Η διαδικασία της ανακεφαλαιοποίησης και η σταθεροποίηση του ελληνικού τραπεζικού συστήματος αποτελούν βασική προϋπόθεση για την παροχή ρευστότητας στην πραγματική οικονομία και άρα και για την πολυπόθητη ανάκαμψη. Η πολύμηνη καθυστέρηση στην υλοποίηση του εγχειρήματος, ωστόσο, έγκειται στο βασικό προβληματισμό για το κατά πόσο είναι δυνατό, αλλά και ηθικό, από ένα σημείο και μετά, να διατηρήσουν οι τράπεζες τον ιδιωτικό τους χαρακτήρα αλλά και τις ίδιες διοικήσεις τη στιγμή που το Δημόσιο συνεισφέρει δεκάδες δις ευρώ στη διάσωσή τους. Ας δούμε όμως όλη την πορεία του ζητήματος των τραπεζών από την αρχή της κρίσης μέχρι σήμερα, το πού βρισκόμαστε αυτή τη στιγμή αλλά και το πώς φτάσαμε ως εδώ..

Οι έννοιες κλειδιά της ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών

Κοινές μετοχές (με ψήφο):

Μετοχές με δικαίωμα ψήφου στη συνέλευση των μετόχων της τράπεζας –άρα και με δικαίωμα παρέμβασης στην πολιτική της, χωρίς προτεραιότητα επαναγοράς τους από τους παλιούς μετόχους.

Κοινές μετοχές χωρίς ψήφο:

Έχουν προκριθεί ως επιλογή για την ανακεφαλαιοποίηση των ελληνικών τραπεζών και πρόκειται για μετοχές χωρίς προτεραιότητα επαναγοράς τους από τους παλιούς μετόχους, αλλά και χωρίς δικαίωμα ψήφου για το νέο τους κάτοχο (στην προκειμένη περίπτωση το κράτος) που δεν θα έχει δηλαδή δικαίωμα παρέμβασης στην πολιτική της τράπεζας.

Προνομιούχες μετοχές: είναι εξαγοράσιμες σε βάθος χρόνου με προτεραιότητα επαναγοράς τους από τους παλιούς μετόχους των τραπεζών. Επιπλέον, οι νέοι κάτοχοι των προνομιούχων μετοχών (κράτος) δεν έχουν δικαίωμα ψήφου, συνεπώς δεν μπορούν να παρεμβαίνουν στην πολιτική των τραπεζών.

Μετατρέψιμα Ομολογιακά δάνεια (coco’s): είναι ένα σταθερής ή κυμαινόμενης απόδοσης χρεόγραφο, το οποίο δίνει το δικαίωμα στον ομολογιούχο να μετατρέψει σε προκαθορισμένο χρονικό διάστημα το ομόλογό του σε νέες μετοχές, οι οποίες προέρχονται από αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου της τράπεζας.

Warrants: Παραστατικά απόκτησης μετοχών. Αποτελούν ουσιαστικά δικαίωμα -αλλά όχι υποχρέωση- του κατόχου τους να αγοράσει μετοχές σε προκαθορισμένη τιμή οποτεδήποτε θέλει μέχρι ένα προκαθορισμένο μελλοντικό χρονικό σημείο. Όταν ένα warrant εξασκηθεί, η εταιρεία πρέπει να εκδώσει νέες μετοχές και σαν αποτέλεσμα θα αυξηθεί ο αριθμός των μετοχών της εταιρείας. Παράδειγμα: Όταν λέμε π.χ. ότι η αναλογία μετοχών-warrants είναι 1 προς 4 εννοούμε ότι: για κάθε μετοχή που αγοράζει κάποιος τώρα, στο μέλλον αποκτά 4.

CoreTier1: Είναι ο δείκτης κεφαλαιακής επάρκειας των τραπεζών, δηλαδή το ποσοστό ιδίων κεφαλαίων σε σχέση με το «άνοιγμα» της τράπεζας. Αυτή τη στιγμή, καθορίζεται τόσο για τις ελληνικές όσο και για τις ευρωπαϊκές τράπεζες στο 8-10%. Π.χ. (πολύ απλοϊκά) Εάν μία τράπεζα έχει ανοιχτεί σε δάνεια και επενδύσεις ύψους 10 δις, θα πρέπει να έχει πίσω στο ταμείο της τουλάχιστον το 1 δις.

