Έχει σημειωθεί σημαντική πρόοδος στα δημόσια οικονομικά, η ανακεφαλαιοποίηση του τραπεζικού τομέα έχει ολοκληρωθεί, ενώ πραγματοποιούνται επιτέλους βασικές μεταρρυθμίσεις στη φορολογική διοίκηση, η οποία θα επιτρέψει με την πάροδο του χρόνου στη νέα ημι-αυτόνομη διοίκηση των εσόδων να εντείνει τον αγώνα κατά της φοροδιαφυγής. Αρκετές σημαντικές διαρθρωτικές αλλαγές έχουν συντελεστεί στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης, των ανοιχτών επαγγελμάτων, και τη διαχείριση των δημόσιων οικονομικών, ενώ πολλές άλλες πρέπει να συνεχιστούν, συμπεριλαμβανομένης της μεταρρύθμισης της δημόσιας διοίκησης, βελτιώσεων στο επιχειρηματικό περιβάλλον, της ενέργειας και της δικαιοσύνης. Η οικονομία θα επωφεληθεί επίσης σε μεγάλο βαθμό από μια πιο αποφασιστική και αποτελεσματική εφαρμογή του προγράμματος ιδιωτικοποιήσεων. Ενώ η μείωση του κόστους εργασίας ανά μονάδα προϊόντος, που υποστηρίζεται από την επιτυχή μεταρρύθμιση της αγοράς εργασίας, βελτιώνει το κόστος ανταγωνιστικότητας, η συνεχιζόμενη επιτάχυνση των μεταρρυθμίσεων στις αγορές προϊόντων πρέπει να ενισχυθεί και να διατηρηθεί ώστε να επιταχυνθεί η μετάβαση από την εξοικονόμηση κόστους στις χαμηλότερες τιμές.
Τα σημάδια από τους οικονομικούς δείκτες είναι μπερδεμένα. Από τη μία πλευρά, η αύξηση του ετήσιου ονομαστικού ΑΕΠ παραμένει αρνητική, ως αποτέλεσμα της υψηλής αρνητικής μεταφοράς από το 2012, και η έντονη συρρίκνωση της εγχώριας ζήτησης συνεχίζεται. Από την άλλη πλευρά, οι κυρίαρχοι και συγκυριακοί δείκτες και οι δείκτες των οικονομικών αγορών δείχνουν τη βελτίωση της εμπιστοσύνης στις προοπτικές ανάκαμψης της Ελλάδα. Μέχρι το τέλος Ιουνίου, ο Δείκτης Οικονομικού Κλίματος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την Ελλάδα έχει αυξηθεί σε ένα επίπεδο κοντά στο μακροπρόθεσμο μέσο όρο υποδηλώνοντας λαμπρές προοπτικές ανάπτυξης, και οι καταθέσεις επέστρεψαν στο ελληνικό τραπεζικό σύστημα μετά τη δεύτερη εκταμίευση στο πλαίσιο του προγράμματος του Δεκεμβρίου του 2012, αν και η τάση αυτή διακόπηκε προσωρινά από τις εξελίξεις στην Κύπρο, και πιο πρόσφατα από την αυξημένη πολιτική αβεβαιότητα που προηγήθηκε του κυβερνητικού ανασχηματισμού τον Ιούνιο. Δεδομένης της υψηλής αρνητικής μεταφοράς από το 2012 και τη συνεχή μείωση της εγχώριας ζήτησης, είναι ακόμα αναμενόμενη μια συρρίκνωση του ΑΕΠ της τάξης του 4,2% για το 2013. Μια μέτρια ανάκαμψη οδηγούμενη από τις επενδύσεις και τις εξαγωγές προβλέπεται για τις αρχές του 2014, με αποτέλεσμα την ετήσια αύξηση του ΑΕΠ κατά 0,6% το 2014, επιταχύνοντας το 2015 και έπειτα.
Το πρωτογενές ισοζύγιο για το 2012, σύμφωνα με τον ορισμό του προγράμματος ανήλθε στο -1,3% του ΑΕΠ, ελαφρώς καλύτερα από το στόχο του -1,5% του ΑΕΠ. Το συνολικό ισοζύγιο μειώθηκε κατά 3,1 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ και έφθασε στο 6,3% του ΑΕΠ το 2012. Η υποκείμενη δημοσιονομική βελτίωση ήταν ακόμη μεγαλύτερη αν ληφθεί υπόψη το γεγονός ότι επιτεύχθηκε κατά τη διάρκεια μιας βαθιάς ύφεσης. Η επιπλέον προσαρμογή του 2012 οδηγεί τη συνολική βελτίωση του διαρθρωτικού ισοζυγίου από την έναρξη του προγράμματος (π.χ. σε σχέση με το 2009) σε πάνω από 13 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ. Τα φορολογικά έσοδα για το 2013 είναι μέχρι τώρα σε γενικές γραμμές όπως είχαν προβλεφθεί με ποικίλες επιδόσεις σε διαφορετικές κατηγορίες. Οι άμεσοι φόροι έχουν βγει εκτός στόχων λόγω παράτασης της προθεσμίας για τις δηλώσεις φόρου εισοδήματος, αλλά αυτό αντισταθμίστηκε σε μεγάλο βαθμό από τα έσοδα του φόρου εφάπαξ συγκέντρωσης κεφαλαίου. Οι εισφορές κοινωνικής ασφάλισης ωστόσο προχωρούν χειρότερα από τα προβλεπόμενα. Ταυτόχρονα, οι πληρωμές επιστροφής φόρου είναι χαμηλότερες από το αναμενόμενο λόγω πρόσκαιρων διοικητικών δυσχερειών. Από την πλευρά των δαπανών, οι έκτακτες δαπάνες, ιδίως όσον αφορά τις επενδύσεις, συνέχισαν να παρουσιάζουν χαμηλή επίδοση. Ωστόσο, η επίδοση αναμένεται να καλύψεί τη διαφορά κατά το δεύτερο εξάμηνο του έτους με τα ποσά του προϋπολογισμού. Από την αρνητική πλευρά, το κύριο ταμείο υγειονομικής περίθαλψης (ΕΟΠΠΥ) καταγράφει σημαντικές υπερβάσεις στις δαπάνες για τις διαγνωστικές και τις ιδιωτικές κλινικές, οι οποίες θα επηρεάσουν το έλλειμμα εν τη απουσία διορθωτικών ενεργειών. Τα δημοσιονομικά αποτελέσματα υποστηρίζονται από προηγούμενες και τρέχουσες βελτιώσεις στη διαδικασία ελέγχου του προϋπολογισμού. Όλα τα ποιοτικά κριτήρια απόδοσης σύμφωνα με το πρόγραμμα και ο ενδεικτικός στόχος για τις καθυστερήσεις [εξακολουθούν να] πληρούνται.
