ICAP: Πυλώνας του ελληνικού τουρισμού ο ξενοδοχειακός κλάδος

«Πυλώνας» του ελληνικού τουρισμού κρίνεται ο ξενοδοχειακός κλάδος, καθώς το 2014 εκτιμάται ότι θα είναι χρονιά ανόδου για τον εισερχόμενο τουρισμό στην Ελλαδα, σε συνέχεια της ιδιαίτερα σημαντικής αύξησης το 2013. Ειδικότερα, η τουριστική κίνηση κατέγραψε αύξηση της τάξης του 15% το 2013 σε σχέση με το 2012, ενώ περαιτέρω αύξηση κατά 3% προβλέπεται για το 2014.

Σύμφωνα με μελέτη της ICAP Group για τον Τουρισμό, οι προοπτικές εξέλιξης των ξενοδοχειακών επιχειρήσεων στη χώρα διαγράφονται ευνοϊκές, τη στιγμή που οι περισσότεροι κλάδοι έχουν πληγεί από τη βαθιά και παρατεταμένη οικονομική ύφεση. «Η συνεισφορά του ξενοδοχειακού κλάδου στην εθνική οικονομία είναι σημαντική, καθώς το συνολικό μέγεθος της αγοράς των ξενοδοχείων πέντε, τεσσάρων και τριών αστέρων εκτιμάται σε 2,9 δισ. ευρώ περίπου το 2012, μειωμένο κατά το ποσοστό της τάξης του 6% σε σχέση με το 2011», σημειώνει η διευθύντρια Οικονομικών και Κλαδικών Μελετών της ICAP Group κυρία Σταματίνα Παντελαίου.

Εν τω μεταξύ, στο διάστημα των τελευταίων δέκα ετών, το ξενοδοχειακό δυναμικό της Ελλάδας αυξήθηκε κατά περίπου 1.000 μονάδες, ενώ μόνον για την περίοδο 2009-2012 ο αριθμός των ξενοδοχειακών κλινών αυξήθηκε κατά 39.000 περίπου. Αναφορικά με την κατανομή του μεγέθους της αγοράς, τα ξενοδοχεία τεσσάρων αστέρων αποσπούν το μεγαλύτερο μερίδιο στη συνολική αξία, αντιπροσωπεύοντας το 46% περίπου και ακολουθούν τα ξενοδοχεία πέντε αστέρων, με μερίδιο της τάξης του 35% και τριών αστέρων με μερίδιο περίπου 19%.

Η Ελλάδα κατατάσσεται στη 17^η θέση της παγκόσμιας κατάταξης με βάση τον αριθμό αφίξεων (στοιχεία Παγκόσμιου Οργανισμού Τουρισμού 2012), με τους αλλοδαπούς τουρίστες να αποτελούν τον κύριο «πελάτη» για τις ξενοδοχειακές επιχειρήσεις της χώρας, καθώς πάνω από το 70% του συνόλου των διανυκτερεύσεων στα διάφορα ξενοδοχειακά καταλύματα πραγματοποιούνται από αλλοδαπούς. Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, το 2012 επισκέφθηκαν τη χώρα 15,5 εκατ. τουρίστες και πραγματοποιήθηκαν 63 εκατ. διανυκτερεύσεις.

Το επίπεδο της ποιότητας ειδικά των παρεχόμενων ξενοδοχειακών υπηρεσιών, θα είναι καθοριστικής σημασίας για την προώθηση και διαφήμιση του ελληνικού τουριστικού προϊόντος στο εξωτερικό και στο μέλλον. «Χωρίς καμία αμφιβολία, είναι γεγονός ότι από το 2004 και μετά, η ξενοδοχειακή υποδομή της χώρας μας αναβαθμίστηκε σημαντικά, καθώς μεγάλος αριθμός ξενοδοχειακών μονάδων ανά την επικράτεια ανακαινίσθηκε, ενώ νέες μονάδες υψηλού επιπέδου υπηρεσιών ξεκίνησαν τη λειτουργία τους», αναφέρει ο Senior Consultant στη διεύθυνση Οικονομικών Κλαδικών Μελετών κ. Κωνσταντίνος Παλαιολόγος.

Το 2012 λειτούργησαν 9.670 μονάδες συνολικής δυναμικότητας 400.433 δωματίων και 771.271 κλινών, σύμφωνα με τα στοιχεία του Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου Ελλάδος (ΞΕΕ). Τα ξενοδοχεία πέντε και τεσσάρων αστέρων αντιπροσωπεύουν το 40% περίπου του συνόλου των σε λειτουργία κλινών, ενώ έντονη είναι η γεωγραφική συγκέντρωση, καθώς στην Κρήτη, τα Δωδεκάνησα και το Ιόνιο είναι συγκεντρωμένο περίπου το ήμισυ των κλινών της χώρας.

