Η Ελλάδα έχει βέβαια σημειώσει πρόοδο όσον αφορά τη μείωση του καταστροφικού δημόσιου ελλείμματος του 2009, αναφέρει η γερμανική εφημερίδα σε ένα από τα δύο άρθρα της σχετικά με την πορεία της χώρας μας, αλλά όπως υποστηρίζει, όλο και περισσότερο αποδεικνύεται ότι τα βελτιωμένα δημοσιονομικά στοιχεία δεν αρκούν για την υπέρβαση της ύφεσης και την παροχή προοπτικής στους Ελληνες, με την οποία να μπορέσει να ζήσει στο μέλλον η χώρα.
Το ΔΝΤ γράφει για τον ελληνικό προϋπολογισμό ότι η εξυγίανση σε σύγκριση με άλλες χώρες έχει προχωρήσει πολύ γρήγορα: το πρωτογενές έλλειμμα χωρίς να υπολογιστεί η δαπάνη για τόκους ανερχόταν το 2009 άνω του 10% του ΑΕΠ, αλλά μέσα σε τρία χρόνια μέχρι το 2012, μειώθηκε, παρά την ύφεση, κατά 9 ποσοστιαίες μονάδες. Ωστόσο, παρά τον μειούμενο δανεισμό, το ποσοστό του δημοσίου χρέους αυξάνεται ταχύτατα, επειδή το ΑΕΠ καταρρέει. Φέτος το ύψος του χρέους αναμένεται να φτάσει στο 175%.
Οι αναγκαίες μεγάλες περικοπές και στους μισθούς του Δημοσίου δεν οδήγησαν μόνο σε βαθιά ύφεση (οι οικονομολόγοι του ΙΟΒΕ περιμένουν και φέτος μείωση του ΑΕΠ κατά 5%), αλλά και σε δραστική μείωση των εισαγωγών, άρα και σε ελαχιστοποίηση του απειλητικού ελλείμματος στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών.
Αν και βάσει αυτών των μακροοικονομικών δεδομένων προκύπτει για την Ελλάδα μια εικόνα βελτίωσης, οι προοπτικές για το μέλλον παραμένουν χλωμές. Γιατί μέχρι τώρα η κυβέρνηση του πρωθυπουργού Αντώνη Σαμαρά δεν έχει καταφέρει να αφυπνίσει τις αναπτυξιακές δυνάμεις της ιδιωτικής οικονομίας. Αυτό οφείλεται αφενός στο ότι για καιρό η πελατεία των πολιτικών και οι κρατικές επιχειρήσεις είχαν αφήσει πολλά περιθώρια σε λίγους παραγωγούς εξαγώγιμων προϊόντων ή ελληνικών υποκατάστατων εισαγωγών, ακόμα και ελαιολάδου. Αφετέρου δε ακόμα και τώρα η γραφειοκρατία καθόλου δεν έχει γίνει πιο φιλική προς την ανάπτυξη. Για πολύ καιρό έλειπε η στρατηγική από τον σημαντικότερο κλάδο, τον τουρισμό. Το 2013 φαίνεται να ικανοποιείται κανείς και πάλι με την είδηση ότι η τρέχουσα σεζόν θα φέρει καλά αποτελέσματα.
Γι’ αυτό η Ελλάδα βρίσκεται μέσα σε έναν φαύλο κύκλο: όσο πολλοί Ελληνες δεν πιστεύουν ότι η οικονομία τους θα ανακάμψει, δεν θα λείπουν μόνον η κατανάλωση και οι ιδιωτικές επενδύσεις, αλλά και οι προοπτικές για σημαντική μεταρρυθμιστική πρόοδο. Για παράδειγμα, οι επενδυτές κάνουν πίσω τρομαγμένοι ως εν δυνάμει αγοραστές ιδιωτικοποιημένων δημοσίων επιχειρήσεων. Αλλά και για περαιτέρω μεταρρυθμίσεις στο Δημόσιο ή στην αγορά εργασίας είναι μια ανακούφιση ένα περιβάλλον οικονομικής ανάπτυξης. Κι όμως, πολλοί πολιτικοί φαίνονται απασχολημένοι περισσότερο με τη μικροπολιτική τους καθημερινότητα, παρά με το ζήτημα της μακροπρόθεσμης ανάπτυξης.
Στο τούνελ
Υπάρχει ελπίδα για τερματισμό της βαθιάς ύφεσης, αλλά οι απόψεις διίστανται για το αν οι χώρες με κρίση έχουν ήδη κάνει αρκετές μεταρρυθμίσεις, αναφέρει ένα ακόμη άρθρο της εφημερίδας για την Ελλάδα με υπογραφή Φίλιπ Πλίκερτ.
