Στη μακρινή Κούβα, μετά από μισό αιώνα επανάστασης, ο Φιντέλ φεύγει και ο καπιταλισμός έρχεται. Με τα χίλια. Και από μέσα! Ότι δεν κατάφερε τόσες δεκαετίες ο Ψυχρός Πόλεμος των υπερδυνάμεων, το κάνει τώρα ο αδελφός του Κάστρο, με τις ευλογίες του γηραιού ηγέτη της επανάστασης…
Στην εξίσου μακρινή Ιαπωνία, η πυρηνική καταστροφή οδηγεί σε μείζονα πτώση της οικονομικής δραστηριότητας κι αυτό όχι μόνον από τη βέβαιη διεθνή αναθεώρηση της χρήσης της πυρηνικής ενέργειας. Η βουτιά των παραγωγικών δεικτών είναι πρωτοφανής για καιρούς ειρήνης και η αναθεώρηση τείνει να λάβει διαστάσεις σαν αυτές που προκαλούν μονάχα πόλεμοι. Οι συνέπιες, παγκόσμιες.
Δίπλα στην Κίνα, καμιά 800ρια εκατομμύρια σκλάβοι του κουμμουνισμού δουλεύουν χωρίς ελπίδα γι’ αυτούς και τα παιδιά τους, για να ζουν σε συνθήκες απόλυτης αστικής ευμάρειας τα υπόλοιπα 200 εκατομμύρια Κινέζων που είναι συνδεδεμένοι με το Κόμμα και που το βιοτικό τους επίπεδο ανεβαίνει με ταχύτητες πυραύλου. Γίνονται έτσι σταθερά οι καλύτεροι πελάτες των γερμανικών βιομηχανιών. Ενας κόσμος ξενιστής μέσα σε έναν άλλο κόσμο… Ενας κόσμος, τόσο δυνατός και τόσο προνομιακά άνισα τοποθετημένος στο διεθνές σύστημα που τον τρέμουν χώρες όπως οι ΗΠΑ…
Όμως οι πιο βίαιες και απρόβλεπτες στην εξέλιξή τους μεταβολές σημειώνονται δίπλα μας, κυριολεκτικά μπροστά μας. Εδώ και λίγες μέρες, τα τανκς της δικτατορίας στη Συρία σκοτώνουν πλέον μαζικά τον κόσμο στους δρόμους που, όπως και σε τόσες άλλες χώρες ξαφνικά ξεσηκώθηκε μέσα σε λίγους μήνες απέναντι στα καθεστώτα της καταπίεσης. Οι «ιδιοκτήτες» της χώρας θέλουν προφανώς να προλάβουν να πνίξουν την αντίσταση στο αίμα πριν να καταφέρει κάτι και αρχίσει να απασχολεί και τη διεθνή κοινότητα, αν και η τελευταία, προς στιγμή, μάλλον μαντάρα τα έχει κάνει στη Λιβύη οπότε η σημασία της είναι περιορισμένη…
Ενας από τους λόγους της μέχρι στιγμής αποτυχημένης αυτής διεθνούς επιχείρησης είναι και η ιδιόμορφη σταδιακή απόσυρση των Ηνωμένων Πολιτειών από τη διεθνή σκηνή. Πολύ περισσότερο τους καίνε σήμερα τα δικά τους εσωτερικά θέματα παρά η ανάγκη για παγκόσμια παρουσία όπως όλα τα προηγούμενα χρόνια. Ετσι, πια, σταδιακά οι ΗΠΑ βρίσκονται μόνον σε θέση να «παρακαλούν» να μην ξεσπούν κρίσεις, όπως τώρα στην Καμπότζη. Και, φυσικά, είναι εντελώς απροετοίμαστες για το ενδεχόμενο να εξελιχθεί σε διασυνοριακή η κρίση στη Βόρειο Αφρική και τη Μέση Ανατολή…
Αλλωστε, τα διεθνή μέτωπα δεν είναι πλέον μόνον στρατιωτικά. Είναι και οικονομικά, οπότε οι έννοιες «εσωτερικό» και «διεθνές» στερούνται πλέον σημασίας. Αμερική και Ευρώπη δεν κατάφεραν (αν υποτεθεί ότι ποτέ θέλησαν) να τιθασεύσουν τις λεγόμενες «αγορές» που η δύναμή τους έχει καταστεί περίπου ανεξέλεγκτη και οι αποφάσεις τους επηρεάζουν δραματικά όχι μόνον ολόκληρους λαούς, αλλά και το μέλλον των μεγαλύτερων υπερεθνικών οργανισμών που γνώρισε ποτέ η Ιστορία: η ευρωζώνη των δύο τελευταίων ετών, είναι το απόλυτο αρνητικό παράδειγμα αυτής της πραγματικότητας που ξεπερνά σύνορα, κράτη, κυβερνήσεις και λαούς.
