Η νέα έκθεση της τρόικας για την Ελλάδα και το χρέος

Θετική για την εκταμίευση της δόσης των 43,7 δισ. ευρώ εμφανίζεται η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στο προσχέδιο της έκθεσης που φέρει ημερομηνία 27 Νοεμβρίου 2012, μια ημέρα μετά το Eurogroup της Δευτέρας.

Το έγγραφο που διέρρευσε στον Τύπο περιλαμβάνει λεπτομέρειες για τις χρηματοδοτικές ανάγκες, τη βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους και τη διαδικασία ανταλλαγής ομόλόγων.

Την Τετάρτη 5 Δεκεμβρίου η τελική μορφή αυτής της έκθεσης θα απασχολήσει το Κολέγιο των Επιτρόπων και στη συνέχεια θα τεθεί προς έγκριση στο Εurogroup.

Στα βασικά σημεία της έκθεσης περιλαμβάνονται τα εξής:

Εγκρίνονται η 2η, η 3η και 4η δόση του νέου μνημονίου με προϋπόθεση την τήρηση των δεσμεύσεων.

Νέα μέτρα 6,4 δισ. ευρώ πρέπει να αποφασιστούν ως τον Μάρτιο του 2013 για την περίοδο 2015 – 2016.

Ο Ειδικός Λογαριασμός για την εξυπηρέτηση του χρέους θα τηρείται στην Τράπεζα της Ελλάδος. Θα μπαίνουν σε αυτόν όλα τα έσοδα από ιδιωτικοποιήσεις, τα επιπλέον φορολογικά έσοδα όταν η Ελλάδα περάσει σε φάση πρωτογενούς πλεονάσματος καθώς και το 30% των επιπλέον του στόχου εσόδων.

Δύσκολο εγχείρημα η επαναγορά χρέους

Η έκθεση χαρακτηρίζεται ημιτελής απομένει το αποτέλεσμα της επαναγοράς των ομολόγων. Η επαναγορά αφορά και τα ομόλογα 4 δισ. ευρώ υπό ξένο δίκαιο που δεν μπήκαν στο PSI. Από τα 62 δισ. ευρώ ομολόγων που κυκλοφορούν τα 15 δισ. ευρώ ανήκουν σε ελληνικές τράπεζες και τα 8 στα ασφαλιστικά ταμεια. Το Eurogroup πρότεινε ως τιμή διαπραγμάτευσης το κλείσιμο της 23ης Νοεμβρίου, ήτοι περίπου 28 σεντ ανά ευρώ.

Οι ελληνικές τράπεζες θα λάβουν 23 δισ. ευρώ για ανακεφαλαιοποίηση στο πρώτο τρίμηνο του 2013.
Εκτός από την επαναγορά θα χρειαστούν πρόσθετες παρεμβάσεις για τη μείωση του χρέους στο 124% του ΑΕΠ το 2020. Οι όροι και οι προϋποθέσεις για την ενεργοποίηση των εργαλείων που αποφάσισε το Eurogroup μένει ακόμη να εξειδικευτούν από την τρόικα.

Η επιστροφή στις αγορές δυσχεραίνεται από τη συσσώρευση υποχρεώσεων απο το 2022 και μετά.
Απελευθερώνεται η έκδοση εντόκων γραμματίων με την έγκριση της ΕΚΤ, παύει να ισχύει το σχέδιο περιορισμού. Η πρόβλεψη αυτή είναι δίκοπο μαχαίρι καθώς, μικρότερη συμμετοχή στων ελληνικών τραπεζών στην έκδοση εντόκων θα σήμαινε απελευθέρωση κονδυλίων για τη ρευστότητα.

Διαβάστε αναλυτικά σε pdf την έκθεση της τρόικας για την Ελλάδα και το χρέος

Σε αντίθεση με την πρώτη η δεύτερη έκθεση περιλαμβάνει την τελική αξιολόγηση, η οποία περιλαμβάνει το πράσινο φως για την εκταμίευση αλλά και την έκθεση για τη βιωσιμότητα.