Ενώ το πολύ μεγάλο και εξαιρετικά εμπροσθοβαρές πακέτο μέτρων δημοσιονομικής εξυγίανσης (συνολικού ύψους πάνω από 6,5% του ΑΕΠ για το 2013- 2014) εξακολουθεί να υλοποιείται σε μεγάλο βαθμό, ελλείψεις εμφανίστηκαν στους ακόλουθους τομείς. Πρώτον, το ανανεωμένο δημοσιονομικό έλλειμμα αντανακλά υπερβάσεις δαπανών στον κεντρικό ταμείο υγειονομικής περίθαλψης ΕΟΠΠΥ στον τομέα των διαγνωστικών και των ιδιωτικών κλινικών. Δεύτερον, οι καθυστερήσεις στην έκδοση των λογαριασμών φόρου ακίνητης περιουσίας αναμένεται να οδηγήσει σε υστέρηση των εσόδων το 2013, διότι η είσπραξη των φόρων θα μετατοπιστεί εν μέρει μετά την προβλεπόμενη περίοδο του 2013. Τρίτον, η απόδοση ορισμένων μέτρων, κυρίως στον τομέα των εισφορών κοινωνικής ασφάλισης, έχει αναθεωρηθεί προς τα κάτω, συμβάλλοντας έτσι στο κενό. Τέλος, η κυβέρνηση έχει αποφασίσει να μην εφαρμόσει ορισμένα από τα μέτρα που είχαν συμφωνηθεί για το 2014, δηλαδή την ειδική αλληλεγγύης για τους αυτοαπασχολούμενους και την εφαρμογή του νέου μισθολογίου για τις ένοπλες δυνάμεις.
Συγκεκριμένα, οι αρχές αναλαμβάνουν διορθωτικές ενέργειες για να αντιμετωπίσουν τις υπερβάσεις στη υγειονομική περίθαλψη. Διορθωτικά μέτρα θα ληφθούν τους επόμενους μήνες αναφορικά με τις δαπάνες του ΕΟΠΠΥ για τις διαγνωστικές και ιδιωτικές κλινικές υγειονομικής περίθαλψης, αντιμετωπίζοντας μόνιμα το πρόβλημα με ένα σύνολο διαρθρωτικών μέτρων που στοχεύουν στην κατανομή των υπηρεσιών υγείας και την πρόληψη της κατάχρησης των υπηρεσιών δημόσιας χρηματοδότησης. Βραχυπρόθεσμα, για να εξασφαλιστεί ότι οι δαπάνες συμβαδίζουν με τον προϋπολογισμό ως το τέλος τους έτους, θα εισαχθεί τον Ιούλιο ένας μηχανισμός ανάκτησης που θα εφαρμοστεί στις διαγνωστικές και ιδιωτικές κλινικές υγειονομικής περίθαλψης, με την επιστροφή των τιμολογίων μόνο μέχρι το ύψος των ετήσιων στόχων του προϋπολογισμού. Εκτός από τις ενέργειες στον τομέα υγειονομικής περίθαλψης, μια δέσμη δημοσιονομικών μέτρων σχετικές με τη μεταρρύθμιση του φορολογικού εισοδήματος- όπως μια ειδική προσαύξηση αλληλεγγύης για το εισόδημα από τόκους και μερίσματα- θα δημιουργήσει πρόσθετα μέτρια έσοδα. Ορισμένα μέτρα που έχουν σχεδιαστεί για το 2014 θα πρέπει επίσης να είναι εμπροσθοβαρή, όπως ο φόρος πολυτελείας και η αύξηση στα δικαστικά έξοδα για τις αγωγές, ενώ ένα τέλος λιμενισμού για τα σκάφη αναψυχής θα ισχύσει από τον Οκτώβριο του 2013. Εξορθολογισμός των αμυντικών δαπανών θα εφαρμοστεί από το φθινόπωρο. Επιπλέον, οι αρχές θα δημιουργήσουν το φθινόπωρο του 2013 ένα σχέδιο για τη μείωση των συντελεστών εισφορών κοινωνικής ασφάλισης που θα εισαχθεί σε φάσεις κατά τα επόμενα χρόνια με ένα δημοσιονομικά ουδέτερο τρόπο. Περισσότερες τεχνικές εργασίες πραγματοποιούνται για να εκτιμηθεί κατά πόσον τα μέτρα αυτά δημιουργούν επαρκή δημοσιονομικά περιθώρια για τη μείωση του συντελεστή ΦΠΑ για τα εστιατόρια και την τροφοδοσία σε προσωρινή βάση κατά το δεύτερο εξάμηνο του 2013.
