Μονομέρειες

Γνωρίζω πολλούς νέους φανατικούς με το βιβλίο. Τους βλέπω στις εκδηλώσεις, διαβάζω τα κείμενά τους στα blogs, παρακολουθώ τα σχόλιά τους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Ανάμεσά τους διακρίνω πολλούς ικανούς και διαβασμένους. Υπάρχει όμως κάτι που με ξενίζει. Το σημειώνω γιατί πια νομίζω ότι διαμορφώνεται ως τάση. Πολλοί από αυτούς διαβάζουν μόνο ξένη λογοτεχνία, κυρίως αγγλοσαξονική. Γνωρίζουν λεπτομέρειες για τον Πίντσον, τον Πολ Οστερ ή τον Μακ Κάρθι, αλλά αγνοούν πλήρως τους κλασικούς. Δεν έχουν διαβάσει ποτέ ρώσους ή γάλλους κλασικούς, τον Σαίξπηρ θέλουν κάποτε να τον διαβάσουν, ο Δάντης ή ο Γκαίτε ούτε ως μακρινός στόχος δεν μπαίνει στα σχέδιά τους. Επίσης αγνοούν την ελληνική γραμματεία, τους αρχαίους και τους σχετικά νεότερους λογοτέχνες μας. Ξοδεύουν πολλές λέξεις για τους μοντέρνους και μεταμοντέρνους ξένους, αναφέρουν ονόματα που είναι σχεδόν άγνωστα στους πολλούς, αλλά αγνοούν τους μοντέρνους και τους πιο «προχώ» της ελληνικής λογοτεχνίας. Δεν ξέρουν και δεν έχουν διαβάσει ούτε ένα έργο μοντέρνων Ελλήνων, όπως της Μέλπως Αξιώτη, του Γιάννη Σκαρίμπα, του Ν. Πετζίκη, του έλληνα μπιτ Μάριου Χάκκα, του γκόθικ Δημοσθένη Βουτυρά και του συγγραφέα του «περιθωρίου» Πέτρου Πικρού. Μπορεί να απαγγέλλουν απ’ έξω στίχους του Γκίνσμπεργκ, αλλά αγνοούν τον Λευτέρη Πούλιο ή τον Γιώργο Μακρή.

Κάποτε έλαβα από έναν επίδοξο νεαρό κριτικό ένα διθυραμβικό κείμενο που αφορούσε το βιβλίο ενός καναδού συγγραφέα. Μου έγραφε για τη λιτότητα, τη μοντερνικότητα, το νέο πνεύμα και την «πειραγμένη» θεματολογία του. Ηταν εκστασιασμένος με την ανακάλυψή του. Ο νεαρός όμως αγνοούσε ότι τα ίδια ζητήματα τα έχουν αναδείξει υπέροχα π.χ. ο Θανάσης Βαλτινός και ο Δημήτρης Νόλλας. Αρα διάβαζε μεν, αλλά χωρίς κριτήρια, περισσότερο πιασμένος στα δίχτυα μιας τάσης που διαχέεται στο Διαδίκτυο ως μόδα, η οποία είναι μονομερής ή αμφιλεγόμενη στην καλύτερη περίπτωση. Δεν θέλω να πω ότι δεν πρέπει να παρακολουθεί κάποιος την ξένη λογοτεχνία. Το αντίθετο. Πολλοί και σπουδαίοι Αγγλοσάξονες, Γάλλοι, Γερμανοί, Ιταλοί και άλλοι έχουν ανανεώσει τη λογοτεχνική θεματολογία, έχουν αναπτύξει νέες φόρμες και έχουν διεισδύσει σε νέες περιοχές της λογοτεχνίας. Οταν πας να τους κρίνεις όμως πρέπει να ξέρεις τι έχουν κάνει οι προηγούμενοι, δικοί σου και ξένοι. Πρέπει να έχεις γνωρίσει τους κλασικούς. Να γνωρίζεις ότι πολλά πράγματα που τα θεωρούμε καινούργια έχουν ανακαλυφθεί ως θεματολογία ή ως λογοτεχνική διαπραγμάτευση από πολύ παλιά. Οτι κάποιοι λογοτέχνες έχουν βάλει τον πήχη πολύ ψηλά και αν θέλεις να συγκρίνεις πρέπει να βλέπεις πού είναι αυτός ο πήχης. Αλλιώς κινδυνεύεις να την πατήσεις και να ανακαλύψεις πάλι τον τροχό.