Πρόκληση και ευκαιρία η Δημιουργική Οικονομία

Βρίσκεται στο επίκεντρο της διεθνούς συζήτησης και είναι η νέα τάση για τα επόμενα χρόνια. Η Δημιουργική Οικονομία μπορεί να ξεφεύγει από το συμβατικό πλαίσιο, αποτελεί όμως έναν αναδυόμενο τομέα της παγκόσμιας οικονομίας. Βασικοί της άξονες είναι οι τομείς του πολιτισμού και της δημιουργίας (ΤΠΔ), με επιχειρήσεις οι οποίες παράγουν, προωθούν, διανέμουν αγαθά – υπηρεσίες που βασίζονται στη γνώση, στην καινοτομία, στη δημιουργία και στον πολιτισμό.

Η ποσοτική οικονομική προσέγγιση σε πολιτιστικές και δημιουργικές δραστηριότητες είναι μια πρόσφατη άσκηση. Ο τομέας εκτιμήθηκε ότι αντιπροσωπεύει το 6,1% της παγκόσμιας οικονομίας το 2005 και αν το ποσοστό παρέμενε ίδιο, το 2011 η αξία της Δημιουργικής ή «Πορτοκαλί» Οικονομίας θα είχε φθάσει τα 4,3 τρισ. δολάρια. Σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση του Οργανισμού Ευρωπαϊκής Οικονομικής Συνεργασίας(ΟΟΣΑ), το εμπόριο δημιουργικών αγαθών και υπηρεσιών σημείωσε άνοδο 8,8% την περίοδο 2002 – 2011. Από το 2010 και μετά ο ετήσιος ρυθμός ανάπτυξης ξεπέρασε το 10% και αναμένεται να παραμείνει σε αυτό το διψήφιο ποσοστό τα επόμενα έτη.

Οι οικονομικές επιδόσεις

Εξάλλου το 2008, παρά τη διεθνή κρίση και την πτώση κατά 12% στο παγκόσμιο εμπόριο, ο τζίρος τους ξεπέρασε τα 592 δισ. δολάρια, ποσό διπλάσιο από το 2002. Στην Ευρωπαϊκή Ενωση οι οικονομικές επιδόσεις του τομέα αντιπροσωπεύουν ποσοστό 3,3% του ΑΕΠ και απασχολούν 6,7 εκατ. ανθρώπους (3% της συνολικής απασχόλησης, σύμφωνα με την ευρωπαϊκή έκθεση για την ανταγωνιστικότητα, 2010).

Στους τομείς του πολιτισμού και της δημιουργίας εντάσσονται προϊόντα και υπηρεσίες, όπως μεταξύ άλλων: αρχιτεκτονική, αρχεία και βιβλιοθήκες, καλλιτεχνικές χειροτεχνίες, οπτικοακουστικά μέσα (κινηματογράφος, τηλεόραση, βιντεοπαιχνίδια και πολυμέσα), πολιτιστική κληρονομιά, φεστιβάλ, μουσική, εικαστικές τέχνες και τέχνες του θεάματος, εκδόσεις, ραδιόφωνο, σχεδιασμός, βιομηχανία υλικών και προϊόντων μόδας, έπιπλα και δραστηριότητες αναψυχής.

Ο τουρισμός

Με τον ρόλο της να αναβαθμίζεται διαρκώς, οι συνέργειες που ανακύπτουν μεταξύ Δημιουργικής Οικονομίας και τουρισμού προσφέρουν δυνατότητες ανάπτυξης τόσο της ζήτησης όσο και της διαμόρφωσης νέων προϊόντων, εμπειριών και αγορών.

Αυτές οι νέες πτυχές μεταφέρουν το βάρος από το συμβατικό μοντέλο του πολιτιστικού τουρισμού σε ένα νέο, τον «δημιουργικό τουρισμό», ο οποίος βασίζεται στον άυλο πολιτισμό και τη σύγχρονη δημιουργικότητα. Το νέο μοντέλο άλλωστε μπορεί να προσδώσει προστιθέμενη αξία, αυξάνοντας την τουριστική ζήτηση και εμπλουτίζοντας αντίστοιχα την προσφορά.

Την ίδια ώρα η σύνδεση του τουρισμού με τις δημιουργικές βιομηχανίες δυναμώνει την εικόνα ενός προορισμού. Παράδειγμα τού πώς ένας πολιτιστικός τομέας σε άνθηση είναι απαραίτητο στοιχείο για να αναδειχθεί μια πόλη είναι τα αποτελέσματα του Μουσείου Guggenheim στην ευρύτερη περιοχή του Μπιλμπάο («Τhe Bilbao Effect»).

