Τα θέματα με τα οποία έχω ασχοληθεί και δημοσιεύτηκαν στο Βήμα, αφορούσαν τις οικονομίες: ελληνική, ευρωζώνης, τις δύο μαζί. Εχω κάνει εκτενείς αναφορές στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, την παρουσία τους στο ευρωπαϊκό γίγνεσθαι, τη συμβολή τους στην ανάσχεση της κρίσης, της πορείας της οικονομίας της ευρωζώνης. Σε μερικά κείμενά μου αναφέρθηκα στους θεσμικούς παράγοντες της Ευρωπαϊκής Ενωσης και της ευρωζώνης, τη λειτουργία των θεσμών στη χώρα μας. Θα επιχειρήσω «Follow up» για την περίοδο της κρίσης, εις ότι αφορά την Ελλάδα και τις θεσμικές παρεμβάσεις παραγόντων της Ε.Ε. και της ευρωζώνης.

Το βασικό ερώτημα είναι: που βρισκόμαστε και γιατί. Πως βρέθηκε η οικονομία μας κοντά στο ενδεχόμενο πτώχευσης ή, το χειρότερο, χρεοκοπίας. Μας έτυχε ή την προκαλέσαμε. Από την ανάλυση ελπίζω ο αναγνώστης θα έχει τα δικά του συμπεράσματα.

Γενική μου τοποθέτηση: Η ευρωζώνη δεν μας στάθηκε, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα δεν μας στήριξε τις κρίσιμες ώρες διαπραγμάτευσης εντόκων γραμματίων του ελληνικού δημοσίου, δεν μας στάθηκε στις αγορές χρήματος, στήριξε τις οικονομίες Ισπανίας, Ιταλίας, Πορτογαλίας. Την επομένη της υπογραφής της δανειστικής σύμβασης, του μνημονίου, με τη συμμετοχή του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου στο πακέτο των 110 δις ευρώ τον Μάιο του 2010, ο πρόεδρος της ΕΚΤ κ. Ζ. Κλ. Τρισέ, δήλωσε ότι στηρίζει/εγγυάται τα ελληνικά ομόλογα, και ότι είναι αξιόπιστα, ξέροντας: το δάνειο είναι ακριβό, οι όροι ανέφικτοι εφαρμογής, ήδη είχαμε χρέος του δημοσίου τουλάχιστον 300 δισ. ευρώ, επάνω σε αυτό θα προστεθεί το νέο δάνειο και εν συνεχεία, αφού δεν «σωθήκαμε», προχωρήσαμε σε νέο πακέτο 130 δισ. ευρώ, για το οποίο δεν μπορούμε να είμαστε βέβαιοι, το κάναμε εμείς δύσκολο. Αυτά όλα υπήρξαν και λειτούργησαν αρνητικά για τη χώρα μας γιατί δεν είχαμε τους ικανούς οι οποίοι μπορούσαν να χειριστούν τόσο εξειδικευμένα και ιδιαίτερα σημαντικά προβλήματα της οικονομίας, της απασχόλησης.

Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο οφείλει τη λειτουργία του στην ελληνική κυβέρνηση, τεράστιο λάθος αυτών που δέχτηκαν από ελληνικής πλευράς, τη συμμετοχή του Ταμείου στο πακέτο στήριξης, την «εισβολή» του Ταμείου στην Ευρωπαϊκή Ενωση, τη Ζώνη του ευρώ. Πριν από την κρίση, είχε αποφασιστεί η αναστολή λειτουργίας του Ταμείου, αυτό γιατί, αντί να συνδράμει τις οικονομίες των χωρών μελών του Ταμείου, παρέχοντας τεχνική κυρίως βοήθεια, κατέληξε δυνάστης, ο φόβος των οικονομιών, όπου του είχε ζητηθεί η συνδρομή του, όλες οι χώρες- καμία εξαίρεση δεν υπάρχει – δεν αισθάνθηκε την παρουσία του ΔΝΤ ως φορέα διεθνή παροχής τεχνικής βοήθειας.

Ο πρώην πρωθυπουργός κ. Γ. Παπανδρέου, ζήτησε «τεχνική βοήθεια» από το ΔΝΤ, εν συνεχεία και οικονομική βοήθεια, ο τότε πρόεδρος του Ταμείου κ. Στρ. Καν, έκανε καλή χρήση της ευκαιρίας: με τη βοήθεια του κ. Τρισέ-υπηρέτησε ως αντιπρόεδρος στο ΔΝΤ- εισέβαλε στην Ευρώπη δυναμικά, έκτοτε «ανέβηκαν και ανεβαίνουν» οι μετοχές του Ταμείου, στάθηκε στα πόδια του χάρη στη στήριξη ευρωπαίων αξιωματούχων της Ε.Ε. Ολα αυτά δεν απαλλάσσουν την πολιτική ηγεσία της Ελλάδος για τα δεινά που εισπράττουμε. Τα εισπράττουμε, γιατί ό,τι κάναμε, το κάναμε με κριτήριο την πολιτική σκοπιμότητα/ωφέλεια, δεν πείσαμε.

