Λούης και Βασιλάκος

Ο ΤΙΤΛΟΣ του βιβλίου του Ντόναλντ-Γεωργίου Μακφαίηλ είναι σαφής: «Ο Χαρίλαος Βασιλάκος και η αμφιλεγόμενη πρωτιά του Σπύρου Λούη». Ο συγγραφέας είναι Σκωτσέζος, πλήρως ενσωματωμένος στον ελληνικό κορμό, ζει και εργάζεται στην Ελλάδα από νέος, γεννήθηκε στο Λονδίνο, η μητέρα του από την Αθήνα και η γυναίκα του από τη Μάνη, ορθόδοξος και, όπως εύστοχα γράφει στον πρόλογο του βιβλίου ο γνωστός συγγραφέας Σαράντος Καργάκος, πρόκειται για «μανιατόψυχο Σκωτσέζο». Ο εγγονός του μαραθωνοδρόμου Χαρίλαου Βασιλάκου, Χάρης Βασιλάκος, διευκρινίζει ότι «σκοπός του βιβλίου δεν είναι η αποκαθήλωση του Σπύρου Λούη αλλά η αποκατάσταση του Χαρίλαου Βασιλάκου στις διαστάσεις που δικαιούται ως αθλητής και έλληνας πολίτης».

Είναι γεγονός ότι ο ασημένιος ολυμπιονίκης του 1896 Χ. Βασιλάκος ήταν μια μορφή που και χωρίς τη γνωστή υπόθεση του πρώτου ολυμπιακού μαραθωνίου δρόμου (τη λέξη «υπόθεση» να τη δούμε σε μια από τις δεκάδες έννοιές της, δηλαδή αφετηρία, σκέψης, ενέργειας και έρευνας) δικαιούται μιας πλήρους βιογραφίας, όπως αυτή του ελληνοσκωτσέζου συγγραφέα. Μέσα από τις 350 σελίδες (έκδοση «Αδούλωτη Μάνη»), με την ποικιλομορφία των επί μέρους θεμάτων και την άρτια οπτική τεκμηρίωση, ο σημερινός αναγνώστης έχει την ευκαιρία να γνωρίσει έναν μεγάλο αθλητή (ας προσφύγουμε στο χρηστικότατο «τζέντλεμαν») αλλά και έναν εκλεκτό έλληνα πολίτη που βιολογικά πατούσε τόσο στον 19ο αιώνα όσο και στον 20ό αιώνα (1877-1963).

***

ΠΟΛΛΕΣ είναι οι σελίδες του βιβλίου όπου ο Μακφαίηλ καταγράφει και κωδικοποιεί τα όσα έχουν γραφεί για την «άλλη πλευρά» του πρώτου ολυμπιακού μαραθωνίου, με διάφορες όψεις, προσεγγίσεις και εικασίες. Αυτό που έχει σημασία είναι ότι ο Χαρίλαος Βασιλάκος δήλωνε ως το τέλος του μακρού βίου του ότι «ουδέποτε αντελήφθην να με προσπερνά ο Λούης». Το κεφάλαιο αυτό, ευνόητα ελκυστικό και –γιατί όχι; –προκλητικό, εναπόκειται στην ευαισθησία του αναγνώστη για τη διείσδυση σε ένα τόσο ευαίσθητο θέμα.

***

ΩΣ ΑΘΛΗΤΗΣ ο Χαρίλαος Βασιλάκος ανήκει στην πρωτοπορία του ελληνικού αθλητισμού, ο οποίος κατά την τελευταία δεκαετία του 19ου αιώνα και στις αρχές του 20ού διαμορφωνόταν ως κοινωνικό σύστημα. Στο πλαίσιο αυτό ο Βασιλάκος διαδραμάτισε πρωτεύοντα ρόλο, καθώς πέραν του ότι είναι ο πρώτος δρομέας στην ιστορία του παγκόσμιου αθλητισμού που νίκησε σε επίσημο μαραθώνιο (10 Μαρτίου 1896 με χρόνο 3 ώρες και 17 λεπτά), μετά τους Ολυμπιακούς του 1896 υπήρξε ο εισηγητής και πρωταγωνιστής του αγωνίσματος του βάδην. Στο ερώτημα γιατί ο Βασιλάκος δεν έλαβε μέρος και στους «Μεσολυμπιακούς» του 1906 η απάντηση έχει δοθεί από τον ίδιο. Λόγω τραυματισμού στο γόνατο και ρητής απαγόρευσης από τον καθηγητή Φωκά. Οσον αφορά το βάδην, ως αφετηρία με νικητή, φυσικά, τον Βασιλάκο καταγράφεται η 14η Μαΐου 1900, για να ακολουθήσουν άλλοι οκτώ (ως το 1906), μερικοί από τους οποίους οργανώθηκαν με προσωπική φροντίδα του.

