Πώς βλέπουν οι πολίτες τους δημοσιογράφους και τα ΜΜΕ

«Οποιος ελεύθερα δημοσιογραφεί, δημοσιογραφεί καλά».

Η παράφραση της φράσης του Ρήγα Φεραίου, κομίζει μήνυμα στην εποχή που η ελευθερία του Τύπου τίθεται εν αμφιβόλω σε πολλές περιοχές του πλανήτη. Η 3^η Μαϊου έχει οριστεί από τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών ως η ημέρα Εορτασμού (σε κάποιες περιπτώσεις αναπόλησης) της Ελευθερίας του Τύπου και σε αυτό το πλαίσιο οι φοιτητές της ομάδας «Τέσσερα» του Μεταπτυχιακού Προγράμματος «Ποιοτική Δημοσιογραφία και Νέες Τεχνολογίες» (www.qjnt.gr), πραγματοποίησαν μια σειρά από δράσεις οι οποίες ολοκληρώνονται στα τέλη Μαϊου.

Σε αυτές συγκαταλέγονται σειρά ραδιοφωνικών εκπομπών στην ΕΡΑ στις οποίες ανταποκρίθηκε με ιδιαίτερη θέρμη ο κόσμος με τηλεφωνήματα και ερωτήματα που έδειχναν την ανησυχία του αλλά και ένα ντοκιμαντέρ που θα φιλοξενηθεί σε κάποιο από τα ελληνικά τηλεοπτικά κανάλια. Παράλληλα, η συζήτηση #PressFreedomDay στο Twitter είναι σε εξέλιξη και παραμένει ενεργή, όσο υπάρχουν άνθρωποι που ανησυχούν για θέματα ελευθεροτυπίας, με σκοπό να παρουσιαστεί ψηφιακά μέσω του εργαλείου Storify αλλά και να αξιοποιηθεί μέσα από τα social media.

Στο πλαίσιό της, ογδόντα δημοσιογράφοι απάντησαν σε σχετικές ερωτήσεις βοηθώντας τους φοιτητές να ανιχνεύσουν που εντάσσεται η Ελλάδα στον παγκόσμιου «χάρτη» της ελευθεροτυπίας, ενώ οκτακόσιοι πολίτες έδειξαν ανοιχτά τον προβληματισμό τους, απαντώντας στα αντίστοιχα ερωτηματολόγια συνθέτοντας ουσιαστικά ένα εικονικό συνέδριο ανοιχτού διαλόγου στο Twitter το οποίο αποτελεί μία καινοτόμο δράση με εκπαιδευτικό χαρακτήρα που αποσκοπεί στη σύνθεση απόψεων για το νέο τοπίο του Τύπου, την ελευθερία του, τις νέες τεχνολογίες και πως όλα αυτά επηρεάζουν και αλλάζουν τους τρόπους που επικοινωνούμε και ενημερωνόμαστε.

Ο διευθυντής του μεταπτυχιακού προγράμματος Μάριος Νόττας με αφορμή τα ευρήματα της έρευνας, αναφέρει ότι «οι δημοσιογράφοι που έκαναν την μετάβαση στο Διαδίκτυο, κουβάλησαν μαζί την όποια αξιοπιστία τους, μολονότι το Ιντερνετ τους έδωσε την δυνατότητα να προσεγγίσουν ένα απολύτως «νεό» κοινό. Η αξιοπιστία των νέων Μέσων υπερισχύει των παραδοσιακών. Φυσικά αυτό οφείλεται στο ότι επιτρέπουν την διάδραση, τον άμεσο σχολιασμό, την κριτική, ακόμη και αν αυτές οι δυνατότητες δεν υποβοηθούν πάντα την ποιότητα περιεχομένου». Συγκεκριμένα, το 87,39% του κοινού απάντησε ότι ένας δημοσιογράφος εκφράζεται πιο ελεύθερα στο διαδικτυακό περιβάλλον. Στο άλλο άκρο; Η τηλεόραση. Μόλις το 0,5% των ερωτηθέντων θεωρεί ότι μπροστά στο γυαλί είναι δυνατή η ελευθερία της έκφρασης.