Για το 2013, αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τα φορολογικά έσοδα, η είσπραξη των οποίων ορίζεται στο δεύτερο εξάμηνο του έτους. Αυτό αντανακλά τους πολλαπλούς διακανονισμούς των φόρων ακίνητης περιουσίας και την προηγούμενη παράταση των προθεσμιών για τις φορολογικές δηλώσεις εισοδήματος. Κίνδυνοι προέρχονται από τον κοινωνικό προϋπολογισμό, όπου η εμπειρία καταδεικνύει αδυναμίες στον τομέα αυτό για την εξασφάλιση προβλεπόμενων εσόδων, την αποτελεσματική παρακολούθηση και την αποφυγή υπερβάσεων των δαπανών. Ευρύτερα, παρά τη σημαντική πρόοδο που επετεύχθη πρόσφατα αναφορικά με την παρακολούθηση των δημοσιονομικών εξελίξεων, η αβεβαιότητα ως προς την αποτελεσματικότητά τους παραμένει. Τέλος, τα έσοδα από τα πρόσφατα σχεδιασθέντα και παρουσιασθέντα προγράμματα δόσεων μπορεί να αποκλίνουν από τα υποτιθέμενα ποσά λόγω της αβεβαιότητας γύρω από την είσπραξη των ληξιπρόθεσμων φορολογικών εισφορών και ασφαλιστικών υποχρεώσεων. Για τους παραπάνω λόγους, έχουν διατηρηθεί σε αυτό το στάδιο του έτους σχετικά μεγάλα αποθέματα έκτακτης ανάγκης και μη διατεθέντων στον προϋπολογισμό, τόσο τον κρατικό όσο και τον κοινωνικό. Ο σχεδιασμός του νέου φόρου ακίνητης περιουσίας προγραμματίζεται να τεθεί σε ισχύ το 2014 και η ικανότητα της διοίκησης να συλλέξει τα έσοδά του είναι βασικοί παράγοντες αβεβαιότητας για τα δημοσιονομικά αποτελέσματα του 2014.
Σύμφωνα με το τρέχον μακροοικονομικό πλαίσιο, μετά το 2014 τα κενά υπολογίζονται πάνω από το 1,75% του ΑΕΠ το 2015 και πάνω από το 2% του ΑΕΠ το 2016. Οι εκτιμήσεις βασίζονται στην υπόθεση για σημαντική πρόοδο στην ενίσχυση της ικανότητας των διοικήσεων των εσόδων από τη φορολόγηση και την κοινωνική ασφάλιση να ενισχύσουν τη συλλογή, καθώς και για ενίσχυση της φορολογικής συμμόρφωσης με κίνητρα την εισαγωγή των διαφόρων φορολογικών μεταρρυθμίσεων από τις αρχές του 2013, την απλούστευση, τη διεύρυνση της (φορολογικής) βάσης και χαμηλότερους φορολογικούς συντελεστές. Το φθινόπωρο, νέα μακροοικονομικά και δημοσιονομικά στοιχεία θα παράσχουν περισσότερο ολοκληρωμένες πληροφορίες για το μέγεθος του εναπομείναντος κενού που θα κλείσει το 2015-16.
Οι βασικές μεταρρυθμίσεις περιλαμβάνουν το σύστημα φορολόγησης και τη διοίκηση εσόδων, πολλούς τομείς του προϋπολογισμού όπως η υγεία, οι συντάξεις και η εκπαίδευση, αλλά και τη διαδικασία ιδιωτικοποίησης, και τις εκτεταμένες αλλαγές των αγορών προϊόντων και εργασίας και επηρεάζουν το επιχειρηματικό περιβάλλον. Αυτές οι μεταρρυθμίσεις προωθούνται για αρκετά χρόνια, αν και συχνά χωρίς επαρκή αποφασιστικότητα, και μέχρι τώρα δεν έχουν δείξει ένα σαφή αντίκτυπο στα δημόσια οικονομικά. Με το χρόνο, θα δείξουν επίσης μια περισσότερο αισθητή επίπτωση στον τρόπο λειτουργίας της οικονομίας, μειώνοντας το βάρος του δημόσιου τομέα και παρέχοντας καλύτερες συνθήκες για δυναμική ιδιωτική πρωτοβουλία, υποστηριζόμενη από μια πιο αποτελεσματική δημόσια διοίκηση.
Είναι απαραίτητες σημαντικές προσπάθειες ώστε να καταστεί η νεοδημιουργηθείσα ημι-αυτόνομη διοίκηση εσόδων πλήρως λειτουργική και να βελτιωθεί η αποτελεσματικότητά της. Θεσμικά, το νομικό πλαίσιο έχει τροποποιηθεί ώστε να προετοιμάσει τη μετάβαση των εσωτερικών υποθέσεων της διοίκησης εσόδων στο Υπουργείο Οικονομικών και όλες τις λειτουργίες που σχετίζονται με τη φορολογική και τελωνειακή διοίκηση στη Γενική Γραμματεία Πληροφοριακών Συστημάτων (ΓΓΠΣ) και στο Σώμα Δίωξης Οικονομικού Εγκλήματος (ΣΔΟΕ). Ο Γενικός Γραμματέας της Διοίκησης Δημοσίων Εσόδων έχει αναλάβει τη δικαιοδοσία να καθορίζει τις συνθήκες πρόσληψης κάτω από τον έλεγχο του ΑΣΕΠ, η διαδικασία για την κατανομή του προϋπολογισμού έχει ξεκαθαριστεί και η Γενική Γραμματεία Δημόσιας Διοίκησης έχει εξουσιοδοτηθεί να καθορίζει ένα σύστημα διαβάθμισης και προαγωγής για τη διοίκηση εσόδων. Απαιτούνται ακόμα μεγάλες προσπάθειες για να επαναπροσανατολιστεί η φορολογική διοίκηση από ένα σύστημα με γνώμονα τη συμμόρφωση που βασίζεται σε ένα ευρύ δίκτυο μικρών γραφείων σε μια πιο αποτελεσματική δομή που βασίζεται στην αξιολόγηση του κινδύνου. Η Μονάδα Υψηλού Ατομικού Πλούτου και η Μονάδα Υψηλών Φορολογουμένων έχουν ενισχυθεί. Μια αναβάθμιση σε ανθρώπινο δυναμικό, ικανότητες, διεύθυνση, στελέχωση και εκπαίδευση είναι κρίσιμη. Η ενίσχυση της φορολογικής διοίκησης αποτελεί βασικό πυλώνα της στρατηγικής δημοσιονομικής εξυγίανσης. Η αποτυχία να ολοκληρωθεί η επιθυμητή βελτίωση στην απόδοσης της συλλογής θα συνεπάγεται την ανάγκη να αναζητηθούν εναλλακτικά μέτρα για να κλείσει το αναδυόμενο δημοσιονομικό έλλειμμα.
