Θα είναι άραγε η διαδήλωση που ξεχείλισε το ποτήρι; Για τους περισσότερους πολίτες οι συγκρούσεις ροπαλοφόρων και κρανοφόρων διαδηλωτών την Πέµπτη ήταν ένα σοκ – ενδεχοµένως και µια αποκάλυψη. Γιατί βέβαια ήταν ο καθρέφτης της κοινωνίας που γινόµαστε, είτε µας αρέσει είτε όχι.
Εχουµε συνηθίσει να µιλάµε για την οικονοµική κρίση που περνά η χώρα, και έτσι ασφαλώς είναι. Μόνο τυφλοί όµως δεν βλέπουν ότι έχει γίνει προ πολλού και κρίση πολιτική, κρίση κοινωνική και εν τέλει κρίση ηθική. Κι αν κάποια στιγµή δεν την αντιµετωπίσουµε στο σύνολό της, είναι πολύ αµφίβολο αν και πώς θα µπορέσουµε να βγούµε από το σηµερινό αδιέξοδο.
Παραδόξως αυτό µπορεί να υποστηριχθεί και στους αριθµούς. Στην πρόσφατη συζήτηση στη Βουλή ο κ. Τσίπρας υποστήριξε σωστά ότι η χώρα περνά την τέταρτη χρονιά ύφεσης. Στην ίδια φράση ωστόσο πρόσθεσε και µια ανακρίβεια: ότι αυτό οφείλεται στο µνηµόνιο. Αλλά βέβαια το 2008 και το 2009 µνηµόνιο δεν υπήρχε. Ακόµη χειρότερα, το 2009, σύµφωνα µε τα καινούργια στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας, η ύφεση έφθασε το 3,2%, την ώρα που το έλλειµµα ξεπερνούσε τα 30 δισ. ευρώ! Οσοι απλοϊκά πιστεύουν ότι µπορούµε να βγούµε από την κρίση ξοδεύοντας θα πρέπει να εξηγήσουν πού θα πρέπει να φθάσει το έλλειµµα για να πετύχουµε την ανάπτυξη.
Στην πραγµατικότητα η πορεία της οικονοµίας επηρεάζεται καθοριστικά από το κλίµα στην κοινωνία. Και αν το 2008 και το 2009 η ύφεση ήταν σε µεγάλο βαθµό εισαγόµενη, σήµερα η αβεβαιότητα και η ανασφάλεια έχουν αποκτήσει γερές ιθαγενείς ρίζες. Εχουµε µπει συλλογικά ως κοινωνία σε έναν φαύλο κύκλο αµφισβήτησης και απαξίωσης των πάντων – της κυβέρνησης, του πολιτικού συστήµατος, των θεσµών, του δηµόσιου τοµέα, των επιχειρήσεων – από τον οποίο δύσκολα θα βγούµε. Και σε τέτοιες συνθήκες δύσκολα µπορεί να υπάρξει ανάπτυξη.
Ακόµη χειρότερα, µοιάζει να είµαστε απόλυτα διχασµένοι για τον δρόµο που πρέπει να ακολουθήσουµε. Αν δεν µπορούµε να βγούµε ξοδεύοντας από το αδιέξοδο, τότε η µόνη λύση θα ήταν µια δυναµική πολιτική µεταρρυθµίσεων για την προσέλκυση επενδύσεων και την αύξηση των εξαγωγών. Για ποιες µεταρρυθµίσεις µιλάµε όµως; Οι περισσότερες δεν γίνονται και όσες επιχειρούνται προκαλούν θύελλα αντιδράσεων και µάλιστα από τα πιο «ευγενή» επαγγέλµατα, από εκείνους δηλαδή που θα περιµέναµε να δίνουν το παράδειγµα. Αντί να προσπαθούµε ως κοινωνία να βρούµε λύσεις, οδηγούµαστε ολοταχώς σε µια γενικευµένη παράλυση όπου ακόµη και οι στοιχειώδεις λειτουργίες µιας πολιτισµένης κοινωνίας τίθενται υπό αναστολή. Και µάλιστα µε την ενθουσιώδη υποστήριξη κοµµάτων και συνδικάτων. Για να πετύχουµε δε τι; Ο κ. Σαµαράς για να γίνει χαλίφης στη θέση του χαλίφη – να ακολουθήσει δηλαδή την ίδια πολιτική και να βρεθεί στα ίδια αδιέξοδα λίγους µήνες µετά. Και τα κόµµατα της Αριστεράς για να καρπωθούν τη δυσαρέσκεια µε προτάσεις που αν υιοθετούνταν θα οδηγούσαν σε ακόµη χειρότερη οικονοµική καταστροφή.
Πολλοί πιστεύουν ότι η λύση είναι οι εκλογές – και µπορεί πράγµατι να γίνουν αναπόφευκτες καθώς η κυβέρνηση κινδυνεύει να χάσει τον έλεγχο. Αλλοι πάλι ελπίζουν σε µια θετική συµφωνία µεθαύριο στην Ευρώπη που θα αλλάξει το κλίµα. Μακάρι. Αν και υπάρχουν και εκείνοι που πιστεύουν ότι αν δεν αναµετρηθούµε µε τα προβλήµατά µας, αν δεν υπάρξει αληθινή κάθαρση, από µηχανής θεός δεν θα υπάρξει αυτή τη φορά!
kapsis@dolnet.gr
