Τελικά, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής έπεσε έξω: η Ελλάδα δεν είναι, ούτε υπήρξε ποτέ, ένα «απέραντο φρενοκομείο».
Είναι, δυστυχώς, κάτι πολύ χειρότερο: είναι ένα απέραντο σκυλάδικο, είναι μια σκυλάδικη χώρα. Στο φρενοκομείο κατοικούν πλάσματα δυστυχή, χτυπημένα από υπαρξιακές τραγωδίες. Στο σκυλάδικο είναι που κυριαρχεί η απουσία πολιτισμού, αξιακής υπόστασης, πνευματικού περιεχομένου και κάθε κανόνα ευνομίας και, εν τέλει, αξιοπρέπειας.
Και αυτό που συμβαίνει πλέον σε αυτό τον τόπο είναι ότι υπό το καθεστώς μιας ολοένα αυξανόμενης πίεσης, ανεβαίνει μέρα με τη μέρα στο δημόσιο βίο και αυτή η σκυλάδικη πλευρά ενός συστήματος που ακροβατεί με το χάος. Αυτό που συμβαίνει είναι ότι ζούμε στις μέρες της καθολικής πτώσης κάθε αστικού πυλώνα της συγκρότησης κοινωνίας και κράτους: αφενός ο αστικός κόσμος αφανίζεται οικονομικά ως κεντρικός κοινωνικός χώρος και, αφετέρου, μάλλον συνεπακόλουθα, οι κανόνες της οργάνωσης μιας αστικής δημόσιας ζωής δυτικού τύπου υποχωρούν κι αυτοί άτακτα σε όλα τα επίπεδα. Και κανείς φραγμός δεν φτάνει να ανασχέσει αυτή την πορεία: ούτε θεσμικός, ούτε νομικός, ούτε διοικητικός, ούτε, τελικά, ηθικός. Ολο αυτό που χτίστηκε στην Ελλάδα τα τελευταία τριάντα ακριβώς χρόνια, σήμερα δείχνει τα πραγματικά του δόντια…
Εθισμένες στην εύκολη ζωή και στην κομματική προστασία, που (ακόμα και τώρα) λειτουργεί περίπου με τα πρότυπα της νύχτας, οργανωμένη δίπλα δίπλα με τις μαφίες και με όπλα την αναξιοκρατία και την ατιμωρησία, μεγάλες μερίδες του δήθεν «αστικού» ελληνικού χώρου με κυρίαρχο ρόλο στις εξελίξεις του τόπου, συγκροτούν ένα περιβάλλον ανάξιο του ρόλου του και γι’ αυτό δεν δύνανται στην κρίσιμη ώρα να τον υπερασπιστούν ούτε προς τα μέσα ούτε προς τα έξω. Οθωμανικό δοβλέτι, σκέψη ανύπαρκτη ή ανελεύθερη, κουτοπονηριά και βόλεμα, απόψεις που μεταβάλλονται με τον ανεμοδείκτη, αμορφωσιά και φτήνια είναι ο κατά κράτος κανόνας.
Κάποτε δεν ήταν έτσι αυτός ο τόπος. Όμως, τώρα πια, το κακό έχει γίνει τόσο βαθύ που δεν είναι αναστρέψιμο, τουλάχιστον από τις γενιές που το χτίσανε και το διατηρήσανε ζωντανό.
Η μόνη ελπίδα είναι η γενιά που δεν πρόλαβε να τα ζήσει όλα αυτά. Εχει το μειονέκτημα της απειρίας, αλλά διαθέτει το τεράστιο ηθικό πλεονέκτημα της αφθαρσίας. Αν καταφέρει και γίνει «γενιά», αν πετύχει να συσσωματωθεί, με κάποιο τρόπο αν μπορέσει και εκφραστεί και διεκδικήσει, ίσως μια μέρα αυτός ο τόπος να βρει το χαμένο του εαυτό, το λόγο και τον τρόπο για να υπάρχει.
Μέχρι τότε, ο Καραμανλής, παλιότερα ο Βενιζέλος και ο Τρικούπης, πιο βαθιά ακόμα ο Καποδίστριας ή και ο Κοραής, όπως και όλοι οι μεγάλοι άνθρωποι που σχημάτισαν τη μακρά αλυσίδα στην επώδυνη «πορεία δυτικά» αυτού του τόπου, θα παραμένουν εξόριστοι της Ιστορίας και οι ίδιοι και όσα προσπάθησαν να χτίσουν…
