Η Αμερική είναι Ευρώπη

Εμείς οι Αμερικανοί αγαπάμε τους μύθους μας. Ένας μύθος είναι ότι υπάρχει μεγαλύτερη κοινωνική κινητικότητα στις Ηνωμένες Πολιτείες από ό, τι στην Ευρώπη. Αυτό είναι λάθος. Ένας άλλος είναι ότι η κυβέρνηση εδώ είναι μικρότερη σε σχέση με την Ευρώπη. Αυτό είναι σε μεγάλο βαθμό επίσης λάθος. Οι ΗΠΑ δεν έχουν σημαντικά μικρότερο κοινωνικό κράτος από τα ευρωπαϊκά έθνη. Απλά είμαστε καλύτεροι στο να το κρύβουμε. Οι Ευρωπαίοι προσφέρουν κοινωνική πρόνοια μέσω άμεσων κυβερνητικών κονδυλίων. Εμείς το κάνουμε από την «πίσω πόρτα» με φοροαπαλλαγές.

Για παράδειγμα στην Ευρώπη οι κυβερνήσεις προσφέρουν δημόσια υγεία απευθείας. Στις ΗΠΑ, προσφέρουμε στους εργοδότες τεράστιες φοροαπαλλαγές για να κάνουν το ίδιο. Στην Ευρώπη, οι κυβερνήσεις χρηματοδοτούν τις βιομηχανίες που θέλουν. Εμείς κάνουμε το ίδιο προσφέροντας μειώσεις στη φορολογία και εξαιρέσεις για όλες τις βιομηχανίες. Αυτές οι δαπάνες είναι κρυμμένες αλλά τεράστιες – το 2007 άγγιξαν, σύμφωνα με υπολογισμούς, τα 600 δισ. δολάρια. Αν αυτά τα συμπεριλαμβάναμε στις κυβερνητικές δαπάνες, η κυβέρνηση θα εμφανιζόταν μεγαλύτερη κατά ένα πέμπτο.

Ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης πρόσφατα υπολόγισε πόσα δαπανά κάθε πλούσια χώρα σε κοινωνικά προγράμματα. Υπολογίζοντας τις άμεσες κυβερνητικές δαπάνες και τις φοροαπαλλαγές σε συνδυασμό, οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν ένα από τα μεγαλύτερα κοινωνικά κράτη στον κόσμο. Είμαστε πίσω από τη Σουηδία και μπροστά από την Ιταλία, την Αυστρία, την Ολλανδία, τη Δανία, τη Φινλανδία και τον Καναδά. Οι κοινωνικές δαπάνες στις ΗΠΑ είναι πάνω από τον μέσο όρο του οργανισμού. Μπορεί κάποιος να πει ότι οι φοροαπαλλαγές δεν είναι το ίδιο με ένα κοινωνικό πρόγραμμα. Αυτό είναι λάθος.

Ο Ντέιβιντ Μπράντφορντ, οικονομολόγος στο Πρίνστον, περιγράφει με τον καλύτερο τρόπο πως λειτουργεί το σύστημα. Ας υποθέσουμε ότι το Πεντάγωνο θέλει να αγοράσει ένα νέο μαχητικό αεροσκάφος. Αλλά αντί να γράψει μία επιταγή 10 δισ. δολαρίων στον κατασκευαστή, η κυβέρνηση εκδίδει «έκπτωση φόρου» στην κατασκευάστρια εταιρεία. Το αεροπλάνο θα κατασκευαστεί. Η εταιρεία θα πάρει τα λεφτά της, μέσω της έκπτωσης φόρου. Και οι πολιτικοί θα καυχιόνται για τις φοροαπαλλαγές και τη μείωση του μεγέθους της κυβέρνησης. Η κυβέρνηση ελέγχει ολοένα μεγαλύτερο μέρος της οικονομίας, κάνοντας τους ανθρώπους να κάνουν ό,τι εκείνη θέλει, χρησιμοποιώντας τον φορολογικό κώδικα.

Οι πολιτικοί παίρνουν τα εύσημα για τη διευθέτηση των προβλημάτων, αλλά καμία από τις επιλογές τους δεν θεωρείται αντιδημοφιλής δαπάνη. Πολλές από αυτές τις φορολογικές ελαφρύνσεις είναι καλές για τη χώρα. Αλλά όπως ο οικονομολόγος Μπρους Μπάρτλετ αποκαλύπτει στο βιβλίο του «The Benefit and the Burden», το συσσωρευτικό αποτέλεσμα αυτών των φοροαπαλλαγών είναι τρομακτικό: διαστρεβλώνει τη συμπεριφορά, «μπουκώνει» την οικονομία και στερεί από την κυβέρνηση έσοδα.

Και επειδή είναι κρυμμένες, πολλές από αυτές τις δαπάνες πηγαίνουν σε αυτούς που τις χρειάζονται λιγότερο, στους καλά δικτυωμένους και όχι στους ευάλωτους ή εκείνους που έχουν επιχειρηματικό πνεύμα. Τα καλά νέα είναι ότι η αλλαγή ίσως τελικά επέλθει. Η κυβέρνηση Ομπάμα θεωρητικά πάντα υποστήριζε έναν απλούστερο φορολογικό κώδικα. Την περασμένη εβδομάδα ο υπουργός Οικονομικών Τίμοθι Γκάιτνερ αποκάλυψε ένα μετριοπαθές αλλά λογικό σχέδιο απλούστευσης του φορολογικού κώδικα. Το σχέδιο δεν είναι τέλειο. Οι τεχνοκράτες του Ομπάμα αγαπούν τις ψευτοεπισκευές και την πολυπλοκότητα.

Αλλά το σχέδιο του Γκάιτνερ μάς πηγαίνει με ένα μικρό βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση, ενώ θέτει τα θεμέλια για τις μεγαλύτερες φορολογικές διαπραγματεύσεις που θα έρθουν στο μέλλον. Ο Μιτ Ρόμνι κάνει μία μεγαλύτερη πρόταση, που μειώνει τους μεμονωμένους δείκτες στις διάφορες κατηγορίες επιχειρήσεων και κλείνει μερικές «τρύπες». Είναι περισσότερο περιεκτική από του Γκάιτνερ αλλά έχει δύο αδυναμίες. Πρώτον, όπως συνήθως, είναι πολιτική.

Ο Ρόμνι είναι ξεκάθαρος ως προς τα θετικά στοιχεία – τις φοροαπαλλαγές – αλλά όχι προς τα αρνητικά – τι πρέπει να πληρώσουμε για τις τρύπες που θα κλείσουν. Ας επικεντρωθούμε λοιπόν στα καλά νέα. Η προσοχή στρέφεται στις φοροελαφρύνσεις και όχι στις άμεσες κυβερνητικές δαπάνες. Πρέπει να γίνει η πρώτη προτεραιότητά μας: Μία φορολογική μεταρρύθμιση που απλοποιεί την κυβέρνηση, απελευθερώνει την οικονομία και κατευθύνει την κοινωνική στήριξη προς όποιον πραγματικά τη χρειάζεται. Μία φορολογική συμμαχία της Δεξιάς και της Αριστεράς που θα ξεμπλοκάρει την πολιτική αλλά και την οικονομία.