Τα καίρια πλήγματα στη ρευστότητα των τραπεζών

Φυγή καταθέσεων (ενδεικτικό είναι το γεγονός ότι πριν το 2009 οι καταθέσεις μας ήταν περίπου 250 δις ενώ σήμερα έχουν πέσει στα 160 δις): Λόγω συνεχώς εντεινόμενου κλίματος ανασφάλειας στην ελληνική οικονομία (κάθε φορά που ακούγονται φράσεις του τύπου «πάγωμα δόσης», «καταγγελία του Μνημονίου» ή «επιστροφή στη δραχμή» πολλά δις καταθέσεων κάνουν φτερά) αλλά και λόγω ύφεσης, αφού ένα ποσοστό των καταθέσεων καταναλώθηκε..

Επισφάλειες: Τα «κόκκινα» δάνεια που δεν εξυπηρετούνται από νοικοκυριά και επιχειρήσεις και δεν έχουν προοπτική να εισπραχθούν από την τράπεζα –είτε λόγω πτώχευσης του οφειλέτη είτε λόγω έλλειψης εγγυήσεων- ξεπερνούν αυτή τη στιγμή τα 50 δις ευρώ. Τις επισφάλειες αυτές κλήθηκε να ελέγξει (με αμφίβολο τρόπο –λόγω κυρίως παράλειψης ελέγχου των off-shore του εξωτερικού) το προηγούμενο έτος η Blackrock στα δανειακά χαρτοφυλάκια των τραπεζών, για τις οποίες οι τράπεζες φαίνεται ότι θα χρειαστούν πάνω από 10 δις επιπλέον προβλέψεων στους ισολογισμούς τους (αφού πριν τη Blackrock οι τράπεζες φαίνεται πως είχαν ήδη εγγράψει περίπου 15 δις προβλέψεις λόγω επισφαλειών).

PSI: Τον Οκτώβριο 2011 αποφασίστηκε το οριστικό κούρεμα του ελληνικού χρέους άνω του 50% (ονομαστική αξία). Οι ελληνικές τράπεζες συμμετείχαν σε αυτό με ομόλογα αξίας περίπου 50 δις ευρώ (υπέστησαν 53,7% κούρεμα της ονομαστικής αξίας των ομολόγων και άνω του 80% πραγματικές ζημιές-αφού αυτή τη στιγμή τα νέα ελληνικά ομόλογα διαπραγματεύονται στο 17-18% της αξίας τους).

Η απόφαση για ανακεφαλαιοποίηση

Έτσι, λοιπόν, στις αποφάσεις της Συνόδου Κορυφής του περασμένου Οκτωβρίου, μαζί με το οριστικό κούρεμα του ελληνικού χρέους και το δεύτερο πακέτο δανεισμού της χώρας, αποφασίστηκε και ένα ποσό-δάνειο ύψους περίπου 35 δις από τον Προσωρινό Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Στήριξης (EFSF) για την ανακεφαλαιοποίηση των ελληνικών τραπεζών.

Τα λεφτά αυτά προορίζονταν για το Ελληνικό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ), στο οποίο υπήρχαν ήδη 10 δις από το 1ο πακέτο δανεισμού της Ελλάδας (1ο Μνημόνιο).

Μετά και το νέο αυτό ποσό, τα κεφάλαια του Ταμείου, σήμερα, προσδιορίζονται συνολικά στα 50 δις ευρώ. Από αυτά, τα 18 δις δόθηκαν τον περασμένο Απρίλιο ως προκαταβολή για την ανακεφαλαιοποίηση των 4 βιώσιμων μεγάλων τραπεζών (Εθνική, Πειραιώς, Alpha, Eurobank) και επιπλέον άλλα 7 δις ευρώ πήγαν για την ανακεφαλαιοποίηση της ΑΤΕ μετά την απορρόφησή της από την Πειραιώς. Τέλος, τα υπόλοιπα 23-25 δις αναμένονται από την επόμενη δόση του δανείου που πρόκειται -με αρκετή καθυστέρηση- να πάρει η χώρα και με την οποία προσδοκάται να ολοκληρωθεί η διαδικασία ανακεφαλαιοποίησης.

Ο τρόπος ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών αποτελεί φλέγον οικονομικό, πολιτικό, ιδεολογικό αλλά και ηθικό ζήτημα. Απασχόλησε έντονα την κυβέρνηση Παπανδρέου, στη συνέχεια την προηγούμενη κυβέρνηση Παπαδήμου και, τώρα, η κυβέρνηση Σαμαρά θα κληθεί να πάρει τις τελικές αποφάσεις -δοκιμάζοντας ίσως ακόμα και τη συνοχή της- αφού προεκλογικά, κανείς δεν ήθελε να αναλάβει την ευθύνη, ο ένας πετούσε την «καυτή πατάτα» στον άλλον και η οριστικοποίηση των όρων δεν έγινε ποτέ.