Η τελευταία χαρακτηρίζεται ημιτελής, καθώς εκκρεμεί το αποτέλεσμα της επαναγοράς, ωστόσο αποκαλύπτει τα εξής:

• Στα 600 εκατ. ευρώ υπολογίζει η Ε.Ε. το όφελος στο χρέος από την εμπλοκή των τίτλων μειωμένης εξασφάλισης που έχουν οι μεγάλες ελληνικές τράπεζες στη μείωση των χρηματοδοτικών τους αναγκών.

• Το δεκαετές μορατόριουμ στην πληρωμή τόκων από τα δάνεια του EFSF θα είναι έντοκο και δεν θα προκαλέσει ζημία στον μηχανισμό.

• Η επαναγορά χρέους απευθύνεται και σε ομολογιούχους που κατέχουν ομόλογα ύψους 4 δισ. ευρώ σε ξένο δίκαιο και τα οποία δεν μπήκαν στο PSI.

• Ακόμη, αναφέρεται ξεκάθαρα ότι για να μειωθεί το χρέος στο 124% του ΑΕΠ το 2020 θα υπάρξουν και νέα έκτακτα μέτρα, τα οποία δεν έχουν συμφωνηθεί ακόμη.

• Εξηγεί ότι εξαιτίας των μεταθέσεων στις πληρωμές δανείων η Ελλάδα μετά το 2022 θα βρεθεί αντιμέτωπη με σημαντικό όγκο χρεών τα οποία θα πρέπει να εξοφληθούν, κάτι που μπορεί να δημιουργήσει πρόβλημα στην επιστροφή της στις αγορές.

Ταυτόχρονα περιγράφει με ακόμα μεγαλύτερη λεπτομέρεια τον μηχανισμό ελέγχου των δαπανών, όπως μεταξύ άλλων εισηγείται την ενίσχυση του Γραφείου Προϋπολογισμού της Βουλής. Παράλληλα, προβλέπει ότι θα μπορεί το ΥΠΟΙΚ να βάλει υπό τον άμεσο έλεγχό του φορείς που δεν προσαρμόζονται στα νέα δεδομένα.

Η αξιολόγηση για το χρέος

Όπως αναφέρεται, οι χώρες-μέλη της ευρωζώνης έχουν ανταποκριθεί με μια σειρά πρωτοβουλιών που στόχο έχουν να διασφαλίσουν την επαρκή χρηματοδότηση του προγράμματος και να ενισχύσουν τη διαχειρισιμότητα του ελληνικού χρέους, όπως αποφασίστηκε στο eurogroup της 26ης Νοεμβρίου:

Εγκατάλειψη του σχεδίου μείωσης των εντόκων γραμματίων: Το πρόγραμμα προέβλεπε μείωση των εκδόσεων εντόκων γραμματίων, αλλά η Ελλάδα έχει δείξει τον τελευταίο χρόνο ότι μπορεί να υποστηρίξει υψηλότερες των προβλεπόμενων εκδόσεις εντόκων.

Ως εκ τούτου, το νέο πακέτο προβλέπει την εγκατάλειψη του σεναρίου μείωσης των εκδόσεων και αναβολή του για μετά την ολοκλήρωση του προγράμματος. Αυτό θα οδηγήσει σε μείωση των αναγκών χρηματοδότησης της χώρας κατά 9 δισ. ευρώ την περίοδο 2012 – 2014.

Αναβολή στη δημιουργία «μαξιλαριού» ρευστότητας: Το πρόγραμμα προέβλεπε δημιουργία «μαξιλαριού» ρευστότητας έως 5 δισ. ευρώ. Περιλαμβανόταν στο πρόγραμμα του Μαρτίου με στόχο να παράσχει ανάσες το ελληνικό υπουργείο οικονομικών.

Εξετάζεται η αναβολή στη δημιουργία αυτού του «μαξιλαριού» έως τη λήξη του προγράμματος υπό την προϋπόθεση ότι θα υπάρχει ένα επαρκές «μαξιλάρι». Η πρόβλεψη για δημιουργία «μαξιλαριού» τοποθετείται πλέον στο 1,5 δισ. (5 – 3,5 δισ.) κατά τη διάρκεια της περιόδου 2012 – 2014. Θα συνεχίσει να αυξάνεται κατά 2 δισ. την περίοδο 2015 – 2016.

