1. Αποτελεί μια αναμφισβήτητη πραγματικότητα, δηλαδή παραπέμπει στα αληθινά ιστορικά γεγονότα της εποχής, το ότι ο αγώνας της ΕΟΚΑ του 1955-59 είχε τη στήριξη ολόκληρου του κυπριακού λαού και ήταν ένας αγώνας για την ελευθερία, την αυτοδιάθεση και την ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα, ενώ ταυτόχρονα είχε αναγνωριστεί από τη διεθνή κοινή γνώμη της εποχής ως πρωτοπόρο αντιαποικιακό κίνημα. Εμείς θα προσθέταμε επ’ αυτού και το αναμφισβήτητο γεγονός της στήριξης του αγώνα αυτού από τον ελλαδικό Ελληνισμό στο σύνολό του και ιδιαιτέρως από την ελληνική Αριστερά της εποχής της δεκαετίας του ’50, δηλαδή την ΕΔΑ. Η τότε ελληνική Αριστερά αξιοποίησε τον αντιαποικιακό αγώνα των Κυπρίων για ελευθερία και αυτοδιάθεση για να διαδηλώνει σε καθημερινή σχεδόν βάση την αντίθεσή της προς τον αμερικανο-βρετανικό παράγοντα και το καθεστώς της υποτελούς σ’ αυτόν Δεξιάς της δεκαετίας του ’50. Μόνο στην περίπτωση της καταδίκης σε θάνατο δι’ απαγχονισμού των Καραολή – Δημητρίου οι μαζικές διαδηλώσεις της 9ης Μαΐου έξω από τη βρετανική πρεσβεία είχαν οκτώ νεκρούς. Αν ανατρέξει κανείς στα πρακτικά της Βουλής των Ελλήνων 1950-1960 θα διαπιστώσει ότι την ενεργότερη και δυναμικότερη συμπαράσταση προς τον αγώνα της ΕΟΚΑ την εκδήλωνε ο τότε ηγέτης της ΕΔΑ Ηλίας Ηλιού.
2. Ο αγώνας δεν ήταν αντικομμουνιστικός αλλά απελευθερωτικός και αντιαποικιακός-ενωτικός. Ολοι οι Ελληνες που εκτελέστηκαν από την ΕΟΚΑ ήταν διασταυρωμένα συνεργάτες των Αγγλων, κουκουλοφόροι και καταδότες. Οσα μέλη και στελέχη ή οπαδοί του ΑΚΕΛ θέλησαν να γίνουν μέλη του αγώνα εντάχθηκαν και λάμπρυναν με τη συμμετοχή τους ένα κίνημα ελευθερίας και δικαιοσύνης. Τέτοια ήταν και η περίπτωση του ήρωα τομεάρχη της ΕΟΚΑ Κυριάκου Μάτση αλλά φυσικά και του Βάσου Λυσσαρίδη. Το ίδιο το ΑΚΕΛ το 1957 έκανε αυτοκριτική παραδεχόμενο ότι ήταν λάθος η μη συμμετοχή του στον απελευθερωτικό αγώνα. Στο τέλος του αγώνα το ΑΚΕΛ συνέπραξε με τον σκληρό πυρήνα της ΕΟΚΑ στηρίζοντας κοινό υποψήφιο ηγέτη για την προεδρία της Δημοκρατίας τον Γλαύκο Κληρίδη, εναντίον του εκπροσώπου της τότε «Εθνικόφρονος Παρατάξεως» Αρχιεπισκόπου Μακαρίου.
3. Ο στρατηγός Γρίβας δεν ήταν αρχηγός της ΕΜΑΚ, η οποία όντως προηγήθηκε της ΕΟΚΑ, αλλά αρχηγός αυτής της οργάνωσης ήταν ο Σωκράτης Λοϊζίδης, κύπριος δικηγόρος και πολιτευτής στην Αθήνα. Το ότι ο αρχηγός της ΕΟΚΑ ήταν αντικομμουνιστής ουδείς το αμφισβήτησε και ουδείς το αμφισβητεί. Το ίδιο εξάλλου ίσχυε και για τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο, ο οποίος ήταν πιο ευέλικτος και πιο ικανός στο να μην εκδηλώνει άμεσα τις πολιτικές του συμπάθειες ή αντιπάθειες. Αλλά αυτή η πολιτική ιδεολογική αντίληψη δεν επηρέασε τον Γρίβα στη στρατιωτική προσπάθεια που διεξήγαγε κατά των Αγγλων και δεν άφησε να μετατραπεί ή να μετακυλισθεί ο αγώνας από απελευθερωτικό σε αντικομμουνιστικό.
4. Η ΕΟΚΑ υπήρξε, σύμφωνα με πολλές έγκυρες ξένες πηγές, όπως των άγγλων συγγραφέων του πολύκροτου βιβλίου «Cyprus Conspiracy» Ian Craig και Brendan Ο’ Malley, νικηφόρα στον στρατιωτικό τομέα. Οι συγγραφείς τεκμηριώνουν τη θέση αυτή από τα αρχεία του βρετανικού Foreign Office. Παρόμοια πληροφόρηση-τεκμηρίωση βρίσκουμε επίσης στο βιβλίο του Robert Holland «Η Βρετανία και ο κυπριακός αγώνας 1954-59». Αυτό το υπογραμμίζουμε γιατί, όπως είναι γνωστό, δεν μπορεί να επιτύχει ένας ανταρτοπόλεμος, ιδιαίτερα σε ένα μικρό νησί όπως η Κύπρος, αν δεν έχει το σύνολο του λαού μαζί του να τον στηρίζει πολλαπλά.
Στο πλαίσιο αυτό όντως μπορεί κανείς να διαπιστώσει πως, ενώ η ΕΟΚΑ είχε νικηφόρα στρατιωτική δράση, ήταν πολιτική επιλογή υψηλού ρίσκου, δεδομένης της επικυριαρχίας του μεταεμφυλιακού ελλαδικού κράτους από τον βρετανικό και αμερικανικό παράγοντα. Αυτό σημαίνει ότι, όπως τελικά συνέβη, η Ελλάδα θα εσύρετο ανεξάρτητα από τη στρατιωτική επιτυχία των Κυπρίων σε έναν οδυνηρό τουρκοβρετανικής έμπνευσης συμβιβασμό στη Ζυρίχη και το Λονδίνο, που οδήγησε την Κύπρο σε ένα πρωτόγνωρο διεθνώς σύστημα διακυβέρνησης το οποίο δεν αναγνώριζε την ύπαρξη του κυρίαρχου λαού, παραβίαζε την Αρχή της Αυτοδιάθεσης και της Δημοκρατίας και δημιουργούσε μια περίεργη δομή ελληνοτουρκικού συνεταιρισμού, με τους Βρετανούς να επικυριαρχούν!
Τέλος, αναφορικά με τον τουρκοκυπριακό παράγοντα, οι παραμορφώσεις που γίνονται περί «σφαγών», «καταπίεσης» κτλ. είναι ανατριχιαστικές. Η τότε ηγεσία των τουρκοκυπρίων υπό τον Ραούφ Ντενκτάς ίδρυσε τις οργανώσεις Βολκάν και ΤΜΤ για να πολεμούν συνεργαζόμενες με τους Βρετανούς την ΕΟΚΑ. Δεκάδες τουρκοκύπριοι δολοφονήθηκαν τότε και αργότερα από την ΤΜΤ επειδή θέλησαν να συνεργαστούν με τους Ελληνες. Είναι γνωστές οι δολοφονίες των τουρκοκύπριων δημοκρατικών δημοσιογράφων Χικμέτ, Γκιουργκάν, Γκαβάζογλου και άλλων από τους φασίστες του Ντενκτάς.
Ο κ. Χριστόδουλος Γιαλλουρίδης είναι αναπληρωτής καθηγητής της Διεθνούς Πολιτικής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο.
