ΤΟ ΒΗΜΑ – LE MONDE
Η λιτότητα τα έφαγε τα ψωμιά της. Η ύφεση που πλήττει τη Βρετανία και το 11% της ευρωπαϊκής ανεργίας μας δείχνουν πού οδηγεί. Οι Έλληνες και οι ισπανοί διαδηλωτές αποτελούν μαρτυρία των δεινών που προκαλεί. Η γαλλική πολιτική ζωή αποδεικνύει ότι οι ψηφοφόροι δεν την επιθυμούν. Σε πρόσφατη διάσκεψη στο Βερολίνο, υψηλά ιστάμενοι της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας δεν βρήκαν άλλο παράδειγμα παρά την Λετονία για να υποστηρίξουν την πολιτική λιτότητας. Ηταν θλιβερό.
Ηρθε ο καιρός να προτείνουμε μια εναλλακτική: την ανάπτυξη. Το πρόβλημα όμως είναι ότι η ανάπτυξη αποτελεί στόχο και όχι πολιτική. Ολοι έχουν μια συνταγή να προτείνουν.
Για τους πλούσιους Αμερικανούς, η ανάπτυξη περνά από την μείωση της φορολογίας. Στην Ευρώπη, οι εργοδότες ζητούν μεταρρύθμιση της αγοράς εργασίας ενώ οι τράπεζες ζητούν απορύθμιση. Σήμερα μας παρουσιάζουν πότε την «αναζωογόνηση» της οικονομίας πότε την «εξυγίανση του προϋπολογισμού» ως πανάκεια. Ορισμένοι ζητούν πρώτα τη μία και μετά την άλλη: ακούγοντάς τους, οι περικοπές στις συντάξεις και την υγεία φαντάζουν σαν «στρατηγική ανάπτυξης».
Στην πραγματικότητα οι έλληνες, ισπανοί και ιταλοί διαδηλωτές, οι γάλλοι ψηφοφόροι, οι αμερικανοί οπαδοί του κινήματος «Occupy Wall Street» δεν ζητούν ανάπτυξη. Τους απασχολεί πρωτίστως να προστατευθούν οι θεσμοί που τους εξασφαλίζουν αξιοπρεπείς συνθήκες διαβίωσης: σύστημα υγείας, παιδεία, δημόσιες υπηρεσίες, περιβάλλον, δικαίωμα σε μια άνετη σύνταξη.
Οι πολίτες αυτοί γνωρίζουν ποιο είναι το συμφέρον τους. Εχουν ανάγκη από σχολεία, πανεπιστήμια, ιατρεία, νοσοκομεία, καθαρούς και ασφαλείς δρόμους, ενθαρρυντικό μέλλον. Αυτές είναι οι βάσεις της καθημερινής μας ζωής, η πεμπτουσία της ευτυχίας μας. Αυτοκίνητα, υπολογιστές, αλκοόλ, καπνός: ιδού το περιττό. Οι εταιρείες που τα παράγουν προσπαθούν να δημιουργήσουν κέρδη, δηλαδή ανάπτυξη. Όμως, όταν έχει δυνατότητα επιλογής, ο λαός προτιμά την αλληλεγγύη.
Στην Ευρώπη, η έννοια της αλληλεγγύης δυσκολεύεται να επιβληθεί διαμέσου των εθνών. Οι Γερμανοί δεν συναίνεσαν να χρηματοδοτήσουν τις συντάξεις των Ισπανών _ αποδέχθηκαν ως ευρωπαϊκή αρχή ότι δεν θα αναγκαστούν να το κάνουν. Όμως την στιγμή που η Ισπανία είναι υπερχρεωμένη, πρέπει να δούμε αν οι Ισπανοί μπορούν ακόμη να χαίρουν κοινωνικής προστασίας παραμένοντας στην ΕΕ. Η «ευρωπαϊκή αρχή» απειλεί την ίδια την Ευρώπη.
Η διατήρηση μιας ελάχιστης κοινωνικής προστασίας είναι ύψιστης σημασίας για Ισπανούς, Ελληνες, Πορτογάλους και Ιταλούς. Εχοντας γνωρίσει τον φασισμό και την φτώχεια, θυμούνται ότι ο φασισμός ήταν χειρότερος. Πόνταραν στην ευρωπαϊκή ολοκλήρωση για να οικοδομήσουν την σοσιαλδημοκρατία και να τελειώνουν με το παρελθόν. Πώς να τους κατηγορήσουμε που αντιτίθενται στην οπισθοδρόμηση που τους επιβάλουν οι Βρυξέλλες;
Ο πρόεδρος Φρανσουά Ολάντ έχει δίκιο που καταγγέλλει την ψευδαίσθηση της λιτότητας. Θα έπρεπε επίσης να δυσπιστεί απέναντι σ’ αυτή τη χίμαιρα που είναι η ανάπτυξη. Παραπλανητικά συνθήματα, ημίμετρα, εκκλήσεις για σύνεση πνίγονται στο κύμα πανικού που υψώνεται από παντού.
Δεν υπάρχει άλλη διέξοδος παρά να δεσμευτούμε για μια νέα αλληλεγγύη: να προστατεύσουμε την υγεία, την παιδεία, τις θέσεις εργασίας και τις συντάξεις σε όλη την Ευρώπη. Αλλά ο δρόμος αυτός είναι όντως καινούργιος; Δεν είναι αυτός που διάνοιξε η σοσιαλδημοκρατία στην μεταπολεμική Γαλλία και Γερμανία; Χωρίς τα κεκτημένα που τόσο είχαν ανάγκη, οι χώρες αυτές θα είχαν διαλυθεί.
Αν η Ευρώπη δεν επιθυμεί να εκτεθεί στον ίδιο κίνδυνο, πρέπει σήμερα να επανεπιβεβαιώσει τις αξίες αυτές για το σύνολο των Ευρωπαίων.
*Ο James K. Galbraith, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Τέξας και πρόεδρος των Economists for Peace and Security (Οικονομολόγων για την Ειρήνη και την Ασφάλεια), είναι γιος του κορυφαίου οικονομολόγου Τζον Κένεθ Γκαλμπρέιθ