Το ιστορικό και η στάση των εκάστοτε εμπλεκομένων:

Γιώργος Παπανδρέου: Τον θυμόμαστε στη Βουλή, απευθυνόμενο στην Κοινοβουλευτική του ομάδα, να διαρρηγνύει τα ιμάτιά του και να υπερασπίζεται την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών αποκλειστικά με κοινές με ψήφο μετοχές, περισσότερο ίσως λόγω των σοσιαλιστικών εμμονών που τον κατατρέχουν και λιγότερο λόγω γνώσης και μελέτης του ζητήματος…

Λουκάς Παπαδήμος: Ανοιχτά υπέρ των προνομιούχων μετοχών ή ενός μεικτού μοντέλου κοινών άνευ ψήφου-προνομιούχων και ομολογιακών δανείων (coco’s) προκειμένου οι Έλληνες τραπεζίτες να διατηρήσουν το management των τραπεζών τους

Τρόικα: Στο ίδιο πνεύμα, υπέρ της διατήρησης του ιδιωτικού χαρακτήρα των τραπεζών επειδή όπως είχαν σχολιάσει «δεν εμπιστεύονται το κράτος στο ρόλο του manager»..

Ευάγγελος Βενιζέλος: Αρχικά υπέρμαχος των κοινών μετοχών (με δικαίωμα ψήφου) ως Υπουργός Οικονομικών του Γ. Παπανδρέου. Μάλιστα, επισφράγισε την άποψη αυτή ψηφίζοντας νόμο για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών με κοινές μετοχές τις οποίες το δημόσιο θα διατηρούσε για 2 χρόνια και θα μεταπωλούσε σε ιδιώτες. Επίσης, προβλεπόταν η υποχρέωση των παλαιών μετόχων να συμμετέχουν κατά 10% τουλάχιστον στις αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου που θα γίνονταν μέσω ΤΧΣ, ενώ για το Ταμείο προβλεπόταν και discount (χαμηλότερη τιμή) σε σχέση με τους ιδιώτες- κάτω από το μισό της αξίας των μετοχών που θα αγόραζε (προκειμένου να ανακεφαλαιοποιούνταν οι τράπεζες και το ίδιο να αποκόμιζε κάποιο κέρδος μελλοντικά για το κράτος).
Οι αντιδράσεις που ακολούθησαν από τους τραπεζίτες ήταν σφοδρές και η διαδικασία δεν προχώρησε.. Ο Παπανδρέου έπεσε και ανέλαβε ο Παπαδήμος, επί του οποίου ο Βενιζέλος χαλάρωσε πολύ την άποψή του περί κοινών με ψήφο μετοχών, μέχρι που την άλλαξε και ψηφίστηκε νέος νόμος (Εφαρμοστικός Βενιζέλου) -που καταργούσε τον προηγούμενο νόμο Βενιζέλου!!

Τι προέβλεπε ο νέος αυτός νόμος για την ανακεφαλαιοποίηση:

Μεικτό τρόπο ανακεφαλαιοποίησης με κοινές άνευ ψήφου για 3 (+2) χρόνια και με μετατρέψιμα ομολογιακά δάνεια (COCO’s), εξασφαλίζοντας έτσι πλήρως το ιδιωτικό μάνατζμεντ των τραπεζών –με τις εξής προϋποθέσεις:

Οι τράπεζες καταθέτουν σχέδια βιωσιμότητας στην ΤτΕ. Όσες είναι βιώσιμες αντλούν κεφάλαια από το Ελληνικό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ) και ως αντάλλαγμα δίνουν στο Δημόσιο κοινές με αναστολή ψήφου μετοχές (εκτός εάν η ιδιωτική συμμετοχή στην αύξηση κεφαλαίου είναι κάτω από ένα ελάχιστο όριο του 10%, οπότε η ανακεφαλαιοποίηση γίνεται με κοινές με ψήφο –ουσιαστικά δηλαδή με προσωρινή κρατικοποίηση της τράπεζας) ή ομολογιακά δάνεια τα οποία, εάν μετά τα 5 χρόνια περιθώριο δεν μπορεί η τράπεζα να ανταπεξέλθει, μετατρέπονται σε κοινές με ψήφο για το Δημόσιο.

Οι ιδιώτες μπορεί να επαναγοράσουν τις μετοχές τους από το Ταμείο μέσα σε 3 χρόνια (+2 χρόνια παράταση από την ΕΕ), ειδάλλως πάλι αυτές μετατρέπονται σε κοινές με ψήφο για το Δημόσιο. Όσες τράπεζες δεν έχουν βιώσιμο σχέδιο, εκκαθαρίζονται με διαχωρισμό σε δύο κομμάτια και το κακό κομμάτι περνάει στο Δημόσιο, ενώ το καλό πρακτικά συνήθως εξαγοράζεται από κάποια άλλη τράπεζα (περίπτωση ΑΤΕ).