Φως στην άκρη του τούνελ – αυτό έχουν υποσχεθεί συχνά όλοι οι πιθανοί ειδικοί στις χώρες με κρίση, σύμφωνα με το άρθρο, το οποίο συνεχίζει:
«Πολλοί πολίτες δεν αντέχουν πια να το ακούνε. Αισθάνονται απλά ότι βρίσκονται μέσα σε ένα τούνελ. Η κατάσταση είναι σκοτεινή και απειλητική. Από το 2008 και μετά η Ελλάδα έχει χάσει ένα τέταρτο από το ΑΕΠ της, που είχε διογκωθεί με δανεικά…
Παντού σκοτάδι λοιπόν; Αντικειμενικά υπάρχει αχτίδα ελπίδας. Σύμφωνα με την πιο πρόσφατη, αξιόλογη δημοσκόπηση μάνατζερ αγορών, ο ρυθμός της καθοδικής πορείας στην πραγματική οικονομία στις χώρες της περιφέρειας μειώνεται. Χάρη στην αναπτυξιακή συμβολή της Γερμανίας η βαθιά ύφεση της Ευρωζώνης θα μπορούσε να τελειώσει το καλοκαίρι, μετά από τουλάχιστον έξι τρίμηνα. Αλλά αυτό ισχύει για τον μέσο όρο. Στη νότιο Ευρώπη η κάθοδος θα σταματήσει αργότερα, στην Ισπανία και την Ιταλία μόνο κατά τα τέλη του χρόνου, στην Ελλάδα την επόμενη χρονιά, ενώ η Κύπρος έχει τα δύσκολα μπροστά της. Τα ποσοστά ανεργίας θα συνεχίσουν μάλλον να αυξάνονται για μερικά τρίμηνα ακόμα.
Ωστόσο: Το προβλεπόμενο τέλος της ύφεσης αποτελεί μια επιτυχία. Ενας που θέλει να πιστωθεί μεγάλο μέρος της σταθεροποίησης λέγεται Μάριο Ντράγκι και είναι ο πρόεδρος της ΕΚΤ. Η εμφάνισή του πέρσι στο Λονδίνο, όταν διεμήνυσε στις αγορές απεριόριστες αγορές ομολόγων, αν παραστεί ανάγκη, σταμάτησε την πτώση της αξίας των ομολόγων των χωρών με κρίση. Έκτοτε τα spread είναι πάλι χαμηλότερα.
Οι ευρωαισιόδοξοι σαν τον Χόλγκερ Σμίτινγκ της Berenberg Bank επισημαίνουν ότι το ότι καθησύχασαν οι αγορές από την ΕΚΤ βοηθάει τα πληττόμενα κράτη να προωθήσουν τις μεταρρυθμίσεις. Διαφορετική είναι η άποψη του Ντέιβιντ Φόλκερτς-Λαντάου, επικεφαλής οικονομολόγου της Deutsche Bank. Εκείνος θεώρησε ατυχή την εμφάνιση Ντράγκι, επειδή δήθεν ο πρόεδρος της ΕΚΤ αφαίρεσε την πίεση από τις χώρες με κρίση για να προβούν σε μεταρρυθμίσεις.
Παρόμοια είναι και η άποψη της Bundesbank. Οπως λέει ο Φόλκερς-Λαντάου οι δηλώσεις Ντράγκι ήταν «πολύ πρόωρες». Ισως μάλιστα μακροπρόθεσμα ο Ντράγκι να έκανε και ζημιά στη νομισματική ένωση, επειδή οι κυβερνήσεις από τη Ρώμη έως το Παρίσι επαφίενται στην πυροσβεστική της ΕΚΤ και διστάζουν να προβούν σε επώδυνες μεταρρυθμίσεις. Ο Γιοργκ Κράμερ της Commerzbank προειδοποιεί για την εκ μέρους της ΕΚΤ διαιώνιση αναποτελεσματικών δομών, πράγμα που μακροπρόθεσμα θα οδηγήσει – όπως λέει – σε μεγαλύτερο πληθωρισμό και σε ένα πιο αδύναμο Ευρώ.
Οι γνώμες διίστανται και για τις μέχρι τώρα μεταρρυθμίσεις. Ο Σμίτινγκ τις θεωρεί αξιόλογες. Παραπέμπει στον πίνακα του ΟΟΣΑ για τις αναπτυξιακές μεταρρυθμίσεις, στον οποίο η Ελλάδα, η Ιρλανδία, η Πορτογαλία και η Ισπανία βρίσκονται στις πρώτες θέσεις για τα χρόνια 2011/2012… Ωστόσο έχουν ταυτόχρονα αυξηθεί τα ποσοστά του δημοσίου χρέους σ’ αυτές τις χώρες λόγω της ύφεσης.
Ο Φόλκερτς Λαντάου είναι λιγότερο ενθουσιώδης από τις μέχρι τώρα μεταρρυθμίσεις. Τα μεγαλύτερα ελλείμματα τα βλέπει στην Ιταλία…Ο διευθυντής της ΕΚΤ Γιόργκ Ασμουσεν προέβλεψε πρόσφατα για την Ευρώπη ακόμα «10 χρόνια σκληρών και δύσκολων διαδικασιών προσαρμογής». Επομένως, ο δρόμος για έξοδο από την κρίση θα είναι μακρύς μέσα στο τούνελ.
