Θα μπορέσει το κυβερνητικό ΠαΣοΚ να κινητοποιήσει την κοινωνία και να την ανεβάσει στο τρένο της στρατηγικής του για «έξοδο» από την κρίση; Το ερώτημα δεν είναι ακαδημαϊκού χαρακτήρα μιας και η μη συναινετική ένταξη των πολιτών στα κυβερνητικά προτάγματα εξαναγκάζει την κρατική εξουσία σε κατασταλτικές πρωτοβουλίες, για να εξασφαλίσει την πάντα απαραίτητη νομιμοποίηση, συχνά στα όρια του κράτους δικαίου. Σε αυτή τη διαδικασία η δημοκρατική δομή των κομμάτων, όπως με τόση έμφαση τόνιζε ο αείμνηστος Δημήτρης Τσάτσος, αποτελεί «κλειδί». Δυστυχώς το ΠαΣοΚ δεν φαίνεται να διαθέτει πλέον ένα δημοκρατικό και ακόμη περισσότερο ένα συμμετοχικό εσωκομματικό μηχανισμό που θα συμβάλει στην «ένταξη των μαζών» στο πολιτικό γίγνεσθαι.
Ακόμη και κατά την εκσυγχρονιστική περίοδο, που καταγράφεται περιθωριοποίηση του ρόλου της κομματικής οργάνωσης, το ΠαΣοΚ δεν έπαψε να αναφέρεται σε κοινωνικά αιτήματα και «οράματα» και να επιχειρεί να κινητοποιήσει την ελληνική κοινωνία Η συνέχεια αυτής της δυναμικής αναμενόμενη: η παραμελημένη εσωκομματική δομή δεν μπορεί να εξασφαλίσει τη δημοκρατική νομιμοποίηση για τη νέα ηγεσία, η οποία προσφεύγει σε εκλογή αρχηγού με δημοψήφισμα. Διαδικασία που έχει ως συνέπεια την περαιτέρω ακύρωση του κόμματος και των μελών του, ενώ ταυτόχρονα δίνει στον αρχηγό πρωτόγνωρη ευελιξία και αυτονομία από εσωκομματικές δεσμεύσεις και ελέγχους.
Το τελευταίο όμως οδηγεί σε ρήξη και ανησυχητική ασυνέχεια με την ίδια την παράδοση του κόμματος, αλλά ακόμη και με τα πολιτειακά ειωθότα: ενίσχυση του Γραφείου του Πρωθυπουργού, περαιτέρω ένταση των τεχνοκρατικών δομών και της λογικής που εκφράζει ο εσμός της πληθώρας συμβούλων και γενικά πρακτικές που αρμόζουν σε προεδρικά συστήματα. Ασυνέχεια που ακυρώνει εξ ορισμού την οργάνωση του κυβερνώντος κόμματος. Η κυβέρνηση, αποκομμένη από το κόμμα της και τις κοινωνικές προσβάσεις και τους ελέγχους που αυτό πρόσφερε, οδηγείται στη διαμόρφωση ενός συστήματος διακυβέρνησης αποκομμένο από την κοινωνία με ανησυχητικές ασυνέχειες και συνέπειες για τη Δημοκρατία.
Ο κ. Μιχάλης Σπουρδαλάκης είναι καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.
