Απαντήσεις σε ερωτήσεις σχετικά με φορολογικά θέματα δίνει ο συνεργάτης μας κ. Ι. Κ. Σιωμόπουλος .

Αγορά πρώτης κατοικίας- Επιμέλεια παιδιού * Ο κ. Σπύρος Νανόπουλος ερωτά:

«1) Γονέας πήρε δάνειο από τράπεζα για αγορά πρώτης κατοικίας. Η αγορά έγινε με παρακράτηση του δικαιώματος επικαρπίας από τον γονέα και του δικαιώματος ψιλής κυριότητας από το τέκνο. Ερώτηση: α) Οι τόκοι του δανείου αυτού αφαιρούνται από το εισόδημα ή τον φόρο (αναλόγως) του γονέα; β) Το τέκνο πρέπει εκτός από το Ε9 να γράψει την απόκτηση του δικαιώματος της ψιλής κυριότητας και στο Ε2; 2) Οι γονείς είναι διαζευγμένοι. Τυπικά την επιμέλεια του παιδιού την έχει ο ένας γονέας με ιδιωτικό συμφωνητικό. Το παιδί όμως στην πραγματικότητα συνοικεί με τον άλλον γονέα. Ερώτηση: α) Μπορεί να θεωρηθεί ως προστατευόμενο μέλος του γονέα αυτού; β) Η δαπάνη για φροντιστήρια του παιδιού εκπίπτει από το εισόδημα του γονέα αυτού; 3) Τα έξοδα κηδείας και μνημόσυνου μπορούν να δηλωθούν σε κάποιον κωδικό του Ε1 για να εκπέσουν;». Απάντηση:

1) Σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 1 του Ν. 1078/1980, η απαλλαγή από τον φόρο μεταβίβασης κατά την αγορά πρώτης κατοικίας παρέχεται εφόσον το ακίνητο αγοράζεται «εξ ολοκλήρου και κατά πλήρη κυριότητα». Σύμφωνα με τις διατάξεις αυτές, η ψιλή κυριότητα ακινήτου το οποίο απαλλάχθηκε από τον φόρο μεταβίβασης ως πρώτη κατοικία μπορεί να μεταβιβαστεί μετά πάροδο πενταετίας από την αγορά του ακινήτου. Ακόμη απαλλαγή από τον φόρο παρέχεται όταν σύζυγοι αγοράζουν από κοινού ως συγκύριοι την πλήρη κυριότητα κατοικίας, όταν συγκύριος αγοράζει το υπόλοιπο ποσοστό ώστε να αποκτήσει την πλήρη κυριότητα ή όταν επικαρπωτής αγοράζει την ψιλή κυριότητα και αντιστρόφως προκειμένου να αποκτηθεί η πλήρης κυριότητα του ακινήτου. Η απαλλαγή από τον φόρο μεταβίβασης δεν παρέχεται όταν ένα πρόσωπο αγοράζει την επικαρπία του ακινήτου και άλλο πρόσωπο αγοράζει την ψιλή κυριότητα αυτού.

Αν αγοράστηκε πρώτη κατοικία χωρίς απαλλαγή από τον φόρο μεταβίβασης, από δύο πρόσωπα το ένα από τα οποία είναι επικαρπωτής και το άλλο ψιλός κύριος και για την αγορά της έχει ληφθεί στεγαστικό δάνειο, οι τόκοι του δανείου αφαιρούνται από το συνολικό εισόδημα του επικαρπωτή ή μειώνουν τον φόρο που προκύπτει με βάση την κατά περίπτωση κλίμακα φόρου, ανάλογα με τον χρόνο λήψης του δανείου.

2) Αν έχει διακοπεί η έγγαμη συμβίωση των συζύγων και με συμφωνία αυτών η επιμέλεια του παιδιού έχει ανατεθεί σε έναν από τους γονείς του, τις εκπτώσεις από το εισόδημα και τις μειώσεις του φόρου που αφορούν το παιδί τις έχει ο γονέας στον οποίο έχει ανατεθεί η επιμέλεια. Συνεπώς, η δαπάνη για φροντιστήρια του παιδιού θα μειώσει ως ένα ποσό τον φόρο του γονέα αυτού.

3) Τα έξοδα κηδείας (και μνημοσύνου) δεν αφαιρούνται από το εισόδημα του αποβιώσαντος ή των κληρονόμων του. Τα έξοδα κηδείας αφαιρούνται από την αξία της κληρονομιαίας περιουσίας. Στην περίπτωση που δεν υπάρχουν δικαιολογητικά για τα έξοδα κηδείας από την αξία της κληρονομιαίας περιουσίας, αφαιρείται ποσό 1.500 ευρώ.

