«Δεν κατοικούμε μια χώρα, κατοικούμε μια γλώσσα» έλεγε ο Σιοράν· και αυτό είχε προσπαθήσει να αποδείξει η Ζακλίν ντε Ρομιγύ που κατοίκησε με πάθος την ελληνική γλώσσα. Το έργο της-και ευτυχώς, μεγάλο μέρος του είναι μεταφρασμένο στα ελληνικά- διαπερνάται από την αγάπη και την εμμονή για την ελληνική γλώσσα. Θυμάμαι την εντύπωση που είχε κάνει πριν από μερικά χρόνια το βιβλίο Pour l’ amour du grec («Για τον έρωτα των ελληνικών»), που η Ζακλίν ντε Ρομιγύ συνυπέγραφε με έναν άλλον κορυφαίο Γάλλο ελληνιστή, τον Ζαν-Πιερ Βερνάν.
Υπό την διεύθυνση των δύο ελληνιστών, καμιά τριανταριά ειδικοί και μη, μεγάλες υπογραφές της φιλολογίας, της φιλοσοφίας, της λογοτεχνίας και των επιστημών αλλά και νέα πνεύματα όλων των επαγγελμάτων και των πειθαρχιών, είχαν κληθεί να παρουσιάσουν ένα σύντομο ελληνικό κείμενο και να εξηγήσουν γιατί θυμούνταν αυτό το κείμενο, γιατί τους σημάδεψε, γιατί το αγάπησαν, ποιες δυνατές ιδέες βρήκαν εκεί. Με το βιβλίο αυτό οι δύο ελληνιστές ήθελαν να αποδείξουν ότι τα ελληνικά δεν είναι μια υπόθεση ειδικών, μια εργαστηριακή συνάντηση άνευ νοήματος, αλλά μια συνάντηση παιδευτική, παιδαγωγική, μορφωτική για κάθε ανθρώπινο πνεύμα.
Στο εντελώς πρόσφατο βιβλίο της Μαθήματα ελληνικών, που στα γαλλικά είχε κυκλοφορήσει το 2008 και στα ελληνικά το 2009 (εκδόσεις Ωκεανίδα) και που η τυφλή πιά Ζακλίν ντε Ρομιγύ είχε γράψει μαζί με τη μαθήτρια της Μονίκ Τρεντέ, η μεγάλη ελληνίστρια μας είχε κάνει μια ένεση αισιοδοξίας.
Εκεί που νομίζαμε ότι τα ελληνικά είχαν πεθάνει, η Ζακλίν ντε Ρομιγύ μας είπε ότι η κρίσητων ελληνικών, που είναι ταυτόχρονα και μια κρίση των ανθρωπιστικών σπουδών, θα είναι σύντομη και θα παρέλθει γρήγορα. «Οπως και να ΄χει- και για να παραμείνουμε στην εκπληκτική ιστορία μιας εξελικτικής πορείας που μας οδηγεί από τον 15ο αιώνα π.Χ. μέχρι τον 21ο- το σίγουρο είναι πως σαστίζει κανείς μπροστά στη δύναμη με την οποία διαδόθηκε η ελληνική γλώσσα μέσα από τόσες κρίσεις και αναγεννήσεις» έγραφε.Σ’αυτό το βιβλίο η Ρομιγύ υποστήριζε και κάτι άλλο πολύ σημαντικό: ότι η ελληνική γλώσσα δεν αποτελεί μόνο μέσο πρόσβασης στα ίδια τα κείμενα αλλά και το ότι η ποιότητά της διαμόρφωσε την ποιότητα των έργων.
Η απώλεια της Ζακλίν ντε Ρομιγύ μας προκαλεί να αναρωτηθούμε πόσες ευθύνες έχουμε εμείς οι Ελληνες για τη γλώσσα μας και πόσο αδιάφοροι στεκόμαστε απέναντι σε αυτό που ονομάζουμε « ελληνικά». Σίγουρα βρισκόμαστε στην εποχή των παγετώνων και αναρωτιόμαστε τι κάνουν όλοι αυτοί οι μανδαρίνοι που πλαισιώνουν επιτροπές παιδαγωγικών ινστιτούτων και άλλων πομπωδών σχημάτων. Αν κρίνουμε από τα περισσότερα σχολικά εγχειρίδια για τα οποία είναι υπεύθυνοι, η κατάσταση είναι απογοητευτική.