Βάρος στους κατόχους ομολόγων μειωμένης εξασφάλισης: Με βάση το δεύτερο πρόγραμμα, οι τέσσερις μεγαλύτερες τράπεζες σχεδιάζεται να λάβουν επιπλέον 23 δισ. ευρώ στο α΄ τρίμηνο του 2013. Οι εν λόγω μεγαλύτερες τράπεζες της Ελλάδας αναμένεται να διενεργήσουν περισσότερες ασκήσεις διαχείρισης υποχρεώσεων (LMEs) στα προϊόντα υβριδικού κεφαλαίου. Με βάση τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, αυτή η άσκηση θα μπορούσε να αποδώσει 600 εκατ. ευρώ στα βασικά εποπτικά κεφάλαια (core tier 1), μειώνοντας τις ανάγκες χρηματοδότησης με βάση το πρόγραμμα.

Η επαναγορά παλαιών και νέων ομολόγων του ελληνικού Δημοσίου: Μια επαναγορά χρέους από την Ελλάδα θα επιτρέψει την αξιοποίηση της σημαντικής έκπτωσης στις τιμές των ελληνικών κρατικών ομολόγων, μειώνοντας σε σημαντικό βαθμό το χρέος. Η επαναγορά χρέους θα απευθυνθεί επίσης σε κατόχους παλαιών ελληνικών ομολόγων (ύψους κοντά στα 4 δισ. ευρώ) που επέλεξαν να μη συμμετάσχουν στο PSI του Μαρτίου 2012. Το Eurogroup αποφάσισε ότι η τιμή επαναγοράς δεν θα είναι υψηλότερη από τις τιμές των τίτλων στις 23 Νοεμβρίου 2012.

Μείωση των επιτοκίων στο πρώτο πρόγραμμα (GLF): Το επιτόκιο του GLF βασίζεται στο τρίμηνο euribor συν 150 μονάδες βάσης. Τα μέλη της ευρωζώνης συμφώνησαν να μειώσουν αυτό το περιθώριο κατά 100 μονάδες βάσης, από τις 150 στις 50 μονάδες βάσης. Οι χώρες της ευρωζώνης που συμμετέχουν σε πρόγραμμα διάσωσης δεν απαιτείται να συμμετάσχουν.

Ακύρωση της προμήθειας για τις εγγυήσεις του EFSF: Θα οδηγήσει σε μείωση του κόστους κατά 2,7 δισ. ευρώ για το σύνολο της περιόδου όπου η Ελλάδα θα δανείζεται από τον EFSF.

Αναβολή των καταβολών τόκων στον EFSF: Η Ελλάδα είναι αντιμέτωπη με σημαντικές πληρωμές τόκων λόγω του δανεισμού της από τον EFSF. Η αναβολή στην καταβολή αυτών των τόκων θα της επιτρέψει να μειώσει σημαντικά τις ανάγκες χρηματοδότησης την περίοδο της αναβολής, που θα είναι 10 χρόνια. Η απόφαση αυτή δεν θα δημιουργήσει επιπλέον κόστη για τον EFSF από τη στιγμή όπου η Ελλάδα θα πρέπει να καταβάλει τόκους για τα ποσά των οποίων αναβλήθηκε η πληρωμή.

Επιμήκυνση της ωρίμανσης των δανείων του GLF και του EFSF: Αν και οι ωριμάνσεις των δανείων τόσο του GLF όσο και του EFSF είναι μακροπρόθεσμες, δημιουργείται πρόβλημα με τα χρεολύσια της Ελλάδας στη δεκαετία του 2020. Από το 2022 η Ελλάδα είναι αντιμέτωπη με μεγάλες υποχρεώσεις πληρωμών που θα μπορούσαν να θέσουν σε κίνδυνο την επιστροφή της στις αγορές.

Η επέκταση των ωριμάνσεων των δανείων GLF και EFSF επιτρέπει την εξομάλυνση του προφίλ αποπληρωμών χρέους. Δεν έχει επίπτωση στη μείωση του χρέους έως το 2020 ή το 2022. Το Eurogroup αποφάσισε στις 26 Νοεμβρίου 2012 να επεκτείνει τις ωριμάνσεις των δανείων GLF και EFSF κατά επιπλέον 15 χρόνια.

