Γιατί το €1 τρισ. του Ντράγκι μπορεί να αποδειχθεί λίγο

Σε 1 τρισ. ευρώ, εκτιμούν μεγάλες ευρωπαϊκές τράπεζες, όπως η Deutsche Bank, ότι θα φθάσει σε βάθος τριετίας το νέο «πακέτο Ντράγκι» που ανακοίνωσε η ΕΚΤ, ώστε ο ισολογισμός της να διευρυνθεί στα επίπεδα του 2012, μέσω της αγοράς ενυπόθηκων τιτλοποιημένων δανείων και καλυμμένων ομολόγων (asset-backed securities – ABS), η οποία σύμφωνα με κάποιες εκτιμήσεις μπορεί να φθάσει τα 500-600 δισ. ευρώ, παράλληλα με το πρόγραμμα στοχευμένων πράξεων μακροπρόθεσμης αναχρηματοδότησης (TLTROs) ύψους 400 εκατ. ευρώ.

Το ερώτημα όμως για το μεγαλύτερο μέρος των οικονομολόγων είναι το κατά πόσον μια καθαρή επέκταση του ισολογισμού της ΕΚΤ κατά 1 τρισ. ευρώ είναι αξιόπιστη και μπορεί, μέσω και της διολίσθησης του ευρώ, να ωθήσει τον πληθωρισμό και να τονώσει την ανάπτυξη.

Για τους οικονομολόγους της Deutsche Bank, απουσιάζει από τις ανακοινώσεις της ΕΚΤ ένα «σοκ» νομισματικής πολιτικής, με αποτέλεσμα απλώς στην παρούσα φάση η ευρωτράπεζα να αγοράζει χρόνο, ενώ κατά την άποψή τους ο πρόεδρός της Μάριο Ντράγκι πρέπει να κινηθεί πιο επιθετικά όσον αφορά τις αγορές τίτλων. Οι κίνδυνοι εξάλλου έχουν αυξηθεί, με τον γερμανικό οικονομικό κύκλο να φθίνει, όπως και η ιδιωτική κατανάλωση, την ώρα που το παγκόσμιο εμπόριο διολισθαίνει και οι γεωπολιτικοί κίνδυνοι αυξάνονται.

Είναι χαρακτηριστικό ότι το μερίδιο της ΕΕ όσον αφορά τις παγκόσμιες άμεσες ξένες επενδύσεις από 50% το 2000 έχει περιοριστεί σήμερα στο 20%. Οι υπουργοί Οικονομικών της Γερμανίας και της Γαλλίας επεξεργάζονται μάλιστα κοινή πρόταση για την ενίσχυση των επενδύσεων στην Ευρώπη, η οποία θα συζητηθεί στη συνάντηση με τους ευρωπαίους ομολόγους τους το Σαββατοκύριακο στο Μιλάνο. Το κοινό κείμενο θα περιλαμβάνει προτάσεις για την προσέλκυση ιδιωτικών κεφαλαίων στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής προσπάθειας για βελτίωση της οικονομικής δραστηριότητας και δημιουργία νέων θέσεων εργασίας.

Για ορισμένους αναλυτές, η ΕΚΤ δεν μπορούσε να κερδίσει τη συγκατάθεση των γερμανών πολιτικών για ουσιαστικά πληθωριστικά μέτρα, ενώ η ευρωτράπεζα δείχνει να κάνει το ίδιο λάθος με την Τράπεζα της Ιαπωνίας τη δεκαετία του ’90, προσπαθώντας να αγοράσει χρόνο με ημίμετρα, ελπίζοντας πως η παγκόσμια ανάκαμψη θα «τραβήξει» και την ευρωζώνη. Αυτό όμως σημαίνει ότι η ευρωζώνη ίσως βρεθεί κοντά στο να βιώσει μια «ιαπωνικού τύπου δεκαετία στασιμότητας». Παρόμοια μέτρα με αυτά της ΕΚΤ απέτυχαν να πυροδοτήσουν πληθωρισμό στην Ιαπωνία το 2001, η οποία βίωσε πολλά χρόνια αποπληθωρισμού.

Με την ευρωζώνη στα πρόθυρα του αποπληθωρισμού, τα νοικοκυριά να προσπαθούν να αποπληρώσουν χρέη και τη ζήτηση για δάνεια να μειώνεται, το νέο πακέτο της ΕΚΤ δύσκολα μπορεί να αντιστρέψει την εικόνα, δεδομένου μάλιστα ότι το μεγαλύτερο μέρος του θα χορηγηθεί με τη μορφή φθηνών δανείων προς τις τράπεζες με αντάλλαγμα εγγυήσεις.

Στο πλαίσιο αυτό, αναλυτές της Citigroup αναμένουν πρόσθετα μέτρα από την ΕΚΤ πιθανόν το δ’ τρίμηνο του 2014 ή το α’ τρίμηνο του 2015, τα οποία θα περιλαμβάνουν και αγορές κρατικών ομολόγων. Εξάλλου, αν κανείς συγκρίνει τα πακέτα της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ και της Ιαπωνίας, η ΕΚΤ θα έπρεπε να προχωρήσει σε πολλαπλάσιες αγορές ομολόγων σε σχέση με αυτές που προβλέπονται.

Οι τράπεζες απρόθυμες

Συνολικά, στόχος του πακέτου είναι η «ανακούφιση» των τραπεζών, ώστε να δανείζουν στην πραγματική οικονομία, ενώ σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της PricewaterhouseCoopers οι ευρωπαϊκές τράπεζες θα προσπαθήσουν να «ξεφορτωθούν» 300 δισ. «προβληματικών» δανείων ως το 2018, εν όψει μάλιστα και των stress tests της ΕΚΤ. Η μείωση του επιτοκίου κατά 10 μονάδες βάσης στο 0,05% δεν θα έχει καμία επίπτωση, πέρα από το ότι θα διασφαλίσει πως οι τράπεζες θα εμφανιστούν στην πρώτη δημοπρασία TLTRO’s τον Σεπτέμβριο.

Η Fitch αναμένει ότι τα TLTRO’s και η ολοκλήρωση του ελέγχου της ποιότητας των στοιχείων ενεργητικού των τραπεζών από την ΕΚΤ θα βελτιώσουν από το 2015 τις συνθήκες στη χορήγηση δανείων. Τονίζει ωστόσο πως η διάθεση των τραπεζών να χορηγήσουν δάνεια και η συνολική ζήτηση για πιστώσεις μπορεί να παραμείνουν υποτονικές παρά τις χαλαρές νομισματικές συνθήκες, δεδομένης της χαμηλής ανάπτυξης και των συνθηκών στην αγορά εργασίας. Σύμφωνα με τη Fitch η ευρωζώνη κινείται προς μια ήπια δημοσιονομική χαλάρωση.

Για ορισμένους οικονομολόγους οι κινήσεις της ΕΚΤ έρχονται μάλλον αργά και είναι πολύ μικρές για να αντιμετωπίσουν τον κίνδυνο του αποπληθωρισμού και να τονώσουν την ανάπτυξη. «Πολύ πιο χρήσιμο θα ήταν ένα μπαζούκας απεριόριστης ποσοτικής χαλάρωσης με αγορές κρατικών ομολόγων, αν και η απροθυμία, όπως λέγεται, του Ντράγκι να χρησιμοποιήσει όλες του τις σφαίρες δείχνει πόσο άδειο είναι το κουτί με τα όπλα της πολιτικής του».