Αναφορές για τα αίτια κακής πορείας της ελληνικής οικονομίας, εξαρτήσεις των πολιτικών αποφάσεων.

– Ο καθηγητής Μανώλης Δρεττάκης, ήταν υπουργός Οικονομικών στη πρώτη κυβέρνηση του ΠαΣοΚ, εισηγήθηκε το φορολογικό-μισθολογικό νομοσχέδιο, παραιτήθηκε από υπουργός την 23η Ιουνίου 1982, διαφωνώντας με τον πρωθυπουργό Ανδρέα Παπανδρέου, ο οποίος κατάργησε τον νόμο φορολογίας ακίνητης περιουσίας. Ο κ. Δρεττάκης, διαφώνησε με την πολιτική της κυβέρνησης, παραιτήθηκε και από το ΠαΣοΚ και από το βουλευτικό αξίωμα. Μπορεί κανείς να αμφισβητήσει την καλή επιστημονική κατάρτιση και την ακεραιότητα του;-

– Ο Απόστολος Λάζαρης, καλός οικονομολόγος, υπηρέτησε ως Διευθυντής στη Διεύθυνση Μελετών της Τράπεζας της Ελλάδος, γνώριζε από κοντά την ελληνική οικονομία, ήταν ο πρώτος υπουργός Συντονισμού της περιόδου διακυβέρνησης του ΠαΣοΚ (1981-1988).Του ζητήθηκε, από τον τότε πρωθυπουργό, Ανδρέα Παπανδρέου να του υποβάλει υπόμνημα για τις δαπάνες του κράτους. Ο κ. Λάζαρης μελέτησε το θέμα και υπέβαλε στον Ανδρέα Παπανδρέου το υπόμνημα στο οποίο, μεταξύ άλλων αναφέρει: Το κύριο χαρακτηριστικό της οικονομικής πολιτικής από το 1981 έως σήμερα (1988) είναι η ραγδαία αύξηση των δαπανών του κρατικού προϋπολογισμού και του ευρύτερου δημόσιου τομέα και μάλιστα σε συνθήκες οικονομικής στασιμότητας… Το νέο μεγάλο πρόβλημα της ελληνικής οικονομίας είναι ο γιγαντισμός του δημοσίου. Οποιεσδήποτε προσπάθειες βελτίωσης και ανάπτυξης δεν είναι δυνατόν να αποδώσουν αν δεν αντιμετωπισθεί ευθέως το πρόβλημα αυτό, το οποίο κάνει ακόμα πιο δύσκολα τα μακροχρόνια διαρθρωτικά προβλήματα… Οταν πρωτογίναμε κυβέρνηση είχαμε βάλει στόχο την αύξηση της παραγωγικότητας της ελληνικής οικονομίας και γνωρίζαμε πολύ καλά ο στόχος αυτός δε θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί αν δεν βελτιώνονταν ριζικά η παραγωγικότητα του δημόσιου τομέα, που ήταν πολύ μεγάλος (σχεδόν 50% του ΑΕΠ). Εμείς, χωρίς να ασχολούμεθα ουσιαστικά με τη λύση του προβλήματος αυτού διοχετεύσαμε όλους σχεδόν τους πόρους, εσωτερικούς και εξωτερικούς, στο δημόσιο τομέα, με αποτέλεσμα να χειροτερέψει το πρόβλημα και φυσικά να μειωθεί ακόμη περισσότερο, η μέση παραγωγικότητα της ελληνικής οικονομίας…»

(Το ΒΗΜΑ, 30 Μαΐου 2010 , Γιάννης Μαρίνος).

