Κοινές εταιρείες τραπεζών – funds για τα «κόκκινα» δάνεια

Την από κοινού διαχείριση των «κόκκινων» δανείων από τράπεζες και εξειδικευμένα, ξένα ιδιωτικά επενδυτικά κεφάλαια επέλεξε τελικά η κυβέρνηση. Το μοντέλο προβλέπει τη δημιουργία κοινών εταιρειών ειδικού σκοπού, στις οποίες θα συμμετέχουν τράπεζες και distress funds, οι περίφημοι «γύπες» που ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας δεσμευόταν να κρατήσει έξω από τη χώρα. Πρόκειται για ακόμη μία υποχώρηση από τις αρχικές θέσεις και διακηρύξεις του ΣΥΡΙΖΑ που καλλιέργησαν την κουλτούρα τού «δεν πληρώνω» και εκτίναξαν στα ύψη τα προβληματικά χαρτοφυλάκια των τραπεζών, με αποτέλεσμα να οδηγηθούν σε νέα ανακεφαλαιοποίηση, η οποία κόστισε πάνω από 30 δισ. ευρώ στον έλληνα φορολογούμενο.

Σύμφωνα με το νέο πλαίσιο, τα δάνεια θα παραμείνουν στην κυριότητα των τραπεζών και οι εξειδικευμένες εταιρείες θα αναλάβουν τη διαχείρισή τους. Δηλαδή, θα μπορούν να προτείνουν και να προχωρούν σε ρύθμιση του δανείου, αναχρηματοδότηση του οφειλέτη, πώληση του ακινήτου ή εκκαθάριση της επιχείρησης. Ολα αυτά προβλέπονται στο νομοσχέδιο για τη διαχείριση των «κόκκινων» δανείων που θα έλθει για ψήφιση στη Βουλή την προσεχή εβδομάδα, μαζί με τα προαπαιτούμενα για τη δόση του 1 δισ. ευρώ. Το νέο πλαίσιο επεξεργάστηκαν από κοινού ο υπουργός Οικονομικών Ευκλείδης Τσακαλώτος και ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος Γιάννης Στουρνάρας.

Η λύση των κοινών εταιρειών τραπεζών και ιδιωτικών επενδυτικών κεφαλαίων προτιμήθηκε από τη δημιουργία ενός δημόσιου φορέα ή μιας «κακής» τράπεζας (bad bank) που αρχικά επεδίωκε η κυβέρνηση ως πιο αποτελεσματική. Και τούτο διότι τα distress funds διαθέτουν τεχνογνωσία η οποία τους επιτρέπει αφενός να ανακτούν περισσότερα προβληματικά δάνεια, αφετέρου να λειτουργούν ως επενδυτικοί φορείς νέων κεφαλαίων προς υπερχρεωμένες επιχειρήσεις. Οι κοινοπρακτικές εταιρείες αυτές θα αδειοδοτούνται και θα εποπτεύονται από την Τράπεζα της Ελλάδος, ενώ θα προτείνουν λύσεις από την ευρεία γκάμα εναλλακτικών που προβλέπει ο κώδικας δεοντολογίας της κεντρικής τράπεζας για τη διαχείριση των προβληματικών δανείων.

Στην περίπτωση των στεγαστικών, για αυτά που βρίσκονται σε καθυστέρηση πολλών μηνών, οι εταιρείες θα προτείνουν στον δανειολήπτη:

1. Την αποπληρωμή του δανείου με έκπτωση (discount pay off). Δηλαδή, αν χρωστάει π.χ. 100.000 ευρώ να καταβάλλει 70.000 ευρώ και να κλείνει το δάνειο.

2. Εξουσιοδότηση για να αναζητήσουν αγοραστή για λογαριασμό του. Στην περίπτωση αυτή θα πωλούν το ακίνητο, θα χρησιμοποιούν τα λεφτά της πώλησης για την αποπληρωμή του δανείου και αν δεν καλύπτεται θα διαγράφουν το υπόλοιπο.

3. Τη μετακίνηση σε μικρότερη κατοικία που θα έχουν στο χαρτοφυλάκιό τους από άλλη περίπτωση «κόκκινου» δανείου παρέχοντάς του ταυτόχρονα τη δυνατότητα να αποπληρώσει μικρότερο δάνειο.

4. Τη μεταβίβαση της κυριότητας του ακινήτου στην εταιρεία και την ταυτόχρονη διαγραφή του δανείου με συμφωνία να συνεχίσει να μένει στην κατοικία καταβάλλοντας ενοίκιο.

5. Την παράδοση των κλειδιών του ακινήτου με ταυτόχρονη διαγραφή του δανείου.

Είναι προφανές ότι πρόκειται για ένα σύνθετο πλέγμα διαχείρισης εκατοντάδων ακινήτων που οι τράπεζες δεν είναι σε θέση να κάνουν αφού δεν διαθέτουν τους κατάλληλους μηχανισμούς και την απαιτούμενη τεχνογνωσία. Επίσης, η διαχείριση των προβληματικών στεγαστικών με τους παραπάνω τρόπους εκτιμάται ότι θα συμβάλει στην επαναλειτουργία της αγοράς ακινήτων, η οποία σήμερα έχει «καθήσει». Σύμφωνα με τραπεζικές πηγές, «οι συναλλαγές που θα κάνουν οι κοινοπρακτικές εταιρείες θα λειτουργήσουν ως καταλύτης καθώς θα καθορίσουν τα νέα επίπεδα τιμών στην αγορά ακινήτων».

Ομαδοποίηση επιχειρηματικών ανά κλάδο

Οσον αφορά τα επιχειρηματικά δάνεια, το μοντέλο που προωθεί η κυβέρνηση προβλέπει την ομαδοποίηση των δανείων ανά κλάδο. Δηλαδή, θα δημιουργηθεί ένα κοινοπρακτικό σχήμα με τη συμμετοχή ξένων επενδυτικών κεφαλαίων και ελληνικών τραπεζών στο οποίο θα μεταφερθούν π.χ. τα δάνεια του ξενοδοχειακού τομέα όλων των τραπεζών. Η κοινοπρακτική εταιρεία θα αναλάβει να έλθει σε διαπραγματεύσεις με τους ιδιοκτήτες της κάθε υπερχρεωμένης επιχείρησης του κλάδου.

Καθοριστικό κριτήριο για το μέλλον της θα είναι η ύπαρξη ή μη λειτουργικών κερδών. Δηλαδή, αν τα οικονομικά της αποτελέσματα πριν από την πληρωμή τόκων, φόρων κ.τ.λ. είναι θετικά, θα αναζητηθεί λύση. Σε διαφορετική περίπτωση, η επιχείρηση θα εκκαθαριστεί με στόχο την ανάκτηση όσο το δυνατόν περισσότερων κεφαλαίων για τις τράπεζες. Από τη διαχείριση αυτή τα επενδυτικά κεφάλαια θα εισπράττουν κάποια προμήθεια.

Αν η επιχείρηση κριθεί βιώσιμη, θα ζητείται από τους ιδιοκτήτες της να βάλουν δικά τους κεφάλαια. Ανάλογα με τη συμμετοχή τους θα διαμορφώνεται και η λύση. Στο νέο πλαίσιο προβλέπεται η μετοχοποίηση των δανείων. Δηλαδή, τα δάνεια θα γίνονται μετοχικό κεφάλαιο επιτρέποντας στις τράπεζες και τα επενδυτικά κεφάλαια να γίνουν μέτοχοι. Στη συνέχεια η κοινοπρακτική εταιρεία θα προχωρεί σε αύξηση κεφαλαίου. Τα λεφτά θα τα βάζουν κατά κύριο λόγο τα distress funds. Στη συνέχεια θα αναλαμβάνουν το μάνατζμεντ και θα προχωρούν στην αναδιάρθρωση και στην πώληση της εταιρείας. Από την πώληση θα προέρχονται τα έσοδα και τα κέρδη για τις τράπεζες και τα επενδυτικά κεφάλαια.

Το μοντέλο αυτό έχει εφαρμοστεί με επιτυχία σε πολλές περιπτώσεις. Οπως επεσήμανε ο Κώστας Καραγιάννης, Operating Partner της Apollo Management International, μιλώντας την περασμένη εβδομάδα στο συνέδριο του Ελληνοαμερικανικού Επιμελητηρίου, «οι εισροές κεφαλαίων σε βιώσιμες υπερχρεωμένες επιχειρήσεις είναι οι πρώτες εισροές για την ανάκαμψη της οικονομίας που προσομοιάζουν σε άμεσες ξένες επενδύσεις».

Αναφερόμενος στον ρόλο που μπορούν να παίξουν τα επενδυτικά κεφάλαια που τοποθετούνται σε μη εξυπηρετούμενα δάνεια σημείωσε ότι «σε αντίθεση με όσα ακούγονται για «κοράκια» και «ξεπούλημα» δανείων, εμείς ενδιαφερόμαστε να βάλουμε νέα κεφάλαια σε εκείνες τις μεγάλες και μικρομεσαίες επιχειρήσεις με μη εξυπηρετούμενα δάνεια που μπορούν να ορθοποδήσουν» και επεσήμανε ότι «στην Ιρλανδία σε περίπτωση αναδιάρθρωσης υπερχρεωμένης επιχείρησης είχαμε δημοσιεύματα με τίτλο «Η Apollo σώζει 500 θέσεις εργασίας». Αυτό θέλουμε να κάνουμε και στην Ελλάδα. Οι τράπεζες πρέπει να πάψουν να ασχολούνται με τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια και να ξαναγίνουν τράπεζες, να χρηματοδοτήσουν την οικονομία» τόνισε.