Την ερχόμενη εβδομάδα, και σε επίπεδο Υπουργικού Συμβουλίου, αναμένεται να αρχίσει η συζήτηση για τις σαρωτικές αλλαγές στο Ασφαλιστικό, όπως δήλωσε από το βήμα της Βουλής ο υπουργός Εργασίας Γ.Κατρούγκαλος. Η συζήτηση θα γίνει επί τη βάση των προτάσεων της Επιτροπής Σοφών, προκειμένου οι αλλαγές να εφαρμοστούν από το νέο έτος.

Σε παρέμβασή του στη συζήτηση του πολυνομοσχεδίου με τα προαπαιτούμενα της νέας δανειακής σύμβασης, ο κ. Κατρούγκαλος ανέφερε πως το νέο Ασφαλιστικό θα είναι ένα «δημόσιο αναδιανεμητικό σύστημα», που θα φροντίζει και θα προστατεύει τους πλέον αδύναμους και δεν θα έχει κεφαλαιοποιητικά χαρακτηριστικά.

Ο ίδιος διέψευσε το ενδεχόμενο εισαγωγής εισοδηματικών κριτηρίων στην απονομή των συντάξεων, επαναλαμβάνοντας ότι η πρόταση της Επιτροπής Σοφών δεν αποτελεί την τελική πρόταση της κυβέρνησης, αλλά την έναρξη δημόσιου διαλόγου.

Πάντως, η πρόταση της Επιτροπής Σοφών έχει προκαλέσει σφοδρές αντιδράσεις, αφού προβλέπει την πλήρη ανατροπή του ισχύοντος συστήματος.


Τα βασικά σημεία

Η Επιτροπή προτείνει, μεταξύ άλλων: Θέσπιση εθνικής σύνταξης που θα συναπαρτίζεται από τη βασική σύνταξη και την ανταποδοτική, ενοποίηση όλων των ασφαλιστικών ταμείων σε ένα, ουσιαστική ενοποίηση του υπάρχοντος καθεστώτος κοινωνικής ασφάλισης με θέσπιση ενιαίων κανόνων για παλαιούς και νέους ασφαλισμένους, ανακαθορισμός των συντάξεων των ήδη συνταξιούχων και υπολογισμός των συντάξεων με την εισαγωγή εισοδηματικών κριτηρίων.

Η ανταποδοτικότητα εισφορών-παροχών αναδιανεμητικού χαρακτήρα, που θα συμβάλουν στη δημιουργία ενός μετρήσιμου και βιώσιμου ασφαλιστικού συστήματος, βρίσκεται στην πρώτη θέση των προτάσεων της Επιτροπής.

Η πρόβλεψη για ενιαίους κανόνες για παλιούς και νέους ασφαλισμένους είναι μια αλλαγή που θα επιφέρει ένα μειωμένο κοινό ποσοστό αναπλήρωσης για όλους τους συνταξιούχους και συνεπώς έμμεση περικοπή των συντάξεων.

Επίσης προτείνεται οι εισφορές να προσαρμοστούν στα πρότυπα του ΙΚΑ. Αυτό σημαίνει ότι σε άλλες περιπτώσεις θα αυξηθούν (π.χ. ΟΓΑ) και σε άλλες θα μειωθούν (ΔΕΚΟ). Στον ΟΑΕΕ οι εισφορές θα συνδεθούν με το πραγματικό εισόδημα (τζίρος).

Η δομή της νέας σύνταξης προτείνεται να βασίζεται σε δύο σκέλη:

Ανταποδοτική σύνταξη που θα βασίζεται στις εισφορές του ασφαλισμένου, που θα συσσωρεύονται εικονικά σε ατομικούς λογαριασμούς με βάση κανόνες νοητής κεφαλαιοποίησης (όσα δηλαδή πληρώνει ο ασφαλισμένος κατά τη διάρκεια του εργασιακού βίου του συν ένα επιτόκιο).

Εθνική-κοινωνική σύνταξη (σήμερα 360 ευρώ) που θα χορηγείται στα 67 με εισοδηματικά κριτήρια, ενώ θα δίνεται η δυνατότητα συμπληρωματικών παροχών από επαγγελματικά ταμεία και την ιδιωτική ασφάλιση.

Για την Εθνική Σύνταξη, το πόρισμα της Επιτροπής αναφέρει πως με την καθιέρωσή της, το σύστημα θα αποκτήσει αυτοτέλεια και θα αποχωριστεί από το πλαίσιο των ασφαλιστικών παροχών του κάθε φορέα. Έτσι θα γίνει ευκολότερη η επικέντρωση στην αναδιανεμητική λειτουργία του κοινωνικού τμήματος της σύνταξης. Το ποσό της εθνικής σύνταξης στο οποίο θα έχουν δικαίωμα όλοι οι συνταξιούχοι, θα κλιμακώνεται ανάλογα με το ύψος της αναλογικής σύνταξης και τα μέλη της εκάστοτε οικογένειας. Έτσι, η εθνική σύνταξη θα πρέπει να μειώνεται προοδευτικά, όχι μόνο όταν αυξάνει η αναλογική σύνταξη, αλλά και όταν αυξάνει το ατομικό και οικογενειακό εισόδημα του δικαιούχου.

