Κήρυγμα

Σε ένα τελευταίο τεύχος του περιοδικού «Νέα Εστία» διάβασα μια ωραία ανάλυση για τη θρησκεία στο έργο της αμερικανίδας συγγραφέως Μέριλιν Ρόμπινσον. Ηταν ένα κείμενο πολύ καλά δομημένο, μεθοδολογικά άψογο. Κοίταξα την υπογραφή: «π. Ευάγγελος Γκανάς», δηλαδή «πατήρ», δηλαδή ιερέας της Ελληνικής Ορθόδοξης Εκκλησίας. Δοκίμασα μεγάλη έκπληξη γιατί ο στοχαστικός λόγος του κειμένου είναι ξένος προς τον κρατούντα λόγο της Ελληνικής Ορθόδοξης Εκκλησίας και ιδιαίτερα ξένος προς τον αφελή, κοινότοπο και πολλές φορές απλουστευτικό και μισαλλόδοξο λόγο των κυριακάτικων κηρυγμάτων. Θα έλεγα ότι την ποιότητα λόγου και ιδεών του πατρός Γκανά την έχω συναντήσει σε κείμενα του περιοδικού «Etudes», που εκδίδουν Ιησουίτες, το πιο φιλελεύθερο κομμάτι της Καθολικής Εκκλησίας, και λαϊκοί ή σε κείμενα προτεσταντών θεολόγων. Σκέφτηκα ότι ο πατήρ Γκανάς θα ήταν μια εξαίρεση μέσα στο σκοτεινό περιβάλλον του σύγχρονου εκκλησιαστικού, εκλαϊκευτικού λόγου. Ωσπου έλαβα το βιβλίο «Ας συζητήσουμε επιτέλους για το κήρυγμα», που κυκλοφόρησε αυτές τις ημέρες σε επιμέλεια Σταύρου Ζουμπουλάκη. Εδώ ξαναβρήκα τον πατέρα Γκανά αλλά και άλλους ιερείς να διεκδικούν το κήρυγμα, διαπιστώνοντας ότι «το εκκλησιαστικό κήρυγμα βρίσκεται δεκαετίες τώρα σε κατάσταση απελπιστική». Ακόμη και όσοι δεν έχουν σχέση με την Εκκλησία θα βρουν στο βιβλίο αυτό ενδιαφέρουσες ιδέες διατυπωμένες από ανθρώπους που υπηρετούν σε διάφορες ενορίες και μητροπόλεις της χώρας.

Η σχέση μου με την Εκκλησία είναι σχέση παράδοσης. Η επίσκεψή μου στους ναούς ακολουθεί το παραδομένο ημερολόγιο – Πάσχα, Χριστούγεννα, ίσως Δεκαπενταύγουστο. Οποτε υπάρχει κήρυγμα, σχεδόν πάντοτε δυσανασχετώ. Χαμηλότατο επίπεδο. Μα τι γίνεται σε αυτές τις θεολογικές σχολές; Τέτοια κρίση λόγου και ιδεών; Τον τελευταίο καιρό παρατηρείται μεγάλη στροφή προς την Εκκλησία. Σε συνθήκες οικονομικής και κοινωνικής κρίσης η Εκκλησία δεν προσφέρει μόνο συσσίτια αλλά και παρηγορητικό καταφύγιο. Η ανάγκη του κηρύγματος επανέρχεται επιτακτικά. Οχι ως ρητορεία αλλά ως ουσιαστικός λόγος. Είναι και αυτό μια όψη της σημερινής Ελλάδας, του gloomy sense of endgame, όπως διαβάσαμε στον διεθνή Τύπο.