Αυτό θα βοηθήσει να αποφευχθεί η φοροδιαφυγή, να καταπολεμηθεί η απάτη και η διαφθορά κα να δημιουργηθούν καλύτερες συνθήκες και κίνητρα εργασίας και επένδυσης. Νέοι φορολογικοί κώδικες εφαρμόζονται το 2013. Η συνολική μεταρρύθμιση του φόρου εισοδήματος που νομοθετήθηκε τον Ιανουάριο του 2013 συμπληρώνεται από την υιοθέτηση του φόρου εισοδήματος και του Φορολογικού Κώδικα τον Ιούλιο του 2013, με την αντικατάσταση ενός πολύ μεγάλου αριθμού των υφιστάμενων κειμένων, ενώ εκσυγχρονίζονται οι σχέσεις μεταξύ της κυβέρνησης και του φορολογούμενου. Ο Φορολογικός Κώδικας θα εδραιώσει και θα απλοποιήσει την ισχύουσα νομοθεσία, κάνοντας τον πιο προσιτό στους κοινούς φορολογούμενους, κλείνοντας ταυτόχρονα πολλά φορολογικά παραθυράκια ώστε να μειωθεί η προοπτική διάβρωσης της φορολογικής βάσης. Οι κύριες καινοτομίες στο νέο φορολογικό κώδικα είναι αυστηρότερες περισσότερο διαφανείς κανόνες που αφορούν επιλέξιμες οι δαπάνες των επιχειρήσεων και των παροχών σε είδος, νέοι κανόνες για την αποφυγή της φοροαποφυγής π.χ. μέσω ελεγχόμενων ξένων εταιρειών, και σύγχρονους κανόνες όσον αφορά την κεφαλαιοποίηση των επιχειρήσεων και τις τιμές μεταβίβασης. Ο Φορολογικός Κώδικας ενοποιεί και εκσυγχρονίζει τις διατάξεις που αφορούν στο φόρο ταξινόμησης, τον έλεγχο, τη συλλογή και επιβολή του νόμου, συμπεριλαμβανομένων των εσωτερικών διαδικασιών επανεξέτασης. Ο κώδικας θα εκσυγχρονίσει το φορολογικό σύστημα, θα βελτιώσει και απλοποιήσει τη φορολογική διοίκηση και θα σηματοδοτήσει ένα σημαντικό βήμα για την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής και της απάτης. Σημαντική πρόοδος σημειώνεται με ένα αναθεωρημένο και πολύ απλουστευμένο σύνολο λογιστικών κανόνων επαγγελματικού φόρου, τον Κώδικα Φορολογικής Απεικόνισης Συναλλαγών (πρώην Κώδικα Βιβλίων και Στοιχείων) που αναμένεται να εγκριθεί τον Οκτώβριο, και ο οποίος θα ολοκληρώσει τη μεγαλύτερη νέα κωδικοποίηση των φορολογικών συστημάτων. Οι τρεις Κώδικες προγραμματίζεται να τεθούν σε ισχύ από τον Ιανουάριο του 2014.
Ένας νέος νόμος φορολογίας ακινήτων που αναμενόταν για τον Ιούνιο έχει καθυστερήσει και προωθείται προς υιοθέτηση το Σεπτέμβριο 2013 για να τεθεί σε ισχύ τον Ιανουάριο 2014. Η καθυστέρηση στις προετοιμασίες αντανακλά την ανάγκη απόκτησης πληρέστερων στοιχείων που θα στηρίξουν το σχεδιασμό αυτής της κρίσιμης μεταρρύθμισης. Ο νέος φόρος θα τεθεί σε ισχύ τον Ιανουάριο 2014 για να αντικαταστήσει τον φόρο ΕΕΤΗΔΕ και το Φόρο Ακίνητης Περιουσίας (ΦΑΠ). Θα σχεδιαστεί ως φόρος ακινήτων για μη αστικές εκτάσεις και ιδιοκτησίες και όχι λόγω πλούτου, μεγαλώνοντας τη φορολογική βάση ώστε να συμπεριλάβει εκτάσεις και κτίρια. Αυτό θα αυξήσει την οικονομική αποδοτικότητα της χρήσης της γης και επιτρέψει χαμηλότερους μέσους φορολογικούς συντελεστές για τα κτίρια, ενθαρρύνοντας έτσι τις επενδύσεις σε ακίνητα. Σε αντίθεση με τον ισχύοντα φόρο ακινήτων, ο νέος φόρος ιδιοκτησίας θα επιβάλλεται σε ιδιώτες και νομικά πρόσωπα, όπως οι εταιρείες. Ο φόρος αναμένεται να είναι ουδέτερος από άποψη εσόδων, συλλέγοντας 2,7-2,9 δισ. ευρώ ετησίως από το 2014 και έπειτα. Ωστόσο, ειδικά για το 2014 μια βασική πρόκληση σχετικά με αυτή την αλλαγή στο σύστημα φορολόγησης ακίνητης περιουσίας είναι η ικανότητα της διοίκησης εσόδων να συλλέξει αποτελεσματικά τέτοια έσοδα, διατηρώντας τα ίδια επιτυχημένα ποσοστά όπως στην περίπτωση του ΕΕΤΗΔΕ, εφαρμόζοντας ταυτόχρονα αρκετές άλλες μεταρρυθμίσεις και οργανωτικές αλλαγές. Οι προοπτικές για τα έσοδα του 2014 που θα προκύψουν από αυτή τη μεταρρύθμιση θα αναθεωρηθούν μέχρι το Σεπτέμβριο του 2013, με την κυβέρνηση αποφασισμένη να λάβει όλα τα απαραίτητα μέτρα (συμπεριλαμβανομένης της επέκτασης των ήδη νομοθετηθέντων μέτρων) για να αντισταθμίσει οποιαδήποτε έλλειψη.