Κι εκεί που θα περίμενε κανείς ότι μέσα σε όλα αυτά η Ευρώπη, μέσα από την ιστορική της ωριμότητα, βλέποντας όλα αυτά κάπως θα αμυνόταν και θα γινόταν ένας σταθερός πόλος ηρεμίας και ασφάλειας, ω του θαύματος, μόνον αυτό δεν συμβαίνει. Αντιθέτως, όσο ο καιρός περνάει, το ευρωπαϊκό οικοδόμημα απειλείται περισσότερο από ποτέ τις τρεις τελευταίες δεκαετίες. Και το κακό έρχεται από μέσα: από τους εθνικούς και τους οικονομικούς εγωισμούς.
Η Ευρώπη ως ενότητα απειλείται όσο ποτέ από το χάσμα που ανοίγει όλο και πιο γρήγορα ανάμεσα στους πλούσιους, που δεν τους σταματάει τίποτα και τους φτωχούς που, ότι κι αν κάνουν, στην πραγματικότητα, δεν μπορούν πια να παρακολουθήσουν. Απειλείται γιατί η δήθεν «ενωμένη» Ευρώπη δεν αποφασίζει και δεν δηλώνει καθαρά ποιο δρόμο θέλει να ακολουθήσει. Αλλα λέει, άλλα εννοεί και άλλα πράττει, κρυμμένη πίσω από ακατανόητες δαιδαλώδεις διαδικασίες που κάποτε ξεκίνησαν ως μηχανισμοί ενοποίησης και σήμερα χρησιμοποιούνται ουσιαστικά ακριβώς για τον αντίθετο στόχο.
Ας αφήσουμε την κυλιόμενη τραγωδία με τα δημοσιονομικά. Σημερινό είναι το πιο απλό παράδειγμα: τόση ευρωπαϊκή γραφειοκρατία δεν βρήκε τον τρόπο να συνδράμει ούτε καν την Ιταλία στο μεταναστευτικό της Βόρειας Αφρικής. Κι η Ιταλία δεν είναι ούτε μικρή ούτε φτωχή χώρα της Ενωσης. Ο μόνος που ενδιαφέρθηκε και πάει στη Ρώμη, είναι ο Γάλλος πρόεδρος, αλλά ουσιαστικά σε εθνικό επίπεδο.
Ετσι, ο κόσμος που ξέραμε, τελειώνει. Αυτό είναι βέβαιο. Το – εντελώς – αβέβαιο είναι ποιος θα είναι αυτός που θα πάρει τη θέση του, πότε, πώς, με ποιες διεργασίες, με πόσο πόνο και με πόσο κόπο.
Κι εμείς, μέσα σε όλα αυτά; Θα ‘πρεπε επειγόντως να αφήσουμε τους πάσης φύσεως εγωϊσμούς στην άκρη, αν θέλαμε να σταθούμε όρθιοι σε αυτό το χαμό. Δυστυχώς όμως, δεν κάνουμε ούτε καν τον κόπο να δούμε πώς αμύνονται στο κακό οι περίπου ομοιοπαθείς μας – αν και με πολύ πιο αβαθή προβλήματα – Πορτογάλοι και κάτι να διδαχθούμε.
Τελικά, όπως όλα δείχνουν, αυτό είναι κάτι που δεν πρόκειται να γίνει. Οι εγωϊσμοί δεν θα μπουν στην άκρη. Θα παραμείνουν κυρίαρχοι. Και πολύ σύντομα, κανείς δεν θα μπορεί πια να εξηγήσει στην επόμενη γενιά πώς και γιατί της κάναμε αυτό το κακό.
