Το δανικό κοινωνικο-οικονομικό μοντέλο έχει συζητηθεί εκτεταμένα εσχάτως μετά την αναφορά του κ. Παπανδρέου σε αυτό. Ποια είναι τα χαρακτηριστικά του και οι λόγοι επιτυχίας του; Δύο σημαντικοί παράγοντες της επιτυχίας του δανικού κοινωνικο-οικονομικού μοντέλου είναι: α) Οι βαθιά ριζωμένοι θεσμοί του, οι οποίοι συνέβαλαν στη δημιουργία του δανικού κράτους, στις αρχές του 19ου αιώνα και β) Το υψηλό επίπεδο επαγγελματισμού που βασίζεται στη συνεχή εκπαίδευση (διά βίου εκπαίδευση).
Αυτοί οι δύο παράγοντες συνέβαλαν και συνεχίζουν να συμβάλλουν στην κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη της χώρας. Παραλλήλως, διασφαλίζουν πολιτικές πρακτικές οι οποίες δεν επιτρέπουν σκάνδαλα και πελατειακές κομματικές σχέσεις διότι δεν είναι αναγκαίες.
Αντιθέτως, βασίζονται στον επαγγελματισμό (professionalism) και στη συνεργασία των άμεσα ενδιαφερόμενων κάθε φορά. Για παράδειγμα, στον χώρο της εργασιακής πολιτικής οι αποφάσεις βασίζονται εδώ και πολλά χρόνια (από το 1899) στις τριμερείς διαπραγματεύσεις ανάμεσα στο κράτος, στους εργοδότες και στους εργαζομένους (το σιδηρούν συντεχνιακό τρίγωνο), που ως αποτέλεσμα είχε τη δημιουργία ενός ευέλικτου εργασιακού συστήματος. Αυτό το σύστημα, γνωστό ως flexicurity, παρέχει από τη μια ευελιξία (flexibility) στον εργοδότη και από την άλλη σιγουριά (security) στον εργαζόμενο.
Σε ένα κλίμα εμπιστοσύνης που δημιουργείται από το κράτος, ο μεν εργοδότης μπορεί να απολύσει και να προσλάβει ανάλογα με τις ανάγκες της οικονομικής του δραστηριότητας, ο δε εργαζόμενος έχει εξασφαλισμένο εισόδημα, το οποίο δεν διαφέρει κατά πολύ από τον μισθό που λάμβανε όταν εργαζόταν, το οποίο συγχρηματοδοτείται από τα συνδικάτα των εργαζομένων και το κράτος.
Ταυτοχρόνως, το κράτος υποχρεούται να του εξασφαλίζει συνεχή εκπαίδευση και επαγγελματική εξειδίκευση, ώστε να επανενταχθεί στον εργασιακό χώρο. Το κόστος αυτό διασφαλίζεται από τη φορολογία, η οποία είναι υψηλή, αλλά και δίκαιη, διότι συνδέεται με το επίπεδο εισοδήματος.
Το αποτέλεσμα είναι υγιείς και ευέλικτες επιχειρηματικές δραστηριότητες, οι οποίες συμβάλλουν στην οικονομική ανάπτυξη, και ασφαλείς εργαζόμενοι, οι οποίοι βελτιώνουν τις γνώσεις και τα προσόντα τους συνεχώς, με τη φροντίδα του κράτους. Ενα σημαντικό στοιχείο είναι η διαφανής λειτουργία του πολιτικού συστήματος, διότι ο πολίτης δεν αισθάνεται την ανασφάλεια της ανεργίας ούτε πουλάει την ψήφο του για μια θέση εργασίας.
Παρόμοιες πολιτικές ισχύουν και στην εκπαίδευση, όπου όλοι οι φοιτητές λαμβάνουν ένα μηνιαίο εισόδημα για πέντε χρόνια, ανεξαρτήτως από το εισόδημα των γονιών τους, γιατί όλοι έχουν δικαίωμα, αλλά και υποχρέωση, στη δουλειά και στη μόρφωση, αλλά και στην υγεία και στην τέχνη.
Ολα αυτά βασίζονται και προϋποθέτουν γερούς κρατικούς θεσμούς και επαγγελματισμό. Οχι θαύματα, μιμητισμούς και κομματικές πελατειακές σχέσεις.
Η κυρία Σέβη Χατζοπούλου διδάσκει στο Πανεπιστήμιο Roskilde της Δανίας.