Η Ελλάδα ενσωμάτωσε πρόσφατα την Οδηγία για τις Καθυστερήσεις Πληρωμών, αλλά μια περαιτέρω ενδυνάμωση της διαδικασίας πληρωμών, συμπεριλαμβανομένων και των καθυστερήσεων, και μια μεταρρύθμιση του συνολικού συστήματος ελέγχου είναι απαραίτητη για την εξασφάλιση των ομαλών πληρωμών και την πλήρη εκκαθάριση των καθυστερουμένων. Οι τρέχουσες διαδικασίες πληρωμών πρέπει να ενδυναμωθούν περαιτέρω μέσω πιο αποτελεσματικών διαδικασιών που εξορθολογίζουν τα υπερβολικά επίπεδα ελέγχου. Το σχέδιο για την εκκαθάριση των καθυστερούμενων οφειλών έχει επιταχυνθεί πρόσφατα, μετά από ένα αργό ξεκίνημα, φτάνοντας σε ένα ρυθμό εκταμίευσης των περίπου 0,7 δισ. ευρώ το μήνα από τον Απρίλιο του 2013. Οι σωρευτικές πληρωμές από το Δεκέμβριο του 2012 διαμορφώθηκαν σε 2.6 δισ. ευρώ τον Μάιο 2013. Ωστόσο, το σχέδιο για το συμψηφισμό οφειλών που προβλέπει την αποδέσμευση πιστώσεων σχεδόν 6 δισ. τον Ιούλιο 2013 έχει καθυστερήσει σημαντικά. Είναι απαραίτητο να σημειωθεί πρόοδος με την εφαρμογή του σχεδίου, το συντομότερο δυνατόν, προκειμένου να δώσει ώθηση στην οικονομία με την έγχυση της ρευστότητας που πολλές επιχειρήσεις χρειάζονται για να επιβιώσουν.
Μετά την απώλεια του στόχου του Δεκεμβρίου 2012 για τα έσοδα των αποκρατικοποιήσεων, οι στόχοι για το 2013 είναι πολύ πιθανό να χαθούν, ακόμα και αν αυτοί μπορέσουν να καλυφθούν το 2014 αν διατηρηθεί η τρέχουσα προσπάθεια. Συγκεκριμένα, ενώ ο διαχειριστή μεταφοράς του φυσικού αερίου ΔΕΣΦΑ έλαβε μια επιτυχημένη προσφορά, η ιδιωτικοποίηση της εταιρείας φυσικού αερίου ΔΕΠΑ θα καθυστερήσει για αργότερα το τρέχον έτος λόγω της απουσίας πλειοδοτών στο διαγωνισμό που ολοκληρώθηκε τον Ιούνιο του 2013. Δύο άλλοι διαγωνισμοί για την επιτυχή ολοκλήρωση του προγράμματος του 2013, του ΟΠΑΠ και των Εθνικών Λαχείων, ενώ έχουν αποδοθεί επιτυχώς στους πλειοδότες δεν έχουν ακόμη ολοκληρωθεί πλήρως. Πρόοδος σημειώθηκε επίσης στην αναδιάρθρωση και τη διαδικασία ιδιωτικοποίησης της ΔΕΗ. Η κυβέρνηση και το ταμείο ιδιωτικοποιήσεων εξετάζουν μια σειρά άλλων πρωτοβουλιών για την αντιμετώπιση των ελλειμμάτων των εσόδων, για παράδειγμα, με την επιτάχυνση άλλων σχεδίων ιδιωτικοποίησης, όπως τα περιφερειακά λιμάνια, και με την προώθηση της πώλησης των περιουσιακών στοιχείων που προηγουμένως δεν περιλαμβάνονταν στο σχέδιο. Απαραίτητη είναι επίσης η δράση αναφορικά με την πώληση των στοιχείων ακίνητης περιουσίας. Μεταξύ άλλων, περισσότερα πρέπει να γίνουν για την επίσπευση των εγκρίσεων από το Ελεγκτικό Συνέδριο, το Συμβούλιο της Επικρατείας και την Επιτροπή ανταγωνισμού ώστε να μειωθεί ο συνολικός απαραίτητος χρόνος για την έγκριση αυτών των πωλήσεων. Η ολοκλήρωση της πώλησης περιουσιακών στοιχείων είναι ζωτικής σημασίας για τη χρηματοδότηση στόχων, αλλά το μεγαλύτερο όφελος είναι η αύξηση της οικονομικής αποδοτικότητας που προσφέρει η ιδιωτικοποίηση με τη μορφή πρόσθετων επενδύσεων, διοικητικής εμπειρίας και καλύτερης διακυβέρνησης των περιουσιακών στοιχείων.
Οι αρχές παραμένουν αποφασισμένες να προχωρήσουν με μια φιλόδοξη μεταρρύθμιση της δημόσιας διοίκησης που θα ολοκληρωθεί σταδιακά μέσα στο 2013. Πρόσφατα η κυβέρνηση έλαβε πρόσθετα μεταρρυθμιστικά μέτρα κλείνοντας τη δημόσια ραδιοτηλεόραση και προχωρώντας με την απόλυση των άνω των 2000 εργαζομένων της. Η απόφαση των ελληνικών αρχών πρέπει να θεωρηθεί στο πλαίσιο των μεγάλων και απαραίτητων προσπαθειών τους να εκσυγχρονίσουν την ελληνική οικονομία. Αυτές περιλαμβάνουν τη βελτίωση της αποδοτικότητας και της αποτελεσματικότητας του δημοσίου τομέα, με το κλείσιμο, τη συγχώνευση και την αναδιάρθρωση την δημόσιων επιχειρήσεων και με τη μετακίνηση ή την απόλυση του προσωπικού τους. Ωστόσο, οι αρχές έχασαν το στόχο στα μέσα του Ιουνίου για την ολοκλήρωση και έγκριση των σχεδίων στελέχωσης, αθροιζόμενα σε 450.000 για το προσωπικό και για τη μεταφορά των 12.500 εργαζομένων για το πρόγραμμα κινητικότητας. Από τα τέλη Ιουνίου οι αρχές δεν έχουν εγκρίνει σχέδια στελέχωσης πλέον των 211,000 θέσεων που εγκρίθηκαν τον Απρίλιο, αν και οι προετοιμασίες για ακόμα 250,000 θέσεις έχουν προχωρήσει, με διαφορετικές ταχύτητες. Κανένας υπάλληλος δεν έχει τεθεί σε πρόγραμμα κινητικότητας, μεταξύ άλλων λόγω τεχνικών ζητημάτων στη διασταύρωση των θέσεων που θα περισταλθούν με τη μετακίνηση των υπαλλήλων, αλλά κυρίως εξαιτίας της έλλειψης ανάληψης ευθύνης από τις αρχές.
