Πιστεύω ότι οι άνθρωποι θα πρέπει να είναι ελεύθεροι να φοράνε μπούρκα. Πιστεύω ότι οι άνθρωποι θα πρέπει να είναι ελεύθεροι να δημοσιεύουν σκίτσα για τον Μωάμεθ. Σε μια ελεύθερη κοινωνία, άνδρες και γυναίκες θα πρέπει να είναι ελεύθεροι να κάνουν, να λένε, να γράφουν, να ζωγραφίζουν και να φοράνε ό,τι τους αρέσει, αρκεί να μην προκαλεί σημαντική βλάβη στους άλλους. Οσοι υποστηρίζουν την απαγόρευση της μπούρκας, σαν αυτή που άρχισε να ισχύει στη Γαλλία, πρέπει επομένως να μας δείξουν ποια βλάβη προκαλούν οι γυναίκες που κυκλοφορούν με σκεπασμένο το πρόσωπο. Μέχρι τώρα, οι οπαδοί της απαγόρευσης έχουν προβάλει τρία κύρια επιχειρήματα.

Πρώτον, λένε ότι η κάλυψη όλου του προσώπου είναι απειλή για τη δημόσια ασφάλεια. Ο Ζαν Φρανσουά Κοπέ, αρχηγός του κόμματος του Νικολά Σαρκοζί, επικαλέστηκε μια ένοπλη ληστεία που έγινε σε προάστιο του Παρισιού από «εγκληματίες που φορούσαν μπούρκες». Αλλοι μιλούν για επίδοξους βομβιστές αυτοκτονίας που κρύβονται κάτω από μπούρκες. Αλλά πόσα τέτοια επεισόδια έχουν συμβεί; Για τους βομβιστές στο Λονδίνο και στη Μαδρίτη ένα σακίδιο ήταν πιο εύκολη κρυψώνα για μια βόμβα.

Στο μεταξύ, βίαιοι διαδηλωτές στους δρόμους κρύβουν επί δεκαετίες το πρόσωπό τους πίσω από κουκούλες, ενώ μία κάλτσα (ή το σύγχρονο αντίστοιχό της) στο κεφάλι είναι εδώ και καιρό το φυσικό ένδυμα του ένοπλου ληστή. Είναι γελοίο να λέμε ότι οι λιγότερες από 2.000 γυναίκες που πιστεύεται ότι φοράνε μπούρκα στη Γαλλία, ή οι λιγότερες από 500 στην Ολλανδία, αποτελούν ξαφνικά μια απειλή για την ασφάλεια χειρότερη από αυτών των κουκουλοφόρων ανδρών της βίας που δρουν επί δεκαετίες.

Και έτσι οδηγούμαστε στο δεύτερο επιχείρημα: μια ανοιχτή κοινωνία είναι μια κοινωνία στην οποία μπορούμε να βλέπουμε καθαρά ο ένας το πρόσωπο του άλλου. Εχω μεγάλη συμπάθεια προς αυτή την άποψη. Οι περισσότερες ελεύθερες κοινωνίες έχουν κάποιους κανόνες για το πώς εμφανιζόμαστε δημοσίως: απαγορεύεται η απόλυτη γύμνια, λόγου χάρη, εκτός από ορισμένες τοποθεσίες. Αν για τα τελευταία 50 χρόνια η μη κάλυψη του προσώπου στα δημόσια μέρη είναι η κανονισμένη νόρμα στις ευρωπαϊκές κοινωνίες, όπως είναι η κάλυψη των γεννητικών οργάνων, είναι λογικό να επιμείνουμε ότι όσοι επιλέγουν να ζήσουν εδώ θα πρέπει να συμμορφωθούν.

Το 2009 ο Σαρκοζί έκανε σημαία το αίτημα για την απαγόρευση της μπούρκας. Εφαρμόζεται τώρα από το κόμμα του στο πλαίσιο της υπεράσπισης του κοσμικού κράτους της Γαλλίας έναντι της διείσδυσης από το «Ισλάμ», όπως επαναβεβαιώθηκε σε μια αμφιλεγόμενη συνέλευση την περασμένη εβδομάδα, με στόχο την αλίευση ψήφων από τη Μαρίν Λεπέν και από την ξενοφοβική άκρα Δεξιά.