– Με τον νόμο 1285/1982 η κυβέρνηση του ΠαΣοΚ, αναγνώρισε την εθνική αντίσταση. Κατά το ρεπορτάζ (Το ΒΗΜΑ 30 Νοεμβρίου 2003): μια βιομηχανία παραγωγής τίτλων για αντιστασιακή δράση κατά τη γερμανική κατοχή που στη συνεχεία χρησιμοποιούνται για πρόσβαση στο δημόσιο, εξακολουθεί να λειτουργεί έξι δεκαετίες μετά τη λήξη της εθνικής αντίστασης. Από τα επίσημα στοιχεία προκύπτει, ότι την περίοδο 1996-2002, αναγνωρίστηκαν αντιστασιακοί 79.910 άτομα τα οποία, στην πλειονότητα τους, έχουν γεννηθεί μετά το 1932… ως το πρώτο εξάμηνο του 1989 είχαν αναγνωριστεί 171.371 αντιστασιακοί… Ακόμα πιο εντυπωσιακά είναι τα στοιχεία για το 2001 και το 2002 όπου οι αντιστασιακοί, σε ηλικία μικρότερη των δέκα ετών, είναι ο κανόνας… Στο ΦΕΚ 552 της 14ης Μαΐου 2001 το 90% έχουν γεννηθεί μετά το 1933….». Αντιστασιακοί από την… κούνια τους… Ποία είναι τα ευεργετήματα που προβλέπει ο νόμος: Εκτός από την απονομή τιμητικής σύνταξης, παράκαμψη και παραπλάνηση του ΑΣΕΠ…». Αναγνωρίστηκαν συνολικά 260.001 αντιστασιακοί.

– Η εμπλοκή με το νέο πακέτο βοήθειας προς την Ελλάδα που δημιουργήθηκε με αφορμή την ειδική συμφωνία που ο κ. Βενιζέλος υπόγραψε με τη Φινλανδία έχει ως επακόλουθο την καθυστέρηση της συμφωνίας για το νέο πακέτο διάσωσης προς την Ελλάδα. Η απαίτηση παροχής εγγυήσεων προς όλες τις χώρες, ύστερα από τη συμφωνία με τη Φινλανδία, δεν διασφαλίζει κανένα, οι ίδιες οι χώρες θα πρέπει να εξασφαλίσουν τη χρηματοδότηση, αφού η Ελλάδα δεν διαθέτει ίδιους πόρους. Να σημειωθεί, η ανασφάλεια για το νέο πακέτο στήριξης της Ελλάδος, εκτίναξε το διετές spread κοντά στις 4000 μονάδες βάσης. Δεν εγκρίθηκε το νέο πακέτο τον Σεπτέμβριο, πήραμε το ποσό της έκτης δόσης από το υπάρχον πακέτο των 110 δισ. ευρώ, μόλις προλάβαμε τη στάση πληρωμών.

Κλασική η διαπραγμάτευση: ας λύσουμε το σημερινό πρόβλημα και αύριο έχει ο Θεός. Κάπως έτσι «έλυσε» και το πρόβλημα του Ταμείου της ΔΕΗ. Ο κ. Βενιζέλος, τότε υπουργός Ανάπτυξης, πριν από μια δεκαετία, για τη λύση των ταμειακών προβλημάτων του Ταμείου Ασφάλισης της ΔΕΗ, έδωσε «λευκή επιταγή» η οποία καλύπτει τα όποια ελλείμματα προκύψουν. Το κράτος εισέπραξε 300 εκατομμύρια ευρώ από την μετοχοποίηση της ΔΕΗ και από τότε πλήρωσε 6 δισ. ευρώ στο Ταμείο της ΔΕΗ, η κάλυψη των ελλειμμάτων του Ταμείου της ΔΕΗ, κρατεί ακόμα πολύ καλά.

-Οι μεταρρυθμίσεις: Καθυστερούν οι διαρθρωτικές αλλαγές, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το ΔΝΤ, η ΕΚΤ, οι αγορές αμφισβητούν την πολιτική βούληση της κυβέρνησης να εφαρμόσει το μνημόνιο. Στην αγορά ενέργειας, μακρύς διάλογος χωρίς αποτέλεσμα, στις ΔΕΚΟ συγκοινωνιών τα σχέδια εξυγίανσης παραμένουν ως σχέδια, στις εργασιακές σχέσεις παραμένουν οι εκκρεμότητες. Οι μεταρρυθμίσεις που έγιναν, Συμβολαιογράφοι, Δικηγόροι, Φαρμακοποιοί έμειναν στους τίτλους των νόμων, τίποτα ουσιαστικό δεν έγινε. Μεταρρύθμιση σημαίνει, κάνω κάτι καινούργιο, παραγωγικότερο, ελεύθερο για όσους έχουν τις προϋποθέσεις από τον νόμο.

– Ιδρύθηκε η Επιτροπή Αποκρατικοποιήσεων, η πρόβλεψη ήταν να αρχίσουν άμεσα οι διαδικασίες αποκρατικοποιήσεων. Ολα βρίσκονται εκεί που ήταν, πριν συσταθεί η επιτροπή, «κουβεντιάζονται», δεν γίνονται. Τα μέλη της Επιτροπής αποκρατικοποιήσεων και η γραμματεία προφανώς αμείβονται. Δεν θα μπορούσε μια υπηρεσία υπουργείου με κατάλληλη επάνδρωση, να κάνει τη δουλειά αποκρατικοποιήσεων, σίγουρα θα ήταν μέσα στο αντικείμενο δουλειάς.