Ο νέος νόμος Στουρνάρα για την ανακεφαλαιοποίηση

Απ’ ό,τι φαίνεται, όμως, τελικά ούτε αυτός ο νόμος ήταν αρκετός για να κλείσει το ζήτημα των όρων της ανακεφαλαιοποίησης, να σταματήσουν οι προσκηνιακές και κυρίως οι παρασκηνιακές διαπραγματεύσεις των τραπεζιτών με τα οικονομικά επιτελεία και να προχωρήσει ομαλά η διαδικασία.

Έτσι, τις προηγούμενες εβδομάδες, κατατέθηκε στη Βουλή νέο νομοσχέδιο για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών που περιλαμβάνει

1. τις Πράξεις Νομοθετικού Περιεχομένου που έχουν εκδοθεί μέχρι σήμερα γι’ αυτό το σκοπό και σύμφωνα με τις οποίες δόθηκαν τα πρώτα 18 δις σε Εθνική, Πειραιώς, Alpha, Eurobank, ενώ

2. εμπεριέχει και κάποιες σημαντικές αλλαγές στους όρους του προηγούμενου νόμου, οι οποίες αναφέρονται χαρακτηριστικά ως εξής:
–
Κατάργηση της διάταξης που προέβλεπε πως οι μετοχές που αποκτά το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας από τις αυξήσεις κεφαλαίου δεν μεταβιβάζονται από το Ταμείο σε τρίτα πρόσωπα και δεν είναι δεκτικές εισαγωγής σε οργανωμένη αγορά μέχρι την λήξη της διάρκειας του ΤΧΣ (30 Ιουνίου 2017).
Ουσιαστικά εδώ δίνεται η δυνατότητα στους μετόχους (όπως οι ίδιοι επιδίωκαν και ζητούσαν), καθ’όλο το διάστημα της 5ετίας που το ΤΧΣ θα κατέχει τις μετοχές τους, εάν βρίσκουν χρήματα (π.χ. από πώληση μιας θυγατρικής) να τις επαναγοράζουν ώστε να μικραίνει η συμμετοχή του Ταμείου στις τράπεζες. Επιπλέον, οι τραπεζικές μετοχές θα μπορούν να διαπραγματεύονται στο Χρηματιστήριο κανονικότατα.

– «Κατάργηση της κερδοφορίας ως στόχο για τη συμμετοχή του Ταμείου στο μετοχικό κεφάλαιο, καθώς λόγω της οικονομικής συγκυρίας καθίσταται αβέβαιη ή ανέφικτη».
Προφανώς εδώ διαφαίνεται η διάθεση της κυβέρνησης να δοθούν στο Ταμείο μετοχές χωρίς discount, δηλαδή στην ίδια τιμή που θα τις αγοράσουν και οι ιδιώτες μέτοχοι των τραπεζών που θα συμμετέχουν στις αυξήσεις κεφαλαίου (όπως ακριβώς επιδίωκαν οι τελευταίοι).

– «Παράταση του χρόνου που προβλέπεται στο επιχειρησιακό σχέδιο για τη βιωσιμότητα του πιστωτικού ιδρύματος από τρία σε πέντε χρόνια»
Είχε ξεκινήσει με προθεσμία 3 ετών, είχε γίνει 3 + 2 υπό προϋποθέσεις και τώρα κλείνει επίσημα στα 5 χρόνια το περιθώριο των τραπεζιτών να ανακτήσουν το σύνολο των μετοχών των τραπεζών τους και επομένως να επιστρέψουν τα χρήματα της ενίσχυσης στο κράτος.

– Δυνατότητα του Ταμείου να συμμετέχει στο μετοχικό κεφάλαιο πιστωτικών ιδρυμάτων και με άλλα μετατρέψιμα χρηματοπιστωτικά μέσα, πέραν των ήδη προβλεπόμενων κοινών μετοχών και μετατρέψιμων ομολογιών.
Σημειώνεται ότι «άλλα χρηματοπιστωτικά μέσα» θεωρούνται και οι προνομιούχες μετοχές..

** Ανοιχτό μένει ακόμα το ζήτημα της ελάχιστης συμμετοχής κατά 10% των ιδιωτών μετόχων στις αυξήσεις κεφαλαίου των τραπεζών προκειμένου να συμμετέχει και το ΤΧΣ σε αυτές και να τις ανακεφαλαιοποιήσει.

