«Μνημόνιο» για τη διάσωση της SAS

Η νύχτα της περασμένης Κυριακής ήταν μακρά και δύσκολη για τη διοίκηση και τους εργαζομένους της αεροπορικής εταιρείας SAS. Οι διαπραγματεύσεις, με διακύβευμα τη διάσωση της σκανδιναβικής εταιρείας την τελευταία στιγμή, συνεχίστηκαν ως το μεσημέρι της Δευτέρας στο Αεροδρόμιο της Στοκχόλμης. Οι εκπρόσωποι των κυβερνήσεων Σουηδίας, Νορβηγίας και Δανίας και οι εκπρόσωποι των εργαζομένων έκαναν ένα σύντομο διάλειμμα για καφέ και πρωινό και συνέχισαν τις μαραθώνιες διαβουλεύσεις μέχρι να υπάρξει μία ομόφωνα αποδεκτή συμφωνία. «Ηταν μια απολύτως εξουθενωτική διαδικασία. Κάναμε μεγάλες υποχωρήσεις. Δεν είμαστε και πολύ χαρούμενοι, αλλά πιστεύω ότι δεν είχαμε άλλη επιλογή προκειμένου να σωθεί η εταιρεία και να διασφαλιστούν οι θέσεις εργασίας» δήλωσε τη Δευτέρα ο εκπρόσωπος του μεγαλύτερου νορβηγικού συνδικάτου προσωπικού καμπίνας Εσπεν Πέτερσεν.

Από την άλλη πλευρά ο υπουργός Χρηματαγοράς της Σουηδίας (της μεγαλύτερης μετόχου της εταιρείας) Πέτερ Νόρμαν ήταν από τους ελάχιστους που υπεραμύνθηκαν της συμφωνίας χωρίς ενδοιασμούς. Ο ίδιος άλλωστε διεμήνυσε από την πρώτη στιγμή ότι άλλα χρήματα δεν πρόκειται να δοθούν από την τρόικα των κυβερνήσεων που κατέχει το πλειοψηφικό πακέτο των μετοχών. Στο εξής η SAS βρίσκεται σε αναζήτηση στρατηγικού επενδυτή. Με μειωμένο κατά 40% προσωπικό, με σημαντικά χαμηλότερες αποδοχές για τους εναπομείναντες υπαλλήλους και με νέα τιμολογιακή πολιτική, η εμβληματική σκανδιναβική εταιρεία επιχειρεί στην ουσία μια επανεκκίνηση. Με αβέβαιη ωστόσο κατάληξη, καθώς οι εταιρείες χαμηλού κόστους εντείνουν τον ανταγωνισμό με τις παραδοσιακές δυνάμεις της αγοράς.

Oπως παρατήρησε και ο διεθνής Τύπος, η συμφωνία μεταξύ των εκπροσώπων των κυβερνήσεων, των οκτώ συνδικαλιστικών ενώσεων και των έξι πιστωτών της αεροπορικής εταιρείας αποτελεί ταυτόχρονα «σανίδα σωτηρίας, αλλά και την πιο σκληρή συνταγή αναδιάρθρωσης που δοκιμάστηκε ποτέ», τουλάχιστον στον συγκεκριμένο κλάδο.

Σύμφωνα με το πλάνο, το προσωπικό θα μειωθεί από 15.000 σε 9.000 εργαζομένους, οι μισθοί των πιλότων θα περικοπούν κατά 8%, όμως στο σύνολό τους οι εργαζόμενοι θα υποστούν κατά μέσο όρο μειώσεις ως και 17%, τα όρια συνταξιοδότησης επιμηκύνονται σταδιακά στα 65 έτη, ενώ τα ωράρια εργασίας θα αυξηθούν κατά 8%. Πολλές υπηρεσίες μεταβιβάζονται πλέον σε τρίτους (outsourcing), αναθεωρείται η διοικητική δομή προκειμένου να περιοριστεί το «βάρος της γραφειοκρατίας», ενώ δρομολογείται αναπρογραμματισμός πτήσεων και κυρίως τιμολογίων. O εγχώριος ανταγωνισμός με τις χαμηλού κόστους εταιρείες Air Shuttle και Nοrwegian, αλλά και οι συνθήκες που έχουν διαμορφώσει στην παγκόσμια αγορά εταιρείες όπως η EasyJet και η Ryanair καθιστούν τη SAS έναν ακόμη γίγαντα που δεν μπορεί να σταθεί στα πήλινα πόδια του. Η άλλοτε κερδοφόρα επιχείρηση έχει να παρουσιάσει πλέον θετικά αποτελέσματα από το 2007. «Θα πρέπει να θυμόμαστε ότι η Σουηδία, η Νορβηγία και η Δανία έχουν επενδύσει περισσότερα από 10 δισ. κορόνες (περίπου 1,2 δισ. ευρώ) την τελευταία δεκαετία και δεν είναι πλέον ρεαλιστικό να ενισχύσουμε τον όμιλο με νέα κεφάλαια» ανέφερε χαρακτηριστικά ο σουηδός υπουργός κ. Νόρμαν. Ετσι η «ένεση» των 408 εκατ. ευρώ που δέχτηκε η εταιρεία υπό τους επαχθείς όρους αναδιάρθρωσης θα είναι μάλλον και η τελευταία. Ομως η ανησυχία για το μέλλον της εταιρείας έχει κάθε άλλο παρά μετριαστεί στη Στοκχόλμη. Την ίδια ημέρα που επετεύχθη η συμφωνία, ο οίκος Standard & Poor’s υποβάθμισε την πιστοληπτική ικανότητα της SAS στο επίπεδο CCC+ με προοπτική περαιτέρω υποβάθμισης το προσεχές τρίμηνο, εφόσον το πρόγραμμα αναδιάρθρωσης αποδειχθεί οικονομικά ατελέσφορο. «Αλλωστε το σχέδιο που συμφωνήθηκε εγγυάται περισσότερο τη διατήρηση (μέρους των) θέσεων εργασίας παρά την επιστροφή του αερομεταφορέα στην κερδοφορία» αναφέρει σε δημοσίευμά του το πρακτορείο Reuters επικαλούμενο αναλυτές της αγοράς.

Από την πλευρά των εργαζομένων η συμφωνία ισοδυναμεί με οιονεί επέκταση των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων και της πολιτικής λιτότητας από τον ευρωπαϊκό Νότο στον Βορρά. Οι μεγαλύτερες ενστάσεις εγείρονται από τη Δανία, η οποία βιώνει ήδη μία βίαιη αναδιάρθρωση της αγοράς εργασίας από το κυβερνών Φιλελεύθερο κόμμα. Η συμφωνία της SAS καταργεί ντε φάκτο το σκανδιναβικό μοντέλο συλλογικών διαπραγματεύσεων μεταξύ εργοδοτών και εργαζομένων. Οι εκπρόσωποι του προσωπικού δηλώνουν ότι βρέθηκαν με την πλάτη στον τοίχο και υποχρεώθηκαν να υπογράψουν το «τελεσίγραφο των κυβερνήσεων» προκειμένου να αποφευχθεί η κατάρρευση της εταιρείας. Ο προσκείμενος στα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα Τύπος βλέπει ότι το «μοντέλο SAS» θα αποτελέσει κακό προηγούμενο και για άλλες μεγάλες σκανδιναβικές επιχειρήσεις.