Με «ξύλινα σπαθιά» ήταν η… μάχη κατά των πολυεθνικών

Η μόνιμη επωδός των στελεχών του ΣΥΡΙΖΑ πριν από τις εκλογές του Ιανουαρίου του 2015 ήταν η εξής: «Εμείς θα τα βάλουμε με τα συμφέροντα, θα πολεμήσουμε τους ολιγάρχες που απομυζούν τις μικρές επιχειρήσεις, θα σπάσουμε τα μονοπώλια».

Επιχειρήθηκε μια προσπάθεια να πληγούν μεγάλα γκρουπ, αλλά γρήγορα τα σπαθιά που βγήκαν αποδείχθηκαν ξύλινα και μπήκαν πάλι στις θήκες τους. Παράδειγμα, το κλείσιμο χωρίς λόγο των ορυχείων στη Χαλκιδική ή το προσωρινό πάγωμα της εκχώρησης των περιφερειακών αεροδρομίων σε γερμανικά συμφέροντα. Πρόσφατα εκδηλώθηκαν και κάποιες σπασμωδικές κινήσεις, όπως το ντου σε κλειστή τράπεζα!

Η πραγματικότητα όμως είναι σκληρή. Πλέον όλα τα στοιχεία συντείνουν ότι επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ θα κορυφωθεί η τάση συγκέντρωσης των επιχειρήσεων και η ενίσχυση των μονοπωλίων που έχει ξεκινήσει από το πρώτο Μνημόνιο το 2010.

Αυτό βεβαίως σε περιόδους κρίσης δεν είναι κατ’ ανάγκην αρνητικό, αφού η δημιουργία ισχυρών σχημάτων απαιτείται ως αντίβαρο στις ιδιαίτερες συνθήκες έλλειψης ρευστότητας. Απλώς καταγράφεται η αντίφαση της αριστερής κυβέρνησης που θέλει να στηρίξει τη «ραχοκοκαλιά» της οικονομίας, τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, αλλά οι πρωτοβουλίες της οδηγούν σε αντίθετο αποτέλεσμα.

Αύξηση μεριδίων σε βάρος των «μικρών»

Η κυβέρνηση με την επιβολή των capital controls ακουσίως άνοιξε τον δρόμο στις μεγάλες πολυεθνικές που είχαν την πολυτέλεια να κάνουν εισαγωγές πληρώνοντας το αντίτιμο στις τράπεζες του εξωτερικού, για να αυξήσουν τα μερίδια αγοράς τους εις βάρος των μικρών. Ηδη τον Νοέμβριο ο ιδιωτικός τομέας είχε αρνητικό ισοζύγιο με 24.000 απολύσεις και αποχωρήσεις.

Παράλληλα, με την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, εκτός από τη ζημιά στο Δημόσιο λόγω της συρρίκνωσης της συμμετοχής του στο μετοχικό τους κεφάλαιο, δόθηκε η ευκαιρία σε ξένα επενδυτικά funds να αποκτήσουν τον έλεγχο.

Επιπρόσθετα, με το νέο νομοθετικό πλαίσιο για τα κόκκινα δάνεια η κυβέρνηση ανάβει πράσινο φως ώστε πολλές επιχειρήσεις να αλλάξουν χέρια. «Θα γίνουμε μάρτυρες της μεγαλύτερης μεταφοράς πλούτου των τελευταίων ετών» επισημαίνουν παράγοντες της αγοράς, κάνοντας λόγο για επικείμενο «αφελληνισμό των επιχειρήσεων», αφού το σύνολο των κόκκινων επιχειρηματικών δανείων φτάνει τα 50 δισ. ευρώ.

Η εκδίκηση της… νομιμότητας

Η αλήθεια είναι ότι από την επιβολή των capital controls και μετά η νομιμότητα παίρνει την… εκδίκησή της. Οι μεγάλοι όμιλοι ή εταιρείες μικρές αλλά επικεντρωμένες στην καλύτερη εξυπηρέτηση πελατών, που έκοβαν αποδείξεις και έπαιρναν λεφτά με κάρτα πριν από τους κεφαλαιακούς ελέγχους απεδείχθησαν έτοιμοι να αντιμετωπίσουν την έλλειψη μετρητών και αύξησαν τους τζίρους τους. Επίσης, σε παραγγελίες «μακράς πνοής» και στη διεκπεραίωση εμπορευμάτων, ο πελάτης προτιμά πλέον τα μεγάλα συγκροτήματα.

Στον χώρο την ηλεκτρικών ειδών η Dixons (Κωτσόβολος) φαίνεται να «παίζει» μόνη της, αφού είναι και η μοναδική που παίρνει πίστωση. Στα Public η εδραίωση του brand σε συνδυασμό με την αδυναμία των ανταγωνιστών οδηγεί τον όμιλο να σκεφθεί σοβαρά και την εξάπλωση μέσω franchising.

Ανακατατάξεις αναμένονται στον χώρο της ενέργειας με την είσοδο νέων παικτών, καθώς η ΔΕΗ θα πρέπει να μειώσει έως το 2020 τα μερίδιά της στο 50%.

Στον τομέα των ασφαλειών από 1ης Ιανουαρίου 2016 θα τεθεί σε εφαρμογή η οδηγία Solvency II που βάζει ψηλά τον πήχη για τα αποθεματικά και την κεφαλαιακή επάρκεια των εταιρειών.

Θα είναι μονόδρομος για τις μικρότερες εταιρείες να συγχωνευτούν ή να εξαγοραστούν ώστε να επιτευχθούν οικονομίες κλίμακας. Στο πλαίσιο αυτό υπάρχουν προχωρημένες συζητήσεις για την πώληση του κλάδου ζωής της International Life στην Εθνική Ασφαλιστική.

Γενικότερα η αγορά πάντως φαίνεται να έχει συνέλθει από το σοκ των capital controls. Στο εντεκάμηνο είναι περίπου 4% πάνω σε σχέση με πέρυσι. Μένει ο Δεκέμβριος ο οποίος διαχρονικά αντιπροσωπεύει το 20%-25% της συνολικής ετήσιας κίνησης. Αν ο Δεκέμβριος αποδειχθεί καλός, το ποσοστό αύξησης του εντεκαμήνου ενδεχομένως να ενισχυθεί. Τα μηνύματα από την πρώτη Κυριακή του μήνα ήταν ιδιαιτέρως ενθαρρυντικά.

Κινητικότητα

Και στον χώρο των σουπερμάρκετ κατά τη διάρκεια της κρίσης οι μεγάλοι έγιναν ακόμη μεγαλύτεροι εξαγοράζοντας μικρότερες αλυσίδες. Υπάρχουν όμως και μικρές επιχειρήσεις –κυρίως στην επαρχία –που άντεξαν, αφού ο κλάδος είναι αμυντικός και η μείωση της κατανάλωσης αφήνει χαμηλότερο αποτύπωμα σε σχέση με άλλους κλάδους της οικονομίας. Ακόμη καταγράφεται μετακίνηση τζίρου ανάμεσα σε γειτονικές αλυσίδες, φαινόμενο από το οποίο επωφελούνται και οι μικρές επιχειρήσεις.