Οπως αναφέρεται σε έκθεση της McKinsey, η δαπάνη των επισκεπτών τα πρώτα τρία χρόνια από τη λειτουργία του μουσείου αυξήθηκε πάνω από 100 εκατ. ευρώ σε φόρους.

Αύξηση των δαπανών

Αν και τα οικονομικά μεγέθη της δημιουργικής οικονομίας είναι εντυπωσιακά, η Ελλάδα χάνει σημαντικά έσοδα λόγω μη ύπαρξης συνεκτικής πολιτικής. Με βάση την έκθεση Creative Economy 2010 της Υπηρεσίας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών για το Εμπόριο και την Ανάπτυξη (UNCTAD), ο τομέας συνεισφέρει στο ΑΕΠ του Βελγίου 22 δισ. ευρώ, της Γερμανίας 126 δισ. ευρώ, της Βρετανίας 132 δισ. ευρώ, της Ιταλίας 84 δισ. ευρώ και της Ελλάδας 6 δισ. ευρώ. Στη Γαλλία οι συνδεδεμένες με αυτόν επιχειρήσεις καλύπτουν 2,8% ποσοστό στο ΑΕΠ, στις ΗΠΑ 3,3% και στη Μεγάλη Βρετανία 5,8%.

Η χώρα ωστόσο έχει να ωφεληθεί τα μέγιστα τα επόμενα χρόνια από την ανάπτυξη του τομέα της Δημιουργικής Βιομηχανίας, παράγοντας πλούτο εκ των ενόντων και στηρίζοντας αποτελεσματικά την τοπική και περιφερειακή ανάπτυξη. Η στρατηγική του τομέα προϋποθέτει τη δημιουργία διακριτής ταυτότητας των προϊόντων και υπηρεσιών (ντιζάιν και branding), εξωστρέφεια για την προώθησή τους στη διεθνή αγορά (εξωστρέφεια), σε συνδυασμό με την αισθητή βελτίωση της ανταγωνιστικότητας και της ποιότητας. Παρότι τα διαθέσιμα στατιστικά στοιχεία για τη χώρα είναι εξαιρετικά περιορισμένα, προκύπτει ότι μεταξύ 2002 και 2011 η αξία του διεθνούς εμπορίου της Ελλάδας σε προϊόντα και υπηρεσίες πολιτισμού και δημιουργίας αυξήθηκε ραγδαία.

Συνέδριο

«Στην Ελλάδα μάς έχουν απομείνει τρεις τομείς, η ναυτιλία, η οποία όμως δεν αποφέρει πολλά έσοδα στη χώρα, η ενέργεια, από την οποία μένει να διαπιστώσουμε τι έσοδα και πότε θα τα αποφέρει, και ο τουρισμός και πολιτισμός, οι οποίοι μπορούν να αποτελέσουν μοχλό ανάπτυξης» σημειώνει ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της διεθνούς εταιρείας συμβούλων φιλανθρωπίας elpis κ. Επαμεινώνδας Φαρμάκης.

Ο τουρισμός, μαζί με τον αθλητισμό και τις δημιουργικές τέχνες, αναλογεί σε ένα ποσοστό 20% του εγχώριου ΑΕΠ, το οποίο ωστόσο είναι ασυντόνιστο. «Αν συντονιστούν αυτά τα κομμάτια, τα οφέλη θα είναι πολλαπλασιαστικά».

Στο πλαίσιο αυτό, η elpis διοργανώνει συνέδριο με θέμα «Η Πορτοκαλί Οικονομία –μια απέραντη ευκαιρία για Ανάπτυξη», στις 18 Οκτωβρίου. «Στόχος είναι να ξεκινήσει μια συζήτηση για το θέμα» εξηγεί ο κ. Φαρμάκης, επισημαίνοντας ότι η Αμφίπολη αποτελεί το πιο πρόσφατο παράδειγμα. «Με επιχειρηματική σχεδίαση θα μπορέσουμε να έχουμε ανάπτυξη στον μόνο τομέα που μπορούμε στην Ελλάδα, ιδιαίτερα στις τοπικές οικονομίες» τονίζει και συμπληρώνει ότι στη χώρα πολλοί νέοι και νέες δραστηριοποιούνται στον τομέα αυτόν. Αφορμή για το συνέδριο αποτελεί η μετάφραση στα ελληνικά του βιβλίου «The orange economy –An infinite opportunity», των Φελίπε Μπουιτράγο Ρεστρέπο και Ιβάν Ντούκε Μαρκέζ, το οποίο παρουσιάζει μελέτη για τα οφέλη της Δημιουργικής Βιομηχανίας στη Λατινική Αμερική και στην Καραϊβική.