– Το ασφαλιστικό της χώρας μας έχει την απόλυτη παγκόσμια μοναδικότητα: για χρόνια, μειώνονται/λιγοστεύουν οι εισφορές, αυξάνεται ο αριθμός των συνταξιούχων, συνταξιούχος σε ηλικία 40 ετών εισπράττει τη σύνταξή του ενώ είναι ήδη 96 ετών, εργαζόμενοι απολυθέντες δικαιούχοι επιδόματος ανεργίας δουλεύουν παράλληλα ανασφάλιστοι, με δική τους θέληση, για την αύξηση των εισοδημάτων τους και είναι πάρα πολλοί. Ανύπαντρες κόρες συνταξιούχων σε ορισμένους τομείς οικονομίας, εισπράττουν τη σύνταξη των γονιών τους, οι οποίοι έφυγαν από τη ζωή…

– Ως το μεγαλύτερο έγκλημα, για την ελληνική οικονομία, θα πρέπει να καταγραφεί ο τεράστιος αριθμός ατόμων από πολλές χώρες, ακόμα και τη Ρωσία, Ουκρανία, Γεωργία, Απχαζία, Πολωνία, Φιλιππίνες, Κένυα, Αλβανία, Βουλγαρία, Σκόπια κ.ο.κ. που εισέρρευσαν στη χώρα μας. Οι δουλειές που απασχολήθηκαν, στη μέγιστή τους πλειοψηφία: η καθαριότητα σε σπίτια, οικιακοί βοηθοί, δίπλα σε ασθενείς, το παραεμπόριο, πλανόδιοι πωλητές άθλιων αντικειμένων, σε ανταποδοτικές δουλειές δούλεψαν οικοδόμοι στην οικοδομή, τα χρήματα τους όμως τα επένδυσαν στις δικές τους χώρες, άλλοι στα χωράφια για μάζεμα της ελιάς. Οι εισπράξεις από τα ελληνικά νοικοκυριά, πήγαν αφορολόγητα στις χώρες προέλευσης τους για τις αγορές ακινήτων στην πατρίδα τους, τις σπουδές των παιδιών τους. Για την ελληνική οικονομία η παρουσία τους είχε ως αποτέλεσμα: τη μεγαλύτερη αφαίμαξη μετρητών από την αγορά, με τα χρήματα που πήραν από τον τόπο μας, χρηματοδότησαν δαπάνες μεγάλων επενδύσεων στη χώρα τους, σπούδασαν τα παιδιά τους, έχτισαν τα δικά τους σπίτια: εμείς φτωχύναμε, κινδυνεύομε να χρεοκοπήσουμε, αυτοί που έμειναν, εξακολουθούν να αποταμιεύουν, απομυζώντας τους διαθέσιμους πόρους της αγοράς. Είναι τεράστιο το οικονομικό έγκλημα σε βάρος της αγοράς, τη στέρηση της οικονομίας από πόρους, χρηματοδότησης παραγωγικών δαπανών για την ελληνική οικονομία.

Αυτό που δεν θέλουν/μπορούν να καταλάβουν οι διαχειριστές των κρατικών υποθέσεων της χώρας μας είναι: δεν μπορούν να σύρουν όλους, στα δικά τους νερά. Είναι το λάθος. Η ευρωζώνη, οι δανειστές, οι θεσμικοί παράγοντες δεν μας ακολουθούν, ούτε θέλουν να υιοθετήσουν τις δικές μας πρακτικές, έχουν τη δύναμη επιβολής, το δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης υπερισχύει του δικού μας/το τοπικό δίκαιο, κατά συνέπεια μπορούν να μας υποχρεώσουν ή να επιβάλουν τη δική τους θέληση ή να μας αρνηθούν, ανεξαρτήτως αν διαφωνεί κάποιος με τον τρόπο των δικών τους πρωτοβουλιών. Εξ αιτίας αυτής της ποιότητας πολιτικών αποφάσεων, η ελληνική οικονομία τέθηκε εκτός αγορών χρήματος, αμφισβητείται, οι δανειστές( φορολογούμενοι), έχουν χάσει την πίστη τους για καλή, φήμη στις συναλλαγές, με τους θεσμικούς παράγοντες της ευρωζώνης τα πάντα εξελίσσονται αρνητικά για εμάς, δεν μας έσπρωξε κανείς προς τα εκεί, εμείς κυλήσαμε προς τα εκεί, στον γκρεμό.