Ποιά είναι τα κρίσιμα ανοιχτά ζητήματα;

Οικονομικές καταστάσεις των τραπεζών:

Υποτίθεται πως έπρεπε να έχουν κατατεθεί έως 30 Απριλίου 2012 και η ανακεφαλαιοποίηση να έχει γίνει έως τον προσεχή Σεπτέμβριο. Τίποτα από αυτά δεν έγινε.. Αντιθέτως, όλη αυτήν την περίοδο –και την προεκλογική- οι τραπεζίτες επιδίδονταν σε ένα σκληρό παζάρι με το εκάστοτε οικονομικό επιτελείο προκειμένου να κερδίσουν όσα περισσότερα γίνεται…

Πάντως, στα σχέδια αυτά θα βασιστεί όλο το πλάνο της αναδιάταξης του ελληνικού τραπεζικού συστήματος, οι συγχωνεύσεις, οι εξαγορές και τα κεφάλαια που θα χρειαστούν. Το νέο χρονοδιάγραμμα ήταν μέχρι Σεπτέμβριο, αλλά λαμβάνει με υπουργική απόφαση νέα παράταση ενός μήνα προκειμένου να κατατεθούν τα σχέδια και μέχρι τέλος του έτους να ολοκληρωθεί η διαδικασία ανακεφαλαιοποίησης εκ μέρους του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας. Οι ιδιώτες ζητούν να πάρουν παράταση για την απόφαση συμμετοχής τους στις αυξήσεις κεφαλαίου που θα λήγει μέσα στο 2013…

Τι κίνητρα ζητούν οι Έλληνες τραπεζίτες:

Παρά τους νόμους, τις πράξεις νομοθετικού περιεχομένου κλπ κλπ, οι τραπεζίτες ισχυρίζονται ότι ακόμα είναι όλα ανοιχτά και οι όροι είναι υπό διαπραγμάτευση προκειμένου να εξασφαλιστεί η συμμετοχή τους στις αυξήσεις κεφαλαίου. Έτσι, προκειμένου να δεχτούν και να προχωρήσει όλο το εγχείρημα της ανακεφαλαιοποίησης –μέχρι τώρα- ζητούν:

• Η τιμή που θα γίνει η αύξηση μετοχικού κεφαλαίου της κάθε τράπεζας –από ιδιώτες, να είναι ίδια με την τιμή στην οποία θα αποκτήσει μετοχές το ΤΧΣ (ο υπάρχων νόμος προβλέπει σημαντικό discount -χαμηλότερη δηλαδή τιμή- για το ΤΧΣ, πράγμα που δείχνει να ανατρέπεται με τον νέο προς ψήφιση νόμο Στουρνάρα, όπως αναφέρθηκε παραπάνω).

• Να αναθεωρηθεί σε χαμηλότερο επίπεδο (από το 10% που προβλέπει ο νόμος Βενιζέλου) το ποσοστό της υποχρεωτικής συμμετοχής των ιδιωτών στις αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου.

• Το επιτόκιο για την επαναγορά των μετοχών από το ΤΧΣ να μην υπερβαίνει το 3% με 3,5%. Αν το κράτος επιμείνει σε υψηλότερες αποδόσεις, ισχυρίζονται ότι η τιμή επαναγοράς δεν θα είναι συμφέρουσα γι’αυτούς.

• Σε ό,τι αφορά τα warrants, τα δικαιώματα μελλοντικής απόκτησης μετοχών, οι τραπεζίτες ζητούν για κάθε εξασκούμενη μετοχή να δοθούν 7 warrants, πράγμα που θα τους δίνει τη δυνατότητα να επαναγοράσουν όλες σχεδόν τις μετοχές που θα κατέχει το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ) και να ανακτήσουν πλήρως τις τράπεζες ή 4 warrants που θα τους εξασφαλίζουν το 51%. Ένα άλλο ζήτημα είναι ο χρόνος εξάσκησης των warrants, αφού όπως φαίνεται, εάν αυτά εξασκηθούν μέσα στο χρόνο που έγινε η ανακεφαλαιοποίηση, η απόκτηση των νέων μετοχών θα μπορεί να γίνει στην ίδια -χαμηλή τιμή- της αμκ. Ειδάλλως, για κάθε χρόνο που περνάει θα υπάρχει ένα καπέλο επί της αρχικής τιμής της αμκ.