Το Γενικό Συμβούλιο Μεταρρυθμίσεων αναμένεται να εγκρίνει τον Ιούλιο το σχέδιο στελέχωσης για τις 150,000 υπαλλήλους στην εκπαίδευση. Οι αρχές στοχεύουν τους επόμενους μήνες να καλύψουν τη διαφορά με τον αρχικό στόχο της ολοκλήρωσης των σχεδίων στελέχωσης μέχρι το τέλος του 2013 που αφορούν το υπόλοιπο του συνόλου της δημόσιας διοίκησης, και αναμένεται να προτείνουν τον Ιούλιο ένα χρονοδιάγραμμα για τα σχέδια στελέχωσης. Αναφορικά με την κινητικότητα των εργαζομένων, δεσμεύτηκαν για την επίτευξη των στόχων κινητικότητας του Ιουνίου μέχρι το Σεπτέμβριο, ξεκινώντας από την τοποθέτηση 4,200 εργαζομένων στο πρόγραμμα κινητικότητας μέχρι το τέλος Ιουλίου. Οι εργαζόμενοι που θα τεθούν στο πρόγραμμα κινητικότητας θα αξιολογηθούν, μέσα σε ένα κεντρικά καθορισμένο πλαίσιο αξιολόγησης που θα καθοριστεί μέχρι τα τέλη Σεπτεμβρίου πριν από την ανακατανομή σε νέες θέσεις, ή θα αποχωρήσουν εφόσον δεν ανακατανεμηθούν. Δεδομένου ότι η μέγιστη διάρκεια στο σύστημα κινητικότητας μειώνεται σε οκτώ μήνες από τους αρχικούς δώδεκα, η συσσωρευμένη καθυστέρηση στην τοποθέτηση υπαλλήλων σε κινητικότητα δεν θα επηρεάσει τη συμμόρφωση με τους στόχους της εξόδου που συμφωνήθηκαν τον Απρίλιο του 2013, αθροιζόμενα σε 4.000 μέχρι το τέλος του 2013 και 15.000 μέχρι το τέλος του 2014. Λαμβάνουν επίσης νομοθετικά μέτρα για να βεβαιώσουν την έξοδο των συμβασιούχων υπαλλήλων που βρίσκονται σε δικαστική διαμάχη για τη μονιμοποίηση τους. Λόγω της σημαντικής πιθανής κατανομή και της πρόσληψης του προσωπικού, την υποχρεωτική κινητικότητα και τις υποχρεωτικές εξόδους, στρατηγική για την κατανομή του προσλαμβανόμενου προσωπικού ή εκείνου που θα ανακατανεμηθεί πρέπει να συμφωνηθεί από το Υπουργικό Συμβούλιο τον Ιούλιο 2013, για την εναρμόνιση της στελέχωσης με τις προτεραιότητες της κυβέρνησης. Ομοίως, τα σχέδια για την πρόσληψη και την εκ νέου κατανομή των θέσεων για το 2014 είναι να εγκριθεί το φθινόπωρο με τον προϋπολογισμό του 2014. Η κυβέρνηση θα πρέπει σύντομα να αρχίσει την εφαρμογή της στρατηγική ανθρώπινου δυναμικού που εγκρίθηκε τον Ιούλιο του 2013.
Και οι τέσσερις ελληνικές τράπεζες του πυρήνα έχουν ανακεφαλαιοποιηθεί ξεχωριστά με το Ελληνικό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΕΤΧΣ) να είναι ο μεγαλύτερος μέτοχος. Τρεις από τις τράπεζες κατάφεραν να προσελκύσουν τουλάχιστον 10% του απαραίτητου κεφαλαίου από ιδιωτικές πηγές και θα παραμείνουν κάτω από ιδιωτικό έλεγχο, ενώ μια από τις τράπεζες ανακεφαλαιοποιήθηκε πλήρως από το ΕΤΧΣ. Το κονδύλιο των 50 δισ. ευρώ του προγράμματος για τον χρηματοπιστωτικό τομέα ήταν αρκετό για να καλύψει το κόστος της ανακεφαλαιοποίησης και εξυγίανσης των ελληνικών τραπεζών και αναμένεται να παράσχει επαρκή αποθέματα για την προγραμματισμένη άσκηση προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων (stress-tests) η οποία θα εξετάσει την αξιοπιστία των αποθεμάτων φερεγγυότητας των ελληνικών τραπεζών στο πλαίσιο του επικαιροποιημένου προγράμματος μακροοικονομικής. Το επίκεντρο της δράσης έχει πλέον μετατοπιστεί στην απόκτηση εκ μέρους των τραπεζών του πυρήνα των τραπεζών-γέφυρας, διασφαλίζοντας τον επιχειρηματικό εξορθολογισμό τους και τη διαχείριση των προβληματικών περιουσιακών στοιχείων, και την επακόλουθη εκ νέου ιδιωτικοποίηση τους. Οι ελληνικές αρχές αναμένεται να ολοκληρώσουν τον Ιούλιο μια συνολική στρατηγική για τον τραπεζικό τομέα, η οποία θα περιγράφει το στοχοθετημένο μεσοπρόθεσμο έως μακροπρόθεσμο τοπίο του τραπεζικού τομέα για να δημιουργήσει μια πιο λιτή, οικονομικά αποδοτική, ανταγωνιστική και ισχυρή κεφαλαιακή επάρκεια του τραπεζικού τομέα. Επιπλέον, η διοίκηση του ΕΤΧΣ έχει βελτιωθεί, συμπεριλαμβάνοντας δύο ανεξάρτητα μέλη στο Γενικό Συμβούλιο. Στο ίδιο πνεύμα, η ανεξάρτητη εποπτεία των επιμέρους τραπεζών που έχουν λάβει την υποστήριξη του ΤΧΣ έχει βελτιωθεί μετά την ανακεφαλαιοποίηση. Πλαίσια σχέσεων έχουν υπογραφεί μεταξύ του ΕΤΧΣ και κάθε μίας από τις τέσσερις τράπεζες του πυρήνα και διαχειριστές παρακολούθησης επιβλέπουν τη διοίκηση και τη λειτουργία των τραπεζών. Με βάση αυτές τις εξελίξεις, ο τραπεζικός τομέας αντιμετωπίζει ένα δύσκολο μακροοικονομικό περιβάλλον και μια αισθητή επιδείνωση στην κουλτούρα πληρωμής που οδήγησε σε μια πολύ υψηλή αναλογία μη εξυπηρετούμενων δανείων. Είναι υψίστης σημασίας η ενίσχυση της διαχείρισης των προβληματικών περιουσιακών στοιχείων των τραπεζών και η ενδυνάμωση των κινήτρων για την κουλτούρα της αποπληρωμής, όπως [γίνεται] μέσα από το νέο πλαίσιο αφερεγγυότητας των νοικοκυριών.