Τέλος, προβάλλεται η άποψη ότι θύματα της απαράδεκτης βλάβης είναι οι ίδιες οι γυναίκες που φοράνε την μπούρκα. Η Σιλβάνα Κοχ-Μέριν, αντιπρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, λέει ότι η μπούρκα είναι μια «κινητή φυλακή». Και συχνά ακούγεται ο ισχυρισμός ότι γυναίκες κυκλοφορούν πίσω από αυτές τις κινητές φυλακές επειδή εξαναγκάζονται από τον πατέρα ή τον άνδρα τους.

Και πάλι, ξεκινάω με συμπάθεια προς αυτή την άποψη. Οταν, μια ζεστή μέρα στο Λονδίνο, βλέπω μια γυναίκα τυλιγμένη σε έναν μαύρο σάκο να περπατάει πίσω από έναν τύπο με κοντομάνικο, τζιν και αθλητικά παπούτσια, η πρώτη μου αντίδραση είναι: «Τι μεγάλη αδικία!». Αλλά προτού φτάσουμε σε αυτό το συμπέρασμα, δεν θα πρέπει να ρωτήσουμε τις ίδιες τις γυναίκες; Ή μήπως πιστεύουμε ότι δεν γνωρίζουν τι είναι το καλύτερο για τις ίδιες, και πρέπει να γίνουν ελεύθερες διά της βίας;

Ολες οι έρευνες δείχνουν ότι στη συντριπτική τους πλειονότητα οι γυναίκες που φοράνε μπούρκα τη φοράνε από ελεύθερη επιλογή. Μπορεί να μη μας αρέσει η επιλογή τους. Μπορεί να τη βρίσκουμε ανησυχητική και προσβλητική. Αλλά είναι, με τον δικό της τρόπο, μια μορφή ελεύθερης έκφρασης, όπως είναι και τα σκίτσα του Μωάμεθ- που αυτές οι γυναίκες, με τη σειρά τους, τα βρίσκουν ανησυχητικά και προσβλητικά. Και αυτό είναι το συμβόλαιο σε μια ελεύθερη κοινωνία: εκείνη που φοράει μπούρκα πρέπει να ανεχθεί τα σκίτσα, και ο γελοιογράφος πρέπει να ανεχθεί τις μπούρκες.

Ακούστε την Καμίλ από το Παρίσι: «Γιατί να μη φοράω το νικάμπ; Δεν είμαι τρομοκράτης. Δεν είμαι εγκληματίας. Δεν είμαι ληστής. Εγώ, που σέβομαι όλους τους νόμους, τους νόμους του Θεού και τους νόμους της Δημοκρατίας, έχω γίνει παράνομη».

Ναι, είναι βέβαιο ότι υπάρχουν περιπτώσεις γυναικών που φοράνε το νικάμπ ή την μπούρκα επειδή φοβούνται τους άνδρες της οικογένειας. Θα πρέπει να θέσουμε στη διάθεσή τους κάθε είδους βοήθεια: ανώνυμες τηλεφωνικές γραμμές, στήριξη από την κοινότητα, ασφαλή σπίτια και νέες ευκαιρίες. Και εκείνες πρέπει να είναι ελεύθερες να επιλέξουν. Αλλά πώς θα τις βοηθήσει η απαγόρευση;

Η απαγόρευση της μπούρκας δεν είναι φιλελεύθερη ούτε αναγκαία και το πιθανότερο είναι ότι θα αποδειχθεί αντιπαραγωγική. Κανείς άλλος δεν πρέπει να ακολουθήσει το γαλλικό παράδειγμα και η ίδια η Γαλλία θα πρέπει να την άρει.

Ο κ.Τίμοθι Γκάρτον Ας είναι καθηγητής Ευρωπαϊκών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης.


ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