Αγορά πρώτης κατοικίας- Πότε καλύπτονται οι στεγαστικές ανάγκες * Ο κ. Διονύσης Βασιλόπουλος ερωτά: «Λόγω κληρονομιάς εγώ και η γυναίκα μου έχουμε στην κατοχή μας 22, 28 και 26 και 40 τ.μ. (σύνολο 116 τ.μ.) από τέσσερις οικίες 102, 69 και 52 και 80 τ.μ. αντιστοίχως, εξ αδιαιρέτου με άλλους συγγενείς (αδέλφια, γονείς). Σκεφτόμαστε να αγοράσουμε σπίτι. Δικαιούμαστε απαλλαγή ΦΠΑ/ΦΜΑ; Αν όχι, ο φόρος πληρώνεται εφάπαξ ή και με δόσεις;».

Απάντηση:

1) Σύμφωνα με τη διάταξη της παρ. 1 του άρθρου 1 του Ν. 1078/1980, παρέχεται απαλλαγή από τον φόρο μεταβίβασης όταν αγοράζεται εξ ολοκλήρου και κατά πλήρη κυριότητα ακίνητο ως πρώτη κατοικία, εφόσον ο αγοραστής ή ο σύζυγος ή οποιοδήποτε από τα ανήλικα παιδιά του δεν έχει πλήρη κυριότητα σε άλλη οικία ή διαμέρισμα που πληροί τις στεγαστικές ανάγκες της οικογένειάς του ή δικαίωμα πλήρους κυριότητας επί οικοπέδου οικοδομήσιμου ή επί ιδανικού μεριδίου οικοπέδου στο οποίο αντιστοιχεί εμβαδόν κτίσματος που πληροί τις στεγαστικές ανάγκες του.

2) Στη διάταξη της παρ. 15 του ίδιου άρθρου και νόμου ορίζεται ότι, αν ο αγοραστής ή ο σύζυγος ή τα ανήλικα παιδιά τους έχουν δικαίωμα πλήρους κυριότητας ή επικαρπίας ή οίκησης σε κατοικία ή ιδανικό μερίδιο κατοικίας ή δικαίωμα πλήρους κυριότητας σε οικόπεδο ή ιδανικό μερίδιο οικοπέδου, θεωρείται ότι καλύπτονται οι στεγαστικές ανάγκες αν το συνολικό εμβαδόν των ανωτέρων κτισμάτων είναι 70 τ.μ., τα οποία αυξάνονται κατά 20 τ.μ. για καθένα από τα δύο πρώτα παιδιά και κατά 25 τ.μ. για τρίτο παιδί και καθένα μετά το τρίτο. Με βάση τα πιο πάνω οι στεγαστικές ανάγκες καλύπτονται με 70 τ.μ. αν δεν έχετε παιδιά, με 90 τ.μ. αν έχετε ένα παιδί, με 110 τ.μ. αν έχετε δύο παιδιά, με 135 τ.μ. αν έχετε τρία παιδιά κ.ο.κ.

3) Αν το άθροισμα του εμβαδού των ιδανικών μεριδίων (116 τ.μ.) των κατοικιών στις οποίες είστε συνιδιοκτήτες υπερβαίνει τα όρια που αναφέρθηκαν πιο πάνω με βάση τα οποία καλύπτονται κατά περίπτωση οι στεγαστικές ανάγκες της οικογένειάς σας, δεν μπορείτε να αγοράσετε πρώτη κατοικία και να έχετε απαλλαγή από τον φόρο. Ωστόσο, σύμφωνα με το υπ΄ αριθμ. Κ. 1005/18/ΠΟΛ. 38/1988 έγγραφο του υπουργείου Οικονομικών, σε περίπτωση συνιδιοκτησίας δεν θεωρείται ότι καλύπτονται οι στεγαστικές ανάγκες του συνιδιοκτήτη, με μόνο κριτήριο την έκταση της συνιδιοκτησίας, εκτός αν το ακίνητο μπορεί να διαιρεθεί σε ανεξάρτητες ιδιοκτησίες. Σε αυτή την περίπτωση γίνεται αυτοψία από τον προϊστάμενο της αρμόδιας ΔΟΥ, ο οποίος αποφαίνεται αν με τη συνιδιοκτησία πληρούνται ή όχι οι στεγαστικές ανάγκες του αγοραστή.

Τόκοι δύο στεγαστικών δανείων * Ο κ. Δημήτρης Ζώης ερωτά: «Επειδή έχω λάβει από εφοριακούς αντιφατικές απαντήσεις για το παρακάτω θέμα, θα ήθελα να μου λύσετε την εξής απορία:Είμαι ιδιοκτήτης ενός διαμερίσματος 48 τ.μ. το οποίο το αγόρασα για πρώτη κατοικία με δάνειο από το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων. Το δάνειο ελήφθη το 1983 και κάθε χρόνο τους τόκους του δανείου τους δηλώνω στη δήλωση στο σημείο που αναφέρονται τα δάνεια που συνήφθησαν πριν από το 1999. Επειδή οι στεγαστικές ανάγκες μου αυξήθηκαν και δεν με κάλυπταν πλέον τα 48 τ.μ. του διαμερίσματος, άρχισα το 2002 να χτίζω ένα νέο σπίτι (μονοκατοικία) σε ιδιόκτητο οικόπεδο. Η μονοκατοικία αυτή ολοκληρώθηκε το 2005 και έχει συνολικό εμβαδόν κυρίων χώρων 280 τ.μ.