Η πρόσφατη πτώση του κόστους εργασίας θα βοηθήσει στον μετριασμό των συνεπειών της ύφεσης στην ανεργία που έχει φτάσει στο επίπεδο ρεκόρ του 26,8%. Επιπλέον, περαιτέρω ενέργειες έχουν ληφθεί για να διατηρήσουν τους εργαζομένους ενεργούς μέχρι να ανακάμψει η ζήτηση εργασίας. Ένα προσωρινό πρόγραμμα δημοσίων έργων που απευθύνεται σε νοικοκυριά ανέργων θα ξεκινήσει μετά το καλοκαίρι. Ένα βραχυπρόθεσμο σχέδιο πρακτικής έχει ήδη καθιερωθεί για τους νέους ανέργους. Μεταρρυθμίσεις στη Δημόσια Οργανισμό Απασχόλησης σχεδιάζονται για τη βελτίωση της προσφοράς θέσεων εργασίας, καθώς και προσπάθειες για την ενίσχυση των ευκαιριών για τη μαθητεία και την επαγγελματική κατάρτιση θα βελτιώσουν το ανθρώπινο δυναμικό, την παραγωγικότητα και τη βελτίωση της αντιστοίχισης θέσεων εργασίας για τους νέους. Άλλες μεταρρυθμίσεις θα διευκολύνουν την ερμηνεία και την ενίσχυση της συμμόρφωσης με το εργατικό δίκαιο με σκοπό να εναρμονισθεί η νομοθεσία με τις καλύτερες πρακτικές της ΕΕ, και για το σκοπό αυτό θα πραγματοποιηθεί επανεξέταση έως το τέλος Σεπτεμβρίου 2013, που θα συγκρίνει τους ελληνικούς κανονισμούς για την προσωρινή εργασία, με εκείνους στα άλλα κράτη μέλη.
Για αυτό το σκοπό η κυβέρνηση έχει παρουσιάσει επιλογές πολιτικής, συμπεριλαμβανομένης της εξέλιξης στην ασφάλιση ανεργίας για μακροχρόνια άνεργους και της δημιουργίας μέχρι τον Ιανουάριο του 2014, ενός ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος (σε πιλοτική βάση), αμφότερα δοκιμασμένα και απευθυνόμενα στους φτωχούς. Το σχετικό έγγραφο θέσης αναμένεται τον Ιούλιο για να επεξεργαστεί μεταξύ άλλων τις διασυνδέσεις μεταξύ αυτών των συστημάτων και άλλων ενεργητικών και παθητικών πολιτικών απασχόλησης και κοινωνικών μεταβιβάσεων. Είναι τώρα σημαντικό αυτοί οι άξονες προτεραιότητας να αντικατοπτρίζονται στην Συμφωνία Στρατηγικής Εταιρικής Σχέσης που η κυβέρνηση ολοκληρώνει με την Επιτροπή στο πλαίσιο του Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου για την περίοδο 2014-2020.
Παρακολούθηση της λιανικής αγοράς δείχνει ότι οι μεταρρυθμίσεις μπορεί να έχουν αρχίσει να αυξάνουν τον ανταγωνισμό και να μειώνουν τις τιμές. Περαιτέρω μέτρα έχουν ληφθεί για την απελευθέρωση της περιόδου των εκπτώσεων των πωλήσεων και τις ημέρες και ώρες των συναλλαγών. Ορισμένη πρόοδος έχει σημειωθεί στον τομέα των μεταφορών για να χαλαρώσει τους περιορισμούς στις οδικές μεταφορές εμπορευμάτων και να αναδιαρθρωθεί ο τομέας των σιδηροδρόμων. Νέες στρατηγικές για την απελευθέρωση και την ανάπτυξη υλοποιούνται στο αεροδρόμιο και τους θαλάσσιους τομείς.
Οι τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας έχουν απελευθερωθεί πλήρως τον Ιούλιο και έχει εγκριθεί σχέδιο για επιπλέον μεταρρύθμιση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, με άμεσα μέτρα που έχουν ήδη ξεκινήσει. Η μεταρρύθμιση θα οδηγήσει μεσοπρόθεσμα στην υιοθέτηση του μοντέλου-στόχου της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σημειώθηκε επίσης πρόοδος στη διαδικασία αναδιάρθρωσης και ιδιωτικοποίησης της ΔΕΗ, την δημόσια επιχείρηση ηλεκτρισμού, και γενικότερα στον τομέα της ενέργειας μέσω της βελτίωσης της αλληλεπίδρασης ανάμεσα στη διαδικασία ιδιωτικοποιήσεων και τη λειτουργία της αγοράς. Οι μεταρρυθμίσεις αυτές θα αντιμετωπίσουν μια σειρά από βασικά θέματα που παραμένουν στην αγορά ενέργειας, όπως οι καθυστερήσεις [πληρωμών], η ρευστότητα, ο ανταγωνισμός, η επιλογή των καταναλωτών, και η βιωσιμότητα των κινήτρων των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Τα θέματα αυτά αλληλοσυνδέονται και πρέπει να εξεταστούν εντός ενός ολοκληρωμένου πλαισίου, αλλά και στο πλαίσιο των εν εξελίξει ιδιωτικοποιήσεων των άλλων τμημάτων της αγοράς ενέργειας.