Το υψηλότερο περιθώριο μικτού κέρδους (μέσος όρος πενταετίας) εμφανίζουν τα ξενοδοχεία τριών αστέρων (27,34%) και το μικρότερο τα ξενοδοχεία πέντε αστέρων (16,11%), σε δείγμα από 614 ισολογισμούς αντιπροσωπευτικών εταιρειών που εκμεταλλεύονται ξενοδοχεία πέντε, τεσσάρων και τριών αστέρων σε ολόκληρη την επικράτεια.

Με βάση την περιοχή την κατηγορία του ξενοδοχείου, τον υψηλότερο μέσο δείκτη πενταετίας παρουσιάζουν τα ξενοδοχεία τεσσάρων αστέρων του Αιγαίου (56,91%), ενώ αρνητική τιμή λαμβάνει ο δείκτης για τα ξενοδοχεία πέντε αστέρων στην Πελοπόννησο (-6,18%). Τον υψηλότερο μέσο δείκτη πενταετίας (19,81%) σε σχέση με το περιθώριο καθαρού κέρδους EBITDA, ανά γεωγραφική περιοχή και κατηγορία, εμφανίζουν τα ξενοδοχεία τριών αστέρων, την υψηλότερη μέση τιμή τα ξενοδοχεία τεσσάρων αστέρων στις Κυκλάδες (32,08%) και τη χαμηλότερη τα ξενοδοχεία πέντε αστέρων της Πελοποννήσου (2,38%).

Αρνητικός είναι ο μέσος ετήσιος δείκτης αποδοτικότητας ιδίων κεφαλαίων σε όλες τις κατηγορίες ξενοδοχείων, με τα ξενοδοχεία πέντε αστέρων να εμφανίζουν τον δυσμενέστερο μέσο δείκτη πενταετίας (-10,76%). Μεταξύ των ξενοδοχείων πέντε αστέρων οριακά θετικός είναι ο μέσος δείκτης πενταετίας μόνο για τα ξενοδοχεία στο Αιγαίο, ενώ μεταξύ των ξενοδοχείων τριών αστέρων, μόνο τα ξενοδοχεία των Κυκλάδων παρουσιάζουν θετικό μέσο δείκτη πενταετίας (1,49).

Τον υψηλότερο μέσο δείκτη γενικής ρευστότητας πενταετίας (ανεξαρτήτως περιοχής) παρουσιάζουν τα ξενοδοχεία τριών αστέρων (4,55) και τον χαμηλότερο τα ξενοδοχεία πέντε αστέρων (2,05). Μεταξύ των ξενοδοχείων πέντε αστέρων, οι μονάδες της Πελοποννήσου παρουσιάζουν τον υψηλότερο μέσο δείκτη (6,98), μεταξύ των μονάδων τεσσάρων αστέρων τον υψηλότερο μέσο δείκτη πενταετίας εμφανίζουν αυτές της Βόρειας Ελλάδας – Θράκης (3,52), ενώ μεταξύ των μονάδων τριών αστέρων, αυτές των Κυκλάδων (9,72).

Εξετάζοντας τη σχέση ξένων προς ίδια κεφάλαια, τα ξενοδοχεία τριών αστέρων παρουσιάζουν τη χαμηλότερη μέση τιμή πενταετίας (0,94), ενώ η κατηγορία των πέντε αστέρων τον υψηλότερο μέσο όρο (3,36). Γενικά, ο υψηλός λόγος ξένων προς ίδια κεφάλαια υποδηλώνει ότι οι εταιρείες δυσκολεύονται να αποπληρώσουν τις δανειακές υποχρεώσεις τους. Μεταξύ των ξενοδοχείων πέντε αστέρων, το χαμηλότερο δείκτη εμφανίζουν τα ξενοδοχεία της Πελοποννήσου (0,92), ενώ μεταξύ των ξενοδοχείων τεσσάρων αστέρων ο δείκτης είναι χαμηλότερος για τα ξενοδοχεία του Αιγαίου (0,33). Στα ξενοδοχεία τριών αστέρων, τον χαμηλότερο δείκτη παρουσιάζουν και πάλι οι μονάδες του Αιγαίου (0,36).

Οριακή μείωση 1,1% το 2012 σε σχέση με το 2011 παρουσίασε το σύνολο του ενεργητικού των επιχειρήσεων του δείγματος σύμφωνα με τον ομαδοποιημένο ισολογισμό όπως αυτός προέκυψε από 93 εταιρείες που εκμεταλλεύονται ξενοδοχεία πέντε αστέρων για την περίοδο 2011-2012. Οι συνολικές πωλήσεις των εταιρειών του δείγματος κατέγραψαν μείωση 7,5% το 2012/11, ενώ μείωση με υψηλότερο ρυθμό (-9,8%) εμφάνισαν τα μικτά κέρδη την ίδια περίοδο.

