Το κόστος δανεισμού του Δημοσίου είναι μεγάλο, πράγμα το οποίο θα δημιουργήσει μεγαλύτερες δυσκολίες στο μέλλον. Εν τούτοις, το κράτος αποφεύγει να δανειστεί από εσωτερικές πηγές με χαμηλότερο επιτόκιο διότι, όπως υποστηρίζεται, αυτό θα μείωνε την ποσότητα του χρήματος, θα αύξανε τα επιτόκια και θα μείωνε τις επενδύσεις. Η πρόταση που διατυπώνεται παρακάτω αφορά αυτό ακριβώς το σημείο, πώς δηλαδή το Δημόσιο να δανείζεται από το εσωτερικό χωρίς αυτή την αρνητική επίδραση.

Υποθέστε ότι το κράτος εκδίδει ένα ομόλογο 50 ευρώ το οποίο αγοράζει ο Γιάννης. Η ποσότητα του χρήματος έχει μειωθεί και το χαρτοφυλάκιο του Γιάννη έχει αλλάξει. Αν το κράτος με τα 50 ευρώ κάνει πληρωμές στο εσωτερικό, η ποσότητα του χρήματος θα αυξηθεί στο αρχικό επίπεδο και το κράτος θα έχει αυξήσει το χρέος του κατά 50 ευρώ. Αν το κράτος κάνει πληρωμές στο εξωτερικό, π.χ. για τόκους, η ποσότητα του χρήματος θα μειωθεί, το επιτόκιο θα αυξηθεί και το δημόσιο χρέος θα έχει αυξηθεί κατά 50 ευρώ.

Υποθέστε τώρα ότι το κράτος περνάει νόμο σύμφωνα με τον οποίο τα κρατικά ομόλογα γίνονται δεκτά από το κράτος για εξόφληση χρεών των πολιτών προς το Δημόσιο. Ετσι ο Γιάννης μπορεί να χρησιμοποιήσει το ομόλογο που έχει για πληρωμή φόρων, προστίμων κτλ. προς το Δημόσιο. Ουσιαστικά το ομόλογο έχει γίνει χρήμα για το μέρος της οικονομίας που συναλλάσσεται με το κράτος.

Συνεπώς, στην έκταση κατά την οποία το κράτος χρησιμοποιεί τα έσοδα από το ομόλογο για πληρωμές στο εσωτερικό, η έκδοση ομολόγου δεν μειώνει την προσφορά χρήματος. Αντίθετα, την αυξάνει. Φυσικά, αν ο Γιάννης δεν χρωστάει στο Δημόσιο, μπορεί αν θέλει να πουλήσει το ομόλογό του στον Γιώργο, ο οποίος χρωστάει. Ετσι είναι δυνατόν να δημιουργηθεί μια αγορά κρατικών ομολόγων τα οποία θα είναι ταυτόχρονα ένα είδος χρήματος. Επειδή το ομόλογο είναι έντοκο, θα είναι ταυτόχρονα χρήμα με τόκο.

Οπως φαίνεται, η έκδοση εντόκων ομολόγων για την αντιμετώπιση των εσωτερικών χρεών του κράτους είναι μια λύση που αξίζει να διερευνηθεί από τους αρμόδιους παράγοντες. Μια ιδέα π.χ. θα ήταν, αντί περικοπής μισθών, το Δημόσιο να πληρώνει ένα μέρος, έστω το 10%, σε τέτοια ομόλογα και συνεπώς να μη μειώνει τη ρευστότητα της οικονομίας.

Βέβαια η έκδοση ενός ομολόγου που θα είναι υποχρεωτικά δεκτό από το κράτος για εξόφληση χρεών προς αυτό δεν θα λύσει το δημοσιονομικό πρόβλημα της χώρας, το οποίο είναι οξύτατο, ανεξαρτήτως οποιασδήποτε πιθανής βοήθειας από την Ευρωπαϊκή Ενωση ή το ΔΝΤ. Μπορεί όμως να προσφέρει μια σημαντική ανακούφιση.

Υπάρχουν βέβαια ζητήματα που απαιτούν εξέταση, όπως π.χ. το ύψος του επιτοκίου, το ύψος του δανείου, η διάρκεια κτλ.

Τέλος, είναι σκόπιμο να λεχθεί ακόμη μία φορά ότι το δημοσιονομικό πρόβλημα της χώρας θα λυθεί μόνο με σοβαρά διαρθρωτικά μέτρα, με μείωση της σπατάλης και με εξαφάνιση της φοροδιαφυγής.

Ο κ. Θεόδωρος Π. Λιανός είναι καθηγητής της Πολιτικής Οικονομίας στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΑΣΟΕΕ).