Πρώτα τα πραγματικά στοιχεία: στο αναγνωστικό της Α’ Λυκείου, που επιγράφεται «Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας», το οποίο έχει συνταχθεί από τους Ν. Γρηγοριάδη, Δ. Καρβέλη, Χ. Μηλιώνη, Κ. Μπαλάσκα και Γ. Παγανό, με βάση το ΦΕΚ 984/79, περιλαμβάνονται τα ποιήματα του Γιώργου Σεφέρη «Πάνω σ’ ένα [αντί «έναν»] ξένο στίχο», «Ελένη» και «Επί Ασπαλάθων…», καθώς και βιογραφικό σημείωμα του ποιητή και φωτογραφία του.
Για το καθένα από τα τρία δημοσιευόμενα ποιήματα υπάρχει σύντομο εισαγωγικό σημείωμα. Ειδικότερα όμως για το «Επί Ασπαλάθων…», στη σελίδα 223 υπάρχει σε αναπαραγωγή ένα χειρόγραφο του ποιήματος, με τη λεζάντα «Επί Ασπαλάθων (αυτόγραφο Σεφέρη)» (εικόνα 1). Το ποίημα είναι, βέβαια, το «Επί Ασπαλάθων…», το αυτόγραφο όμως δεν είναι του Σεφέρη, αλλά πρόκειται για έργο άλλου καλλιτέχνου, λίαν δυνατού.
Ο ανώνυμος αυτός καλλιτέχνης έχει γραφή μιξοβάρβαρο, εξεζητημένη, η οποία ουδεμία σχέση έχει με την απλή γραφή του ποιητή (εικόνα 2). Οταν ο Σεφέρης έλεγε ότι δεν ήθελε άλλο τίποτε παρά να μιλήσει απλά, το έγραφε με επίσης απλό τρόπο. Αυτά είναι ψιλά γράμματα για τον ανώνυμο τον Ελληνα, ο οποίος δεν καταδέχεται να ασχοληθεί με τετριμμένα πράγματα όπως η ορθογραφία, αφού το ρήμα «θαρρώ» του δεκάτου στίχου το γράφει με ένα ρω.
Ηταν λοιπόν τύπος περίτεχνος και ανορθόγραφος ο Σεφέρης, σε αντιδιαστολή με την ποίησή του, ένας άνθρωπος μπαρόκ και τσαπατσούλης; Απαγε! Κι όμως, αυτήν την εντύπωση μπορεί να αποκομίσει ένας ευαίσθητος μαθητής της Α’ λυκείου που διανυκτερεύει, προσπαθώντας να μιμηθεί τη «γραφή» του θείου Γιώργου, όπως αυτή αναπαράγεται στο επίσημο του κράτους εγχειρίδιο.
Ο ευαίσθητος αυτός μαθητής όμως, αν είναι στ’ αλήθεια ευαίσθητος, θα προσέξει ότι στο κάτω αριστερό μέρος του χειρογράφου ο «Γεώργιος Σεφέρης» έχει σημειώσει «Τα Νέα 23/9/71». Η 23η Σεπτεμβρίου 1971 ήταν η επομένη της κηδείας του Σεφέρη, ημέρα κατά την οποία οι εφημερίδες «Το Βήμα» (στην πρώτη σελίδα) και «Τα Νέα» (στη δεύτερη σελίδα) εδημοσίευσαν για πρώτη φορά στα ελληνικά το «Επί Ασπαλάθων…» (είχε προηγηθεί η δημοσίευσή του στα γαλλικά, μεταφρασμένο από τον ίδιο τον Σεφέρη, στον «Monde» της 27ης Αυγούστου).
Το εισαγωγικό σημείωμα που δημοσιεύεται στην αντικριστή σελίδα εξηγεί ότι το ποίημα αυτό «είναι το τελευταίο ποίημα του Σεφέρη και δημοσιεύτηκε στο «Βήμα» (23.9.71) τρεις μέρες μετά τον θάνατό του στην περίοδο της δικτατορίας». Με βάση αυτά τα στοιχεία, ο ευαίσθητος μαθητής πρέπει να συμπεράνει ότι ο Σεφέρης πέθανε μεν στις 20 Σεπτεμβρίου, αλλά ανέστη εκ νεκρών την τρίτην ημέραν κατά τας γραφάς για να γράψει το εν λόγω χειρόγραφο, σημειώνοντας και την ημερομηνία της πρώτης του δημοσίευσης, κι έπειτα επέστρεψε ευτυχής στο ζοφερό βασίλειο του Πλούτωνος.
Ποιος φιλοτέχνησε αυτό το χειρόγραφο, και πώς αυτό παρεισέφρησε στο αναγνωστικό; Υποσημειώσεις μιας Ιστορίας που δεν θα γραφεί ποτέ. Μήπως όμως εφέτος, που ευαισθητοποιηθήκαμε άπαντες ως έθνος και βαφτίσαμε το 2000 «έτος Σεφέρη», μπορούμε να ανασκευάσουμε αυτήν την παραχάραξη της Ιστορίας από τα σχολικά αναγνωστικά και να την αντικαταστήσουμε με ένα πραγματικό αυτόγραφο του ποιητή;
Ο κ. Μανόλης Σαββίδης είναι φιλόλογος.