Σε σχέση με το καθαρό αποτέλεσμα, ζημίες εμφανίζονται τη διετία 2011-2012 οι οποίες όμως κατέγραψαν μείωση 7,6% το 2012 λόγω κυρίως της μείωσης των μη λειτουργικών εξόδων (22,4%) και λιγότερο των λοιπών λειτουργικών εξόδων (5,6%). Μειωμένα κατά 3% εμφανίζονται τα κέρδη EBITDA των εταιρειών της συγκεκριμένης κατηγορίας.

Με βάση τον ομαδοποιημένο ισολογισμό από 279 εταιρείες εκμετάλλευσης ξενοδοχείων τεσσάρων αστέρων για την περίοδο 2011-2012, το σύνολο του ενεργητικού των επιχειρήσεων του δείγματος παρουσίασε αύξηση μόλις 2% το 2012 σε σχέση με το 2011, ενώ λίγο μεγαλύτερη ήταν η αύξηση στα ίδια κεφάλαια το ίδιο διάστημα (αύξηση 5,1%).

Οι πωλήσεις των εταιρειών του δείγματος διαμορφώθηκαν σε 965,2 εκατ. ευρώ το 2012, καταγράφοντας ποσοστιαία μείωση 5,2%, ενώ μεγαλύτερη ήταν η μείωση για το μικτό κέρδος την ίδια περίοδο (13,2%), γεγονός που είχε ως αποτέλεσμα την επιδείνωση του (αρνητικού) λειτουργικού αποτελέσματος το 2012. Αναφορικά με το καθαρό αποτέλεσμα, ζημίες εμφανίζονται τη διετία 2011-2012 το ύψος των οποίων αυξήθηκε κατά 42,2% το 2012. Επίσης, τα κέρδη EBITDA κατέγραψαν μείωση 3,2% την ίδια περίοδο.

Αύξηση 3,1% το 2012 σε σχέση με το 2011 παρουσιάζει το σύνολο του ενεργητικού των επιχειρήσεων του δείγματος, όπως προκύπτει από τον ομαδοποιημένο ισολογισμό 242 εταιρειών εκμετάλλευσης ξενοδοχείων τριών αστέρων για την περίοδο 2011-2012. Το ίδιο ισχύει και για το ύψος των ιδίων κεφαλαίων την εξεταζόμενη περίοδο (αύξηση 4,8%).

Οι πωλήσεις των εταιρειών του δείγματος μειώθηκαν κατά 8,3% το 2011-12 και διαμορφώθηκαν σε 172,3 εκατ. ευρώ, ενώ μεγαλύτερη ήταν η μείωση στα μικτά κέρδη (10,5%) γεγονός που επέδρασε στην επιδείνωση των συνολικών λειτουργικών αποτελεσμάτων, τα οποία ήταν αρνητικά και τα δύο υπό εξέταση έτη. Το τελικό καθαρό αποτέλεσμα παρέμεινε ζημιογόνο και τα δύο έτη, οι δε ζημίες αυξήθηκαν το 2012 17% σε σχέση με το 2011 ενώ μείωση 2,2% κατέγραψαν τα κέρδη EBITDA την ίδια περίοδο.

Τα δυνατά σημεία του κλάδου είναι η υψηλή θέση της Ελλάδας στην παγκόσμια κατάταξη των τουριστικών προορισμών σε συνδυασμό με το υψηλό επίπεδο των παρεχόμενων ξενοδοχειακών υπηρεσιών, ενώ στα αδύνατα σημεία περιλαμβάνονται τα χρόνια διαρθρωτικά προβλήματα που αντιμετωπίζει ο ελληνικός τουρισμός (εποχικότητα, γεωγραφική συγκέντρωση κλπ.) σε συνδυασμό με την μονομερή εξάρτηση των ελληνικών τουριστικών επιχειρήσεων από τους μεγάλους διεθνείς τουριστικούς οργανισμούς.

Ευκαιρίες για τον κλάδο των ξενοδοχειακών επιχειρήσεων μπορούν να αποτελέσουν η ανάπτυξη του εσωτερικού τουρισμού, των διαφόρων εναλλακτικών μορφών τουρισμού (ιατρικός, ιαματικός, χειμερινός, κοινωνικός τουρισμός κλπ.), η θεσμοθέτηση του fast track στις τουριστικές επενδύσεις και η θετική εικόνα για την Ελλάδα σε όλες σχεδόν τις τουριστικές αγορές.

Απειλές ωστόσο συνιστούν για τον κλάδο το δυσμενές οικονομικό κλίμα εξ’ αιτίας της παρατεταμένης οικονομικής ύφεσης (έλλειψη ρευστότητας, μείωση εσωτερικού τουρισμού κλπ.) αλλά και ο έντονος ανταγωνισμός που υφίσταται ο ελληνικός τουρισμός από τις γειτονικές μας χώρες με χαμηλό κόστος παροχής τουριστικών υπηρεσιών (Τουρκία, Κροατία κλπ).