Το ύφος Μάτεσι

Με τον Παύλο Μάτεσι ήμαστε συχνοί συνομιλητές. Ιδιωτικά, σε καφενεία της Αθήνας. Μία και μοναδική φορά του πρότεινα να κάνουμε μια δημόσια συζήτηση, δηλαδή μια συνέντευξη για «Tο Βήμα». Την αφορμή μάς έδωσε το μυθιστόρημά του «Σκοτεινός Οδηγός», που κυκλοφόρησε το 2002 από τον Καστανιώτη. Αυτό το μυθιστόρημα δεν απέκτησε τη φήμη της «Μητέρας του Σκύλου» και του «Παλαιού των Ημερών». Αλλά ήταν ένα βιβλίο, μια φαντασία πάνω στον μύθο της Περσεφόνης, που με οδηγούσε στην καρδιά του χρόνου, εκεί όπου κατοικεί η ευτυχία.

Σε αυτό το βιβλίο, σε κάποια στιγμή, η αφήγηση μοιάζει να διακόπτεται και οι ήρωες αναρωτιούνται για τη φύση του ίδιου του μυθιστορήματος. «Ασε που το μυθιστόρημα με ήρωες υπαρκτές υπάρξεις συνήθως βγαίνει βαρετό» λένε. Τον ρώτησα αν αυτό ήταν το δικό του μανιφέστο για το μυθιστόρημα. Ακούω πάλι την κασέτα. «Είναι ένα παράτολμο παιχνίδι. Οι χαρακτήρες του έργου γνωρίζουν ότι είναι ανύπαρκτες υπάρξεις, ανακόπτουν με δηλώσεις τους τη ροή του μυθιστορήματος, αμφισβητούν την υπαρκτότητα και του συγγραφέως και τελικά ανακουφίζονται που ως όντα φαντασίας δεν θα υποστούν τη δοκιμασία του ζην και τη δοκιμασία του θανάτου. Ολους τους ήρωές μου τους έχω πολιτογραφήσει και εγκαταστήσει σε μια δική τους χώρα. Εμένα με θεωρούν μάλλον θύμα τους και οπωσδήποτε σκλάβο τους. Αυτή τη φανταστική χώρα των ηρώων μου την έχω κλέψει από τον Φόκνερ. Ο Φόκνερ είναι ο συγγραφέας «μου». Υποψιάζομαι πως η Λογοτεχνία είναι ανελέητη. Τα δεινά των θνητών γίνονται για να μεγαλύνεται η λογοτεχνία, η οποία ορίζει πως ο Τρωικός Πόλεμος, π.χ., άξιζε, όφειλε να γίνει, ανεξάρτητα από τις ζωές που χάθηκαν, ήταν υποχρεωτικό να γίνει, για να γραφτεί η Ιλιάς. Η γραφή αγωνίζεται να γίνει ψυχή, τελεστήριο μυστηρίων. Και ο συγγραφέας μπαίνει σε ένα επώδυνο στοίχημα με τον Χρόνο».

Τον είχα ρωτήσει πώς θέλει να τον θυμόμαστε (τι αυθάδεια από τη μεριά μου!). «Σαν αυτό που είπε ο Φόρστερ για τον Καβάφη: «Ενας κύριος με ψαθάκι, ακίνητος, με μια στάση ελαφρώς λοξή ως προς τον άξονα του κόσμου». Αυτό θα προτιμούσα. Αλλά χωρίς ψαθάκι. Και καθόλου κύριος».