Για να χτίσω τη μονοκατοικία πήρα δύο (2) στεγαστικά δάνεια από την ΑΤΕbank. Το πρώτο δάνειο ήταν για να χτιστεί η μονοκατοικία, επειδή όμως δεν επαρκούσε πήρα και το δεύτερο για να την αποπερατώσω. Το πρώτο δάνειο το πήρα τον Δεκέμβριο του 2002 και ήταν ύψους 150.000 ευρώ. Το δεύτερο δάνειο το πήρα τον Δεκέμβριο του 2004 και ήταν ύψους 100.000 ευρώ. Επειδή τα δύο δάνεια υπάγονται σε δύο διαφορετικούς νόμους για τη δήλωση των ετησίων τόκων στην Εφορία, έχω πληροφορηθεί τις εξής περιπτώσεις που πιθανόν πρέπει να γράψω στη δήλωσή μου:

α) Να δηλώσω τους ετήσιους τόκους κάθε δανείου στην περίπτωση που αντιστοιχεί και το σύνολο του εμβαδού των κυρίων χώρων στο κάθε δάνειο, δηλαδήπρώτο δάνειο, εμβαδόν 280 τ.μ., τόκοι ΧΧΧΧΧ και δεύτερο δάνειο, εμβαδόν 280 τ.μ., τόκοι ΥΥΥΥΥ.

β) Να δηλώσω τους ετήσιους τόκους κάθε δανείου στην περίπτωση που αντιστοιχεί και το ποσοστό του εμβαδού των κυρίων χώρων που αντιστοιχεί στο ποσό του κάθε δανείου, δηλαδήπρώτο δάνειο, εμβαδόν ποσοστό των 280 τ.μ. που αντιστοιχεί στο δάνειο των 150.000, τόκοι ΧΧΧΧΧ και δεύτερο δάνειο, εμβαδόν υπόλοιπα τ.μ. από τα 280, τόκοι ΥΥΥΥΥ.

γ) Οτιδήποτε άλλο, δηλαδήδιάφορους συνδυασμούς».

Απάντηση:

1) Οι τόκοι του στεγαστικού δανείου που έχει ληφθεί το 2002 θα γραφούν στον κωδικό 065 του εντύπου της δήλωσης και στον κωδικό 071 το εμβαδόν της κατοικίας μαζί με τους βοηθητικούς χώρους (αποθήκη, γκαράζ). Το ποσό των τόκων αυτών που επιμεριστικά αναλογεί σε εμβαδόν κατοικίας 120 τ.μ. θα αφαιρεθεί από το συνολικό εισόδημα. 2) Οι τόκοι του στεγαστικού δανείου που έχει ληφθεί το 2004 θα γραφούν στον κωδικό 055 και στον κωδικό 077 θα γραφεί το εμβαδόν της κατοικίας, όπως αυτό θα γραφεί στον κωδικό 071. Το ποσό των τόκων αυτών που επιμεριστικά αναλογεί σε εμβαδόν κατοικίας 120 τ.μ. θα μειώσει σε ποσοστό 20% τον φόρο που θα προκύψει με βάση τη φορολογική κλίμακα.

Η έννοια της κύριας κατοικίας

* Η κυρία Σοφία Κατσούρα ερωτά: «Ο σύζυγός μου και εγώ δεν έχουμε κύρια κατοικία δηλωμένη στο όνομά μας.Μαζί με τον αδερφό μου όμως αποφασίσαμε να χτίσουμε ένα σπίτι στο χωριό μας. Η απορία μου είναιαν υπάρχει περίπτωση αυτό το σπίτι να θεωρηθεί κύρια κατοικία μας».

Απάντηση: Σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 51 του Αστικού Κώδικα, το πρόσωπο έχει κατοικία τον τόπο της κύριας και μόνιμης εγκατάστασής του. Κανένας δεν μπορεί να έχει συγχρόνως περισσότερες από μία κατοικίες. Για τις υποθέσεις που αναφέρονται στην άσκηση του επαγγέλματος λογίζεται ως ειδική κατοικία του προσώπου ο τόπος όπου ασκεί το επάγγελμά του. Η φορολογική νομοθεσία δεν έχει ορίσει την έννοια της κύριας κατοικίας. Σύμφωνα με τη διοικητική πρακτική και τη δικαστηριακή νομολογία, η έννοια της κατοικίας για τους σκοπούς της φορολογίας είναι ταυτόσημη με την έννοια της κατοικίας όπως αυτή ορίζεται από τον Αστικό Κώδικα. Δεν έχει σημασία αν η κατοικία είναι ιδιόκτητη ή μισθωμένη για να χαρακτηριστεί ως κύρια, αρκεί το πρόσωπο να έχει εγκατασταθεί σε αυτή μόνιμα και να αποτελεί αυτή το κέντρο των βιοτικών αναγκών του.