Μπορεί πράγματι να είναι «πολυπαραγοντικό» φαινόμενο η αυτοκτονία και κανένας παράγοντας από μόνος του να μην είναι ικανός να εξαντλήσει την πολυπλοκότητά του, μπορεί ακόμα να συναρτάται με μια σοβαρή ψυχοπαθολογία όπως κατάθλιψη ή σχιζοφρένεια, όμως σε καμία περίπτωση δεν μπορούμε να αγνοήσουμε την καταιγιστική συμβολή της κρίσης στη θεαματική αύξηση των αυτοκτονιών. Τα νούμερα μάς τρομάζουν. Κι όμως ενδέχεται να είναι πολύ περισσότερα αφού η ακριβής καταγραφή δεν είναι καθόλου δεδομένη. Λόγω του στίγματος, της ντροπής, της ενοχής (γνώριμα και έντεχνα καλλιεργημένα όλα αυτά στις μέρες μας) είναι πολύ πιθανόν κάποια κρούσματα που δηλώνονται ως αιφνίδιοι θάνατοι να είναι στην πραγματικότητα αυτοκτονίες. Ας προσθέσουμε εδώ και ορισμένες μεταμφιεσμένες μορφές αυτοχειρίας, όπως π.χ. ατυχήματα, αμέλεια ιατρικής φροντίδας, τροχαία κλπ. κλπ. κλπ.
Μπορεί η επιστήμη να αδυνατεί να αποκωδικοποιήσει το αίνιγμα της αυτοκτονίας, καθώς αυτή υπερβαίνει κατά πολύ κάθε οριοθετημένη ερμηνευτική ματιά, μπορεί…. μπορεί… μπορεί.. και ένα σωρό άλλα μπορεί…. Υπάρχει όμως και ένα τεράστιο ΟΜΩΣ. Η υποβάθμισή του μας καθιστά συνένοχους μιας απροσμέτρητης βίας. Οσο και αν είμαστε προσεχτικοί και φειδωλοί στις αιτιώδεις συναρτήσεις, όσο και αν ο νηφάλιος επιστημονικός λόγος οφείλει να μην ενδίδει σε συναισθηματικές φορτίσεις, όσο και αν η στιγματισμένη ετικέτα του λαϊκισμού καραδοκεί να υπονομεύσει την αλήθεια του συναισθήματος, δεν μπορούμε να παρακάμψουμε μια θεμελιώδη αλήθεια: Tην καταιγιστική συμβολή της κρίσης στην εθελούσια έξοδο από τη ζωή. Μια ανελέητη, στυγνή και απάνθρωπη κρίση που αδειάζει τον άνθρωπο από εκείνο που τον κρατά στη ζωή: Tην ελπίδα. Την προοπτική μιας αυριανής μέρας.
Μια κοινωνία παντελώς ανέτοιμη στην επεξεργασία της απώλειας, με διάτρητους και απονομιμοποιημένους θεσμούς βιώνει μια άνευ όρων και ορίων εξαθλίωση οικονομική, ηθική, αξιακή. Η ασύστολη καταστρατήγηση του μέλλοντος, η αιφνίδια αδυναμία επιβίωσης, η βίαιη ανατροπή όλων των βεβαιοτήτων, θα παραμένουν οι σκοτεινοί σύμμαχοι του αυτόχειρα.
Οι ιστορικοί του μέλλοντος όταν θα καταγράφουν τη Μαύρη Βίβλο αυτών των ημερών θα αφιερώσουν και ένα ειδικό κεφάλαιο σε όλους εκείνους που δεν τα κατάφεραν, κυκλωμένοι από το θάνατο, να αποφύγουν το θάνατο.
Υ.Γ. Κάπου εκεί θα βρίσκονται όμως και οι ιστορίες όσων σε πείσμα των θανατηφόρων καιρών δημιούργησαν τις προϋποθέσεις μιας άλλης ζωής.
* Συγγραφέας, καθηγήτρια ψυχολογίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο
