Αρμαγεδδών στο ασφαλιστικό

Ασφαλιστικός αρμαγεδδών έρχεται τους επόμενους μήνες –σε τρεις δόσεις –με μειώσεις συντάξεων 10%-13% πάνω από τα 1.000 ευρώ, αυξήσεις ορίων συνταξιοδότησης, πλήρη αλλαγή του υφιστάμενου καθεστώτος και συνεχή περιορισμό των δαπανών των ασφαλιστικών ταμείων έως ότου μηδενίσουν τα υφιστάμενα ελλείμματα.

Την ίδια ώρα πάνω από 320.000 αιτήσεις συνταξιοδότησης συσσωρεύονται και εκκρεμούν στα ασφαλιστικά ταμεία, απειλώντας με νέα ελλείμματα ύψους 4 δισ. –που θα εμφανισθούν όταν θα αποδοθούν οι συγκεκριμένες συντάξεις –γεγονός που θα προκαλέσει νέο «φαύλο κύκλο» περικοπών.

Οι αλλαγές

Ωστόσο στο άμεσο μέλλον οι προδιαγραφόμενες αλλαγές αφορούν τα εξής:

1. Μετά το πρώτο κύμα μειώσεων (εισφορά 6% υπέρ υγείας) και αλλαγών του καλοκαιριού, ακολουθεί «νέο ψαλίδισμα» των συντάξεων άνω των 1.000 ευρώ (άθροισμα κύριας και επικουρικής) εντός του μήνα Οκτωβρίου που θα κυμαίνεται μεταξύ 10% – 13%. Τη νέα μείωση προανήγγειλε ο υπουργός Εργασίας κ. Γ. Κατρούγκαλος και αναμένεται να συμπεριληφθεί στο νομοσχέδιο με τα προαπαιτούμενα που θα ψηφισθεί εν όψει της πρώτης αξιολόγησης του νέου προγράμματος. H κυβέρνηση πρέπει να περιορίσει κατά 3,5 δισ. ευρώ τις συνταξιοδοτικές δαπάνες ως το 2018, σύμφωνα με τις μνημονιακές δεσμεύσεις, γεγονός που την οδηγεί σε δύσκολες αποφάσεις εντός σφικτών χρονοδιαγραμμάτων. Οι παρεμβάσεις στις ήδη καταβαλλόμενες συντάξεις στοχεύουν να περιορίσουν τα υφιστάμενα ελλείμματα του 2015, γεγονός για το οποίο θα χρειαστεί επιπλέον ποσό 540 εκατομμυρίων.

2. Ταυτόχρονα το υπουργείο θέτει σε εφαρμογή τα ψηφισμένα –από το καλοκαίρι –μέτρα για σταδιακή αύξηση των ορίων συνταξιοδότησης για ασφαλισμένους με 35ετία και μητέρες ανηλίκων, όπως και για την περικοπή της βασικής σύνταξης σε όσους συνταξιοδοτούνται πριν από το 67ο έτος της ηλικίας τους.

3. Εντός της ερχόμενης εβδομάδας δίνεται στη δημοσιότητα το πόρισμα της «επιτροπής σοφών» για την πλήρη αναμόρφωση του συστήματος ώστε να καταστεί βιώσιμο για τις επόμενες δεκαετίες. Μεταξύ των προτάσεων περιλαμβάνονται η καθιέρωση νέου ενιαίου τρόπου υπολογισμού των συντάξεων για όλους, η περαιτέρω ενοποίηση των ασφαλιστικών ταμείων, όπως και η χορήγηση στους μελλοντικούς συνταξιούχους μιας εθνικής σύνταξης, που θα χρηματοδοτείται από τη γενική φορολογία.

Η χορήγηση σύνταξης μόνο σε όσους πληρούν συγκεκριμένα εισοδηματικά – περιουσιακά κριτήρια, η ενοποίηση όλων των Ταμείων –κύριων και επικουρικών –σε ένα και η χορήγηση συντάξεων με ανώτατο ποσοστό αναπλήρωσης εγγυημένο από το κράτος 50% και 25% από τυχόν προγράμματα επαγγελματικής ασφάλισης.

4. Σύμφωνα με τις δεσμεύσεις του Μνημονίου για το Ασφαλιστικό η κυβέρνηση θα πρέπει να εφαρμόσει –επιπλέον –ως το τέλος του έτους τα εξής: Εξίσωση των εισφορών όλων των μισθωτών του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα με αυτές του ΙΚΑ. Στενότερη σύνδεση εισφορών – παροχών. Πλήρη ενοποίηση των συνταξιοδοτικών ταμείων και κατάργηση σε τρία έτη της χρηματοδότησης από κρατικούς πόρους.

Η ενοποίηση θα στηριχθεί στη δομή και την οργάνωση του ΙΚΑ, με κεντρικό μητρώο και ενιαίες υπηρεσίες. Κατάργηση έμμεσων φόρων υπέρ συντάξεων και αντιστάθμιση είτε με μείωση παροχών ή με αύξηση εισφορών. Αναλογική και σταδιακή εναρμόνιση των παροχών ΟΓΑ με τα υπόλοιπα Ταμεία. Επιπλέον, 10% ποινή στην ισχύουσα (6% ανά έτος) για πρόωρες συνταξιοδοτήσεις. Δημιουργία κοινού συνόλου κεφαλαίων. Αρμόδια για την είσπραξη εισφορών θα είναι η φορολογική διοίκηση ως το τέλος του 2017. Αντικατάσταση του ΕΚΑΣ με ένα νέο επίδομα σταδιακά από το 2016 (οπότε και θα κοπεί το επίδομα στο 20% των δικαιούχων) ως και το 2019. Το νέο επίδομα θα χορηγείται σε όσους πληρούν εισοδηματικά κριτήρια.

Διαρκές έλλειμμα

Τα ασφαλιστικά ταμεία είναι καταδικασμένα σε πρωτοφανή «φαύλο κύκλο», καθώς υποχρεώνονται σε συνεχείς περικοπές παροχών προκειμένου να αντιμετωπίσουν τα ελλείμματα και την ίδια ώρα προκύπτουν και νέα.

Ετσι, την ώρα που τα ελλείμματα για το 2015 και το 2016 προσδιορίζονται στο 1,5 δισ. και 1,6 δισ. αντίστοιχα και η κυβέρνηση λαμβάνει νέα επώδυνα μέτρα για να τα περιορίσει, την ίδια στιγμή συσσωρεύονται νέες οικονομικές υποχρεώσεις, που θα προκαλέσουν νέα επιδείνωση στα οικονομικά των ασφαλιστικών οργανισμών.

Πρόκειται για τις αιτήσεις συνταξιοδότησης που έχουν ξεπεράσει τις 320.000 και το κόστος ικανοποίησής τους εκτιμάται στα 4 δισ. ευρώ περίπου. Το κόστος αυτό δεν συνυπολογίζεται στους τρέχοντες προϋπολογισμούς με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί «νέα τρύπα» όταν θα αποδοθούν οι συγκεκριμένες συντάξεις.