Συγκεκριμένα μέτρα έχουν ληφθεί για τον εξορθολογισμό των διαδικασιών αδειοδότησης προκειμένου να μειωθεί η γραφειοκρατία, ο χρόνος και το κόστος της δημιουργίας μιας επιχείρησης. Πολλές από τις ενέργειες, για τις οποίες είχε δεσμευτεί η κυβέρνηση, στον τομέα της δικαστικής μεταρρύθμισης έχουν ολοκληρωθεί. Ωστόσο, η προετοιμασία της μεταρρύθμισης του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας εξακολουθεί να εκκρεμεί. Οι αδικαιολόγητοι περιορισμοί για τις νομικές υπηρεσίες αφαιρούνται μέσω της υιοθέτησης νέου Κώδικα Δικηγόρων που αναμένεται τον Ιούλιο του 2013 και το νομικό πλαίσιο είναι ευθυγραμμισμένο με τη βέλτιστη διεθνή πρακτική. Οι αρχές υλοποιούν την απαραίτητη νομοθεσία για να ολοκληρωθεί η απελευθέρωση μιας σειράς επαγγελμάτων, συμπεριλαμβανομένων των ορκωτών ελεγκτών και των αναλογιστών, αν και αυτό υπήρξε μια αργή και μακρά διαδικασία. Η Ελλάδα πρέπει να εντείνει τις προσπάθειές της για τη στρατηγική εξαγωγών της ώστε να διευκολύνεται το εμπόριο, να απλοποιηθούν οι διαδικασίες των τελωνειακών και να ενισχυθεί η ικανότητα προώθησης του εμπορίου και των επενδύσεων.
Η συνεχώς ανεπαρκής προσαρμογή των σχετικών τιμών παρά την πτώση του κόστους εργασίας ανά μονάδα προϊόντος, υποδηλώνει ότι οι αγορές αγαθών και υπηρεσιών δεν λειτουργούν ακόμα αποτελεσματικά. Η μεταρρύθμισή τους θα ενίσχυε την αγοραστική δύναμη των νοικοκυριών, θα βελτίωνε τις συνθήκες ώστε οι επενδύσεις σε ανθρώπινο δυναμικό, φυσικό περιβάλλον και γνώσεις να αυξήσουν την παραγωγικότητα, και θα επιτευχθεί περαιτέρω διαρκής βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της Ελλάδας. Περισσότερα πρέπει να γίνουν σε βασικούς όρους πολιτικής για να δημιουργηθεί η βάση για την ανανέωση της ανάπτυξης, η οποία θα πρέπει να βασιστεί περισσότερο από ό,τι στο παρελθόν στις ιδιωτικές επενδύσεις και τις εξαγωγές. Επιπλέον ολοκλήρωση των μακροοικονομικών μεταρρυθμίσεων είναι, επομένως, επιτακτικής ανάγκης, συμπεριλαμβανομένης της απελευθέρωσης του τομέα της ενέργειας και του συστήματος μεταφορών, και περαιτέρω βελτιώσεις στο επιχειρηματικό περιβάλλον.
Οι βασικοί κίνδυνοι αφορούν την επιμονή της κυβέρνησης απέναντι στα συμφέροντα. Επιπλέον, η ανάκαμψη της οικονομίας εξακολουθεί να αντιμετωπίζει τις αντιξοότητες της έντονης δημοσιονομικής εξυγίανσης του 2013 και την αδύναμη οικονομική ανάπτυξη στη ζώνη του ευρώ. Σημαντική αβεβαιότητα περιβάλλει τα δημοσιονομικά αποτελέσματα, με δεδομένες τις πολλές μεταρρυθμίσεις που εισήχθησαν στη φορολογία και στην είσπραξη των εσόδων. Επιπλέον, οι βασικές μεταρρυθμίσεις στη διαχείριση των εσόδων και της δημόσιας διοίκησης εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν αντίσταση, αποδυναμώνοντας την ικανότητα να παραδώσουν τα απαραίτητα έσοδα και τις βελτιώσεις στον δημόσιο τομέα μέσω της αποδοτικότητας και της παραγωγικότητας. Η αποτυχία στην εφαρμογή των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων ή στην πλήρη εφαρμογή του προγράμματος των ιδιωτικοποιήσεων θα εμπόδιζαν τις επενδύσεις και την οικονομική ανάκαμψη. Ωστόσο, υπάρχουν κάποιοι κίνδυνοι. Ειδικότερα, η συνεχής ισχυρή εφαρμογή της πολιτικής μπορεί να βοηθήσει στην άρση της αβεβαιότητας και να οδηγήσει σε μια ταχύτερη επιστροφή των επενδύσεων, ιδίως ξένων. Θα μπορούσε επίσης να υπάρξει μια κάπως εντονότερη επίδραση από την ένεση ρευστότητας που αναμένεται από την εκκαθάριση των καθυστερούμενων οφειλών της κυβέρνησης, πρόγραμμα δημοσίων έργων, καθώς και από μια πιο δυναμική τουριστική περίοδο. Τέλος, οι εγχώριες επενδύσεις θα μπορούσαν να αυξηθούν με ταχύτερους ρυθμούς με την επανεκκίνηση το καλοκαίρι των μεγάλων έργων, όπως οι αυτοκινητόδρομοι, και με την υποστήριξη της ρευστότητας από την προσφάτως ανακεφαλαιοποίηση του τραπεζικού συστήματος.
Το ποσοστό του χρέους ως προς το ΑΕΠ προβλέπεται να συνεχίσει μια πτωτική πορεία το 2014 και θα πρέπει να πέσει κάτω από το 120% έως το 2021, με την προϋπόθεση ότι το πρόγραμμα οικονομικής προσαρμογής εξακολουθεί να εφαρμοστεί πλήρως. Τα περισσότερα stress- tests επιβεβαιώνουν ότι το χρέος θα μειωθεί αισθητά σε σχέση με τα σημερινά του επίπεδα, αλλά θα σταθεροποιηθεί σε ένα πολύ υψηλό επίπεδο.