Τα κέρδη από το SMP της ΕΚΤ: Η διατήρηση ελληνικών ομολόγων από το ευρωσύστημα με βάση το πρόγραμμα SMP της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας παράγει κέρδη για τις εθνικές κεντρικές τράπεζες. Εκτιμάται ότι τα μελλοντικά κέρδη από τις διακρατήσεις ομολόγων θα ανέλθουν περίπου στα 10 δισ. ευρώ.

Άλλα μέτρα ανάγκης: Τα μέλη της ευρωζώνης θα εξετάσουν επιπλέον μέτρα και βοήθεια, εάν χρειαστεί, για την επίτευξη επιπλέον αξιόπιστης και διατηρήσιμης μείωσης στον λόγο χρέους προς ΑΕΠ της Ελλάδας, όταν η χώρα φτάσει σε ετήσιο πρωτογενές πλεόνασμα, όπως προβλέπει το τρέχον μνημόνιο.

Τα μέτρα αυτά θα ληφθούν υπό την προϋπόθεση της πλήρους υλοποίησης όλων των όρων που περιλαμβάνονται στο πρόγραμμα, ώστε να διασφαλιστεί ότι έως το τέλος του προγράμματος του ΔΝΤ το 2016 η Ελλάδα μπορεί να φτάσει σε λόγο χρέους/ΑΕΠ στο 175%, στο 124% το 2020 και σημαντικά χαμηλότερα από το 110% το 2022.

Αυτές οι πρωτοβουλίες θα μεταβάλουν αξιοσημείωτα το προφίλ της δυναμικής του ελληνικού χρέους, έτσι ώστε, σε συνδυασμό με επιπλέον έκτακτα μέτρα που μένει να συμφωνηθούν, να οδηγήσουν τον λόγο χρέους προς ΑΕΠ στο 124% το 2020 και σημαντικά χαμηλότερα από το 110% το 2022.

Υπό τον έλεγχο του ΥΠΟΙΚ όσοι δεν συμμορφώνονται

Για να περιορίσει περισσότερο τους κινδύνους, το δημοσιονομικό θεσμικό πλαίσιο πρέπει να ενισχυθεί, αναφέρεται στο draft.

Ένας τρόπος είναι μέσω της «πρώιμης» εφαρμογής του Δημοσιονομικού Συμφώνου της Ε.Ε. Παράλληλα, στις 17 Νοεμβρίου 2012, το υπουργικό συμβούλιο υιοθέτησε ρύθμιση (έγινε Νόμος στις 18 Νοεμβρίου) με στόχο την ενδυνάμωση της εκτέλεσης του προϋπολογισμού και την ενίσχυση της ορθής δημοσιονομικής διαχείρισης. Αυτή η ρύθμιση εισάγει:

(i) Μνημόνια Συνεργασίας μεταξύ του υπουργείου Οικονομικών και άλλων υπουργείων ή μεταξύ των υπουργείων και των διαχειριστών των εποπτευόμενων τμημάτων του ευρύ κλάδου της γενικής κυβέρνησης, τα οποία θα υπογράφονται στις 31 Δεκεμβρίου κάθε έτους.

(ii) Εσωτερικό σύμφωνο σταθερότητας για τους δήμους, με βάση τους περιορισμούς ενός ισορροπημένου προϋπολογισμού που θα περιλαμβάνει διορθωτικούς μηχανισμούς και ποινές, όπως αυτόματες περικοπές δαπανών, όταν εκτιμάται ότι πρόκειται να παραβιαστούν στόχοι.

(iii) Ένα ενισχυμένο σύστημα παρακολούθησης της μηνιαίας εκτέλεσης του προϋπολογισμού των επιχειρήσεων του Δημοσίου, με κυρώσεις σε εκείνες που δεν σέβονται τους συμφωνημένους στόχους.