• Σημαντικός είναι ο ρόλος των coco’s στην ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών. Όσο πιο μεγάλο είναι το ποσοστό συμμετοχής αυτών των προϊόντων στην ανακεφαλαιοποίηση, τόσο λιγότερα χρήματα θα χρειαστεί να βάλουν οι τραπεζίτες από την τσέπη τους στις αυξήσεις κεφαλαίου. Γι’ αυτό το λόγο ζητούν τα coco’s να αντιπροσωπεύουν το 30% των προϊόντων. Π.χ. Εάν μία τράπεζα χρειαστεί 1 δις για να ανακεφαλαιοποιηθεί, η ελάχιστη συμμετοχή του 10% των ιδιωτών αντιστοιχεί σε 100 εκατομμύρια. Εάν τα coco’s αντιπροσωπεύουν το 10%, το κεφάλαιο σε κοινές άνευ ψήφου μετοχές θα είναι 900 εκατομμύρια, άρα η αναγκαία ιδιωτική συμμετοχή 90 εκατ. Εάν τα coco’s αντιστοιχούν στο 30%, το κεφάλαιο των μετοχών θα είναι 700 εκατ., άρα η ιδιωτική συμμετοχή πέφτει στα 70 εκατομμύρια!

• Επιπλέον, ζητούν να εγγράψουν ζημίες από το PSI ίσες με την απομείωση της ονομαστικής αξίας (και όχι της πραγματικής ζημίας ύψους 82-83%) των ομολόγων που κατείχαν και, επιπλέον, να τους δοθούν κάποια φορολογικά κίνητρα, ώστε εν τέλει να μην χρειαστούν 50 δις, αλλά περίπου 30 δις ευρώ, για να ανακεφαλαιοποιηθούν από το ΤΧΣ. Σκοπός είναι να τους κοστίσουν λιγότερο οι αυξήσεις κεφαλαίου στις οποίες πρέπει να συμμετέχουν.
Για όλες αυτές τις καθαρά ιδιοτελείς τους απαιτήσεις μάλιστα, οι Έλληνες τραπεζίτες, βάζουν μπροστά τους μικρομετόχους για τους οποίους λένε ότι «δεν θέλουν να δουν το κράτος να αντιμετωπίζει τους μικρομετόχους, με τον τρόπο που αντιμετώπισε πρόσφατα τους μικροομολογιούχους, οι οποίοι έχασαν το 53% των επενδύσεων τους λόγω του PSI»….

Το νέο τραπεζικό τοπίο που διαμορφώνεται – Συγχωνεύσεις – Εξαγορές

Καταρχάς, σημειώνεται ότι ικανές να ανακεφαλαιοποιηθούν από το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας κρίθηκαν μόνο οι 4 μεγάλες τράπεζες της χώρας (Εθνική, Πειραιώς, Alpha, Eurobank).

Όλες οι υπόλοιπες, ανάλογα με τις δυνατότητες και την κατάστασή τους θα πρέπει είτε να εκκαθαριστούν («λουκέτο»), είτε να διαχωριστούν σε καλή και κακή τράπεζα (όπως προβλέπει ο πτωχευτικός κώδικας τραπεζών) και να απορροφηθεί από κάποιον άλλο το υγιές κομμάτι είτε να εξαγοραστούν όπως είναι. Σε όλα αυτά παίζει βασικό ρόλο η διάθεση ή η δυνατότητα των μετόχων να προβούν σε αυξήσεις κεφαλαίου.

Όπως διαφαίνεται από τις κινήσεις που κάνουν οι βασικοί παίχτες στο εγχώριο τραπεζικό σύστημα, υπάρχει μία άτυπη συμφωνία μεταξύ τους, ώστε οι 4 μεγάλες και βιώσιμες τράπεζες να χτυπήσουν μία από τις ΑΤΕ (όπως και έγινε), Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο, Εμπορική και Γενική Τράπεζα, ενώ σε ό,τι αφορά τις μικρότερες (Millenium, Proton κλπ) έχει εκδηλωθεί ενδιαφέρον εξαγοράς από ξένους επενδυτές με σκοπό τη συνένωσή τους και τη δημιουργία ενός νέου ισχυρού τραπεζικού πυλώνα.

Εξαίρεση αποτελεί μέχρι στιγμής η Attica Bank η οποία προσπαθεί να προχωρήσει μόνη της σε αύξηση μετοχικού κεφαλαίου και επιδιώκει όπως έχει δηλώσει να παίξει ρόλο στο νέο τραπεζικό τοπίο που θα δημιουργηθεί.

Η περίπτωση της Αγροτικής Τράπεζας
Όταν πριν από 2 χρόνια έγιναν τα πρώτα stress tests ώστε να διαπιστωθεί η πραγματική ανθεκτικότητα και ευρωστία των ευρωπαϊκών τραπεζών (των οποίων τα κριτήρια κρίνονται πλέον πολύ χαλαρά σε σχέση με την επιδείνωση της κρίσης και της ύφεσης που ακολούθησε), η ΑΤΕ είχε βγει τελευταία πανευρωπαϊκά και από τότε υπήρχαν ανησυχίες για το μέλλον της.

