Μαρασλειακά

Η Μαρία Ρεπούση ήταν η πρωταγωνίστρια στο «σκάνδαλο» του εγχειριδίου Iστορίας πριν από λίγα χρόνια, επί υπουργίας Μαριέττας Γιαννάκου. Τώρα, με το βιβλίο της Τα Μαρασλειακά 1925-1927 (εκδόσεις Πόλις) ανασυσταίνει ερευνητικά τη μαρασλειακή διαμάχη, ένα άλλο «σκάνδαλο» γύρω από τη διδασκαλία της Ιστορίας, που κυριάρχησε στα χρόνια 1925-1927, σε εποχή γενικευμένης πολιτικής κρίσης, και το οποίο ουσιαστικά έκλεισε με την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση του 1929, η οποία υιοθέτησε πολλά αιτήματα του εκπαιδευτικού δημοτικισμού. Το κέντρο της διαμάχης ήταν το Μαράσλειο, το οποίο με τη μεταρρύθμιση του 1923 είχε ουσιαστικά επανιδρυθεί και εξελιχθεί σε χώρο εκπαιδευτικού εκσυγχρονισμού. Εμβληματικά πρόσωπα της εκπαιδευτικής μας ιστορίας, όπως ο Δελμούζος και η Ιμβριώτη, είναι συνδεμένα με τα Μαρασλειακά. Αλλωστε το «σκάνδαλο» ξέσπασε έπειτα από ομιλία της Ρόζας Ιμβριώτη, στις 26 Μαρτίου 1925, για τη διδασκαλία της Ιστορίας, και ιδιαίτερα της Ιστορίας της Επανάστασης του 1821, που αμφισβητούσε την κυρίαρχη εθνική αφήγηση.

Η συγγραφέας «διαβάζει» τα Μαρασλειακά σαν μια μεγάλη απόπειρα αναθεώρησης παγιωμένων αντιλήψεων και πρακτικών που είχαν σχέση με το κράτος και την εθνική ταυτότητα. Απόπειρα αναθεώρησης του έθνους και της Ιστορίας του, της εκπαίδευσης και της γλώσσας, αλλά και της θέσης της γυναίκας. Ως τα Μαρασλειακά ήταν ασύμβατη η γυναίκα με τη διδασκαλία της Ιστορίας. Η Ρεπούση αναδεικνύει και κάτι άλλο εξαιρετικά σημαντικό: ότι από την πλευρά των εκσυγχρονιστών, τα Μαρασλειακά δεν ήταν μια μάχη που έδωσαν από κοινού οι προοδευτικοί διανοούμενοι, οι εκπαιδευτικοί δημοτικιστές αλλά ακόμη και οι ηγέτες του εκπαιδευτικού δημοτικισμού – ο Δελμούζος, ο Γληνός, ο Τριανταφυλλίδης. Στη διάρκεια των Μαρασλειακών αναδείχθηκαν διαφορετικοί δημοτικισμοί – και αυτή η επισήμανση είναι καθοριστική για τον τρόπο με τον οποίο ερμηνεύουμε την Ιστορία και τα ιστορικά φαινόμενα. Το βιβλίο της Ρεπούση μάς δείχνει επίσης ότι μια ενδοακαδημαϊκή ή ενδοθεσμική διένεξη και αντιπαράθεση αποκτά νέα δυναμική, ως πλέον μια άλλη νέα αφήγηση, όταν φεύγει από τα στενά όρια των ειδικών και δραπετεύει προς τα μέσα ενημέρωσης. Τότε το «σκάνδαλο» γενικεύεται και η δημόσια σφαίρα παίρνει φωτιά. Με αυτή την οπτική – της διάχυσης στα Μέσα – τα Μαρασλειακά εγγράφονται στις ανάλογες μεγάλες δημόσιες αντιπαραθέσεις των Ευαγγελικών, των Ορεστειακών και των Αθεϊκών.