(iv) Μια ενισχυμένη συγκέντρωση του προγραμματισμού και εφαρμογής του προϋπολογισμού, που θα αυξήσει τις συντονιστικές εξουσίες του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους προς τις γενικές διευθύνσεις του κάθε υπουργείου. Στη ρύθμιση προβλέπεται επίσης μηνιαία κατάθεση του προγράμματος εκτέλεσης του προϋπολογισμού καθώς και της πραγματικής εκτέλεσης προς το ΓΛΚ ή άλλη αρχή (αναλόγως του μεγέθους του προϋπολογισμού).

Η ρύθμιση δίνει επίσης τη δυνατότητα στο υπουργείο Οικονομικών να λάβει διορθωτικά μέτρα κατά τη διάρκεια του έτους εναντίον όλων των φορέων που δεν συμμορφώνονται με τις υποχρεώσεις τους, μεταξύ των οποίων να τεθούν υπό την άμεση εποπτεία του υπουργείου Οικονομικών.

Ο λογαριασμός διαχείρισης χρέους

Όπως αναφέρεται, σε μια ορθή προσέγγιση για να διασφαλιστεί η εφαρμογή των δημοσιονομικών δεσμεύσεων, οι κύριοι τομείς που πρέπει να ενισχυθούν είναι επίσης οι μηχανισμοί διόρθωσης και κυρώσεων, η διαφάνεια, η ανάληψη των ευθυνών, η επόπτευση και τέλος η εξυπηρέτηση του χρέους. Από αυτήν την άποψη είναι απαραίτητο να γίνουν πρόσθετες θεσμικές βελτιώσεις.

Σε αυτές περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων: Τόνωση της ανεξαρτησίας του ΤΑΙΠΕΔ, μέσω των μηχανισμών τριμηνιαίας διόρθωσης – προσαρμογής στη διαδικασία ιδιωτικοποιήσεων, εφόσον υπάρξουν απώλειες στόχων, καθώς και επανενεργοποίηση της λειτουργίας του υπάρχοντος Γραφείου Προϋπολογισμού του Κοινοβουλίου (Parliamentary Budget Office) με τόνωση της φήμης, της ανεξαρτησίας και της τεχνικής δεινότητάς του, ώστε να γίνει ένα πλήρες δημοσιονομικό συμβούλιο με βάση τις καλύτερες διεθνείς πρακτικές.

Διαφυλάσσοντας την εξυπηρέτηση του χρέους, αναφέρει, η κυβέρνηση θα διασφαλίσει την αποτελεσματική εφαρμογή του λογαριασμού εξυπηρέτησης χρέους, παρακολουθώντας τις ροές ρευστότητας, αποτρέποντας την απόκλιση της επίσημης χρηματοδότησης και διασφαλίζοντας την έγκαιρη εξυπηρέτηση.

Με τον Νόμο 4063/2012 καθιερώθηκε ένας ξεχωριστός λογαριασμός στην Τράπεζα της Ελλάδος. Βάσει νόμου, αυτός ο λογαριασμός δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί για άλλον λόγο πέρα από την εξυπηρέτηση του χρέους. Μέσω αυτού πληρώνονται οι τόκοι όλων των δανείων του ελληνικού δημοσίου, οι μεταβιβάσεις και τα παράγωγα της διαχείρισης χρέους, καθώς και τα όποια παράλληλα κόστη (προμήθειες και άλλες δαπάνες) που σχετίζονται με την εξυπηρέτηση χρέους και γενικότερα με τη διαχείριση χρέους.

Τα έσοδα αυτού του λογαριασμού είναι οι εκταμιεύσεις των δανείων του EFSF, καθώς και οι εισφορές του ελληνικού δημοσίου στην εξυπηρέτηση του χρέους, περιλαμβανομένων όλων των εσόδων από τις ιδιωτικοποιήσεις κρατικής περιουσίας και τουλάχιστον το 30% των υπερβάσεων στους στόχους των εσόδων. Όλες οι πληρωμές από αυτόν τον λογαριασμό θα εξαρτώνται από την προηγούμενη λεπτομερή αναφορά προς τα ταμεία διασώσεων EFSF- ESM και την εκ των υστέρων επιβεβαίωσή τους.