«Σε σχέση με το σοβαρότατο θέμα της αξιοπιστίας μεταξύ Ιντερνετ και παραδοσιακών Μέσων, διαπιστώσαμε πως οι πολίτες με τεράστια διαφορά εμπιστεύονται το πρώτο». Το 89,7% του κοινού απάντησε ότι το προτιμά έναντι του υπόλοιπου 10,3% που προτιμά να ενημερώνεται από την τηλεόραση (2,74%), το ραδιόφωνο (3,86%) και τα έντυπα (3,73%) μαζί.

«Η ελευθερία του Τύπου και η ποιότητα της παραγόμενης δημοσιογραφίας έχουν άμεση σχέση με τα οικονομικά μεγέθη. Για να μιλήσουμε για ανεξάρτητο Τύπο δηλαδή για Δημοκρατία και ποιότητα ζωής πρέπει να έχουμε χειραφετημένο τύπο, δηλαδή βιώσιμο, απεξαρτημένο από τρίτους χρηματοδότες και οργανωμένα συμφέροντα. Σε μια ιδανική κοινωνία, ο Τύπος μπορεί να αγνοεί τα κέντρα εξουσίας. Αυτό γίνεται μόνον αν υπάρξουν πόροι, ίσως πέρα από τη «παραδοσιακή» διαφήμιση και την πώληση φύλλων/συνδρομών. Οι μέθοδοι ερευνώνται, κάπου εφαρόζονται πειραματικά, είναι σύνθετες ακόμη και πειραματικές, και πάντως σίγουρα πιο «στοχευμένες» » συμπληρώνει ο διευθυντής του μεταπτυχιακού προγράμματος.

Ανησυχία προκαλεί το συντριπτικό 96,74% των πολιτών που απάντησαν και πιστεύουν ότι οι δημοσιογράφοι καθοδηγούνται. Ομως, πλέον το Διαδίκτυο είναι το πεδίο στο οποίο οι δημοσιογράφοι καλούνται να ανατρέψουν αυτό το ποσοστό.

Επίσης, ειδικό ενδιαφέρον παρουσιάζει το κανάλι www.youtube.com/user/PressFreedomDay το οποίο φιλοξενεί υλικό από τις συνεντεύξεις που προέκυψαν από τη συνάντηση είκοσι φοιτητών του qjnt στη Βιέννη με υψηλόβαθμα στελέχη και υπεύθυνους ψηφιακών εκδόσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης Εκδοτών Διαδικτύου.

Όλα τα παραπάνω μπορείτε να βρείτε συγκεντρωμένα στον ιστότοπο της δράσης www.pressfreedomday.com.

Tι είναι το Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα «Ποιοτική Δημοσιογραφία και Νέες Τεχνολογίες»

Το πρόγραμμα αναπτύχθηκε με πρωτοβουλία πανεπιστημιακών από την Ελλάδα και την Αυστρία ως μετεξέλιξη του προγράμματος «Qualitat Journalismus» του Αυστριακού Πανεπιστημίου DUK και αργότερα, το 2006, δημιουργήθηκε η σύμπραξη που έχει την ευθύνη για το ελληνικό σκέλος του προγράμματος. Σε αυτήν συνεργούν το Ερευνητικό Κέντρο «Αθηνά» (της ΓΓ Έρευνας Τεχνολογίας του Υπ. Παιδείας), το Αυστριακό DUK, το «Ίδρυμα Προαγωγής Δημοσιογραφίας Α.Β. Μπότση», με την επιστημονική υποστήριξη του Εργαστηρίου Επικοινωνίας και Τεχνολογίας ΜΜΕ του ΕΜΠ. Το μεταπτυχιακό πρόγραμμα διαρκεί δύο χρόνια στο ΕΜΠ στην Πολυτεχνειούπολη Ζωγράφου και στο campus του DUK στην Βιέννη.

Απευθύνεται κυρίως σε επαγγελματίες δημοσιογράφους, με καριέρα σε εξέλιξη, δίγλωσσους, με πανεπιστημιακές σπουδές κατά προτίμηση στις ανθρωπιστικές επιστήμες. Με ειδικές διαδικασίες γίνονται δεκτά μέλη της ΕΣΗΕΑ και των άλλων επαγγελματικών ενώσεων.

Αφιέρωμα του Guardian στην ελευθερία του Τύπου