***

Ο ΒΑΣΙΛΑΚΟΣ, πέρα από τη θέση του στην παγκόσμια αθλητική ιστορία, αναβιώνει στη νέα πτέρυγα του Ολυμπιακού Μουσείου στον Μαραθώνα. Εδώ είκοσι ενθυμήματα-τεκμήρια προσφέρθηκαν από τα εγγόνια του Χάρη και Ελίνα. Υπάρχει βέβαια και το βιβλίο όπου περιγράφονται και η εποχή και η κοινωνική διαστρωμάτωση, αλλά ευδιάκριτη είναι και η παράθεση υλικού που υποχρεωτικά υπόκειται σε έλεγχο. Σε κάποια βιβλία για τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1896 ο Βασιλάκος αναφέρεται ως «ανεξάρτητος» από τη συλλογική ένταξη. Δίνεται η απάντηση ότι ο μεγάλος αυτός αθλητής ανήκε στον Πανελλήνιο ΓΣ, όπου μεγάλωσε και ανδρώθηκε, και πιστοποιείται με έγγραφο που υπογράφεται από τον πρώτο πρόεδρο του ιστορικού σωματείου, τον μεγάλο Ιωάννη Φωκιανό, ότι «κατά τη συνεδρίαν της 13ης Ιανουαρίου 1896 εξελέξατο τακτικόν μέλος αυτού τον Χαρίλαον Βασιλάκον». Τέλος, είναι απορίας άξιο πώς ο συγγραφέας βιογράφος Μακφαίηλ δεν συμπεριέλαβε στον πίνακα βιβλιογραφίας και πηγών και ίσως δεν αξιοποίησε το βιβλίο-λεύκωμα «Πανελλήνιος ΓΣ – 100 χρόνια ελληνικού αθλητισμού» (έκδοση του 1991), όπου υπάρχει ειδικό αφιέρωμα στον Χαρίλαο Βασιλάκο ως αθλητή και πολίτη, αλλά και η τελευταία πριν από το τέλος του βίου του δήλωση σε δημοσιογράφο όσον αφορά την υπόθεση του πρώτου ολυμπιακού μαραθωνίου.

***

Η ΔΟΜΗ του βιβλίου είναι διαμορφωμένη σε πέντε μεγάλα κεφάλαια, αλλά η επί μέρους θεματογραφία υπερβαίνει τον αριθμό εκατό σε ανισομερείς αναφορές. Από την Αρχαία Ελλάδα στους Ολυμπιακούς του 1896 και ως σύγχρονα δημοσιεύματα. Σε πολλές περιπτώσεις είναι ευδιάκριτη η οργή του συγγραφέα, αλλά και η επιθετικότητα όσον αφορά την υπόθεση Λούη – Βασιλάκου, και κάποια στιγμή (σελ. 200) αναφέρεται σε «τυχούσα (;) δική μου μεροληψία». Κύριος άξονας είναι η αιχμηρή κειμενογραφία του αείμνηστου Θάνου Κουτσικόπουλου (απεβίωσε πρόσφατα σε ηλικία 92 ετών στο Λονδίνο), σημαίνοντος φιλαθλητικού άνδρα και πέραν του αθλήματος της κωπηλασίας μαχητικού θαυμαστή του Χαρίλαου Βασιλάκου.

pnlinardos@yahoo.gr