Η ΑΤΕ είχε όλα τα χαρακτηριστικά της κακοδιαχείρισης ενός δημοσίου οργανισμού (πολύ άσχημο ιστορικό δανείων χωρίς αντίκρισμα, δανείων που διαγράφονταν, μεγάλο αριθμό εργαζομένων με προνόμια δημοσίων υπαλλήλων κλπ), όμως, δεν πρέπει να παραβλέπεται το γεγονός ότι κύριοι υπεύθυνοι για την οικτρή κατάσταση στην οποία οδηγήθηκε η τράπεζα πυλώνας της ελληνικής αγροτικής οικονομίας είναι φυσικά τα 2 κόμματα που κυβέρνησαν όλα αυτά τα χρόνια και τα οποία, εκτός όλων των άλλων, χρέωσαν την Αγροτική Τράπεζα και με δάνεια δικά τους που ξεπερνούν τα 200 εκατομμύρια ευρώ!

Κρίσιμο είναι εδώ το ζήτημα που ανακύπτει για τον εποπτικό ρόλο της Τράπεζας της Ελλάδας και το πώς ενεργούσε τόσα χρόνια βλέποντας όλα αυτά τα κακώς κείμενα και την τράπεζα να οδηγείται στην καταστροφή, αφού η κερδοφορία της ήταν για χρόνια οριακή και υπολειπόταν κατά πολύ των άλλων εγχώριων τραπεζών.

Η επιλογή, τελικά, της εξαγοράς της Αγροτικής από την Πειραιώς, κρίθηκε από την Τράπεζα της Ελλάδας αλλά και από την κυβέρνηση ως η πλέον συμφέρουσα, από την άποψη ότι κλείνει μία πληγή που είχε κοστίσει πολύ στο κράτος και θα κόστιζε άλλο τόσο στο άμεσο μέλλον. Όμως, οι αμφιβολίες και τα σκοτεινά σημεία γύρω από το deal συνεχίζουν να υπάρχουν, αφού αν μη τι άλλο ο κ. Σάλλας απέκτησε με μερικά μόνο εκατομμύρια και με συνοπτικές διαδικασίες μία τράπεζα η οποία τα τελευταία 2 χρόνια είχε στοιχίσει 5 δις στο ελληνικό Δημόσιο!!

Η Εμπορική:

Ήδη έχουν κατατεθεί επίσημες προσφορές από τις 3 μεγάλες τράπεζες (Εθνική, Alpha, Eurobank) οι οποίες εξετάζονται από τη γαλλική μητρική Credit Agricole. Η Εμπορική είναι ιδιάζουσα περίπτωση αγοραπωλησίας, αφού ο αγοραστής που θα επιλεγεί, ουσιαστικά και θα αυξήσει το μερίδιό του στην αγορά και θα πληρωθεί κιόλας για να την αποκτήσει! Περίπου 2,5 δις θα βάλει η Credit Agricole για να την αναχρηματοδοτήσει και να συμμετέχει με ένα μικρό ποσοστό στο νέο σχήμα και με 2,5-3 δις θα ανακεφαλαιοποιηθεί από το ΤΧΣ, όπως έχει υπολογιστεί.

Το Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο:

Πιθανότατα να ακολουθηθεί η διαδικασία του διαχωρισμού σε καλή και κακή τράπεζα και η εξαγορά του υγιούς τμήματος από μία από τις Εθνική και Eurobank που κατέχουν ήδη το 6% του μετοχικού του κεφαλαίου. Σε γενικές γραμμές πρόκειται για φιλέτο, αφού το μόνο που το έχει επιβαρύνει είναι το κούρεμα των ελληνικών ομολόγων που κατείχε. Πιθανότατα, λοιπόν, η ίδια αντιμετώπιση με την ΑΤΕ δεν θα είναι η πλέον κατάλληλη για τα συμφέροντα του ελληνικού Δημοσίου.

Σημειώνεται ότι το Τ.Τ. έχει στην «προίκα» του και μία σύμβαση με τα ΕΛΤΑ έως το 2021 που δίνει τη δυνατότητα πώλησης των προϊόντων σε όλη την ελληνική επικράτεια από τα καταστήματα των ΕΛΤΑ.