Και σε αυτό το σημείο έγκειται μία από τις βασικές ανατροπές που προτείνονται, καθώς η εγγυημένη βασική που θα απονέμεται θα συνδέεται με την περιουσία, δηλαδή θα συνυπολογίζονται εισοδήματα από ενοίκια, μερίσματα, επενδύσεις και καταθέσεις, που θα μειώνουν τη σύνταξη και ατομικά και οικογενειακά.

Έτσι, τα 360 ευρώ σύνταξη θα είναι εγγυημένα μόνο για τους φτωχότερους (και όταν συμπληρώσουν τα 67 τους χρόνια), καθώς όσο μεγαλύτερο είναι το εισόδημα τόσο μικρότερη θα είναι η βασική σύνταξη, η οποία μπορεί να καταλήγει και σε μηδέν ευρώ για τους πλούσιους, μοντέλο που προσομοιάζει με αυτό που ισχύει στην Αυστραλία.

Το νέο σύστημα με τις ατομικές μερίδες θα εφαρμοστεί για τους πρωτοασφαλιζόμενους από την 1/1/2016, θα προβλέπει μειωμένους συντελεστές υπολογισμού των συντάξεων και θα οδηγεί σε χαμηλότερες συντάξεις.

Μέχρις ότου ωριμάσει το νέο σύστημα και να μπορεί να αποδώσει την εξοικονόμηση που απαιτείται, θα υπάρξει μεταβατική περίοδος 5-10 χρόνων κατά την οποία θα εφαρμοστεί για τους παλαιότερους ασφαλισμένους ο τρόπος υπολογισμού που προέβλεπε ο νόμος Σιούφα του 1992, με χαμηλότερους όμως συντελεστές. Δηλαδή από 70% που είναι το ποσοστό αναπλήρωσης στην 35ετία να συρρικνωθεί στο 55%.

Για την κάλυψη των ελλειμμάτων του ασφαλιστικού συστήματος, προτείνεται η δημιουργία ενός αποθεματικού που θα υποστηρίξει το νέο σύστημα, κυρίως κατά τη μεταβατική περίοδο.

Για την επικουρική σύνταξη υποβλήθηκαν δύο προτάσεις:

  • α) να ενσωματωθεί στην κύρια με στόχο να εξαερωθεί σε λίγα χρόνια, καθώς καταργείται η χρηματοδότηση των επικουρικών ταμείων από το ΑΚΑΓΕ,
  • β) να παραμείνει το ενιαίο επικουρικό ταμείο με διαφορετικά χαρακτηριστικά. Δηλαδή το αναδιανεμητικό σύστημα που ίσχυε έως τώρα να μετατραπεί σε κεφαλαιοποιητικό.

Ανάμεσα στις υπόλοιπες διορθωτικές παρεμβάσεις, το πόρισμα προτείνει για τις επικουρικές συντάξεις την εφαρμογή συστήματος ελεγχόμενου ελλείμματος αντί της ρήτρας μηδενικού ελλείμματος.

Ενοποιήσεις Ταμείων

Οι προτάσεις της επιτροπής σοφών στο Ασφαλιστικό οδηγούν σε ενοποιήσεις Ταμείων. Ειδικότερα προτείνεται:

– Είτε να δημιουργηθεί Ταμείο-μαμούθ για δημοσίους και ιδιωτικούς υπαλλήλους, για αγρότες και ελεύθερους επαγγελματίες

Το Ενιαίο Ταμείο προτείνεται ως εθνικός φορέας κοινωνικής ασφάλισης, με ένταξη σ’ αυτό, όλων των φορέων κύριας και επικουρικής ασφάλισης και των εφάπαξ παροχών. Ο στόχος αυτός προτείνεται να επιτευχθεί με την μετεξέλιξη του ΙΚΑ-ΤΕΑΜ σε έναν τέτοιο φορέα. Προτείνεται συγχρόνως η ουσιαστική ενοποίηση του υπάρχοντος καθεστώτος κοινωνικής ασφάλισης με θέσπιση ενιαίων κανόνων για παλαιούς και νέους ασφαλισμένους και ανακαθορισμό των συντάξεων των ήδη συνταξιούχων.

– Είτε να δημιουργηθούν τρία υπερ-Ταμεία: Ταμείο για εργαζομένους σε δημόσιο και ιδιωτικό τομέα, Ταμείο για ελεύθερους επαγγελματίες, δηλαδή γιατρούς, μηχανικούς, δικηγόρους, εμπόρους, βιοτέχνες και ένα Ταμείο για τους αγρότες.