Το χαμένο στοίχημα των συγχωνεύσεων:

Όταν ξεκίνησε η κρίση το 2008 και οι τράπεζες απέσπασαν από την κυβέρνηση Καραμανλή το πακέτο Αλογοσκούφη των 28 δις κρατικής στήριξης με αντάλλαγμα προνομιούχες μετοχές, άνοιξε ο χορός των αφειδών ενέσεων ρευστότητας στις τράπεζες από το ελληνικό Δημόσιο χωρίς αυτό να αποκομίζει κανένα όφελος ούτε για τα κρατικά ταμεία αλλά ούτε καν για την πραγματική οικονομία, τις επιχειρήσεις και τους πολίτες. Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι για μεγάλο διάστημα οι τράπεζες επικαλούμενες προβλήματα ρευστότητας αντλούσαν συνεχώς δεκάδες δις ενισχύσεων από το ελληνικό Δημόσιο για φτηνό δανεισμό από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (δίδοντας ως ενέχυρο τα ελληνικά κρατικά ομόλογα), αλλά την ίδια στιγμή αυτές παρουσίαζαν μηδενική ή και αρνητική πιστωτική επέκταση.

Ταυτόχρονα, και ενώ συνέβαιναν όλα αυτά, ουδέποτε διαπραγματεύονταν το ενδεχόμενο να προχωρήσουν σε συγχωνεύσεις, προκειμένου να δημιουργηθούν 2 ή 3 ισχυροί τραπεζικοί πυλώνες που θα στήριζαν αναλόγως και τη χειμαζόμενη ελληνική πραγματική οικονομία, τις επενδύσεις και την αγορά και με τη σειρά τους οι πολίτες θα εμπιστεύονταν και θα στήριζαν με τις καταθέσεις τους.

Οι σημερινές συγχωνεύσεις που δρομολογούνται πλέον κατόπιν «εορτής» και την έσχατη στιγμή προκειμένου οι τράπεζες να μπορέσουν να ανακεφαλαιοποιηθούν, εάν είχαν γίνει όταν άρχισαν να διαφαίνονται τα πρώτα σύννεφα της κρίσης, ενδεχομένως, να μην είχαμε μπει καν στη διαδικασία να φορτωθεί το ελληνικό Δημόσιο επιπλέον 50 δις χρέους για την ανακεφαλαιοποίησή τους και ενώ, μάλιστα, οι μεγαλομέτοχοί τους συνεχίζουν ευθαρσώς να επιβάλλουν τους δικούς τους όρους…

Η τραπεζική ευρωπαϊκή ένωση και η ανακεφαλαιοποίηση από τον ESM:

Το φλέγον ζήτημα της ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών δεν απασχολεί την επικαιρότητα και τον τραπεζικό και πολιτικό κόσμο μόνο σε ελληνικό επίπεδο, αλλά και σε ευρωπαϊκό. Υπενθυμίζεται ότι στην τελευταία Σύνοδο Κορυφής του Ιουνίου αποφασίστηκε επί της αρχής από τους ηγέτες της Ευρώπης η δημιουργία ευρωπαϊκής τραπεζικής Ένωσης με ενιαία τραπεζική εποπτική Αρχή υπό την ΕΚΤ. Τελικός σκοπός αυτού του εγχειρήματος είναι η ανάκτηση της αξιοπιστίας των ευρωπαϊκών τραπεζών προκειμένου να ανακτηθούν με τη σειρά τους και οι καταθέσεις που έχουν διαφύγει, αλλά και ο ενιαίος τρόπος ανακεφαλαιοποίησης όσων τραπεζών το χρειαστούν απευθείας από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Στήριξης (ESM) και χωρίς να επιβαρύνονται τα κράτη ως εγγυητές.

Η απόφαση αυτή που την επόμενη ημέρα δημιούργησε κλίμα αισιοδοξίας στην Ευρώπη, στις αγορές, αλλά και στην Ισπανία η οποία θα καρπωνόταν την ευεργετική δυνατότητα τις ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών της απευθείας από τον ESM χωρίς να χρεωθεί η ίδια, δεν άργησε να «ξεφουσκώσει».. Ύστερα από λίγες ημέρες, διαφάνηκαν όλες οι αδυναμίες και τα προβλήματα στην υλοποίηση (όπως η ανάγκη τροποποίησης των Ευρωπαϊκών Συνθηκών, η ανάγκη οικονομικού εξονυχιστικού ελέγχου όλων των ευρωπαϊκών τραπεζών, ο ρόλος της ΕΚΤ στο εγχείρημα κλπ…), με συνέπεια να αφαιρεθεί –τουλάχιστον προς το παρόν- το δικαίωμα από την Ισπανία να προχωρήσει μεμονωμένα σε κάτι τέτοιο. Όσο για εμάς δεν είχε τεθεί καν ζήτημα να μας αφορά αυτή η προοπτική…

Μήπως, όμως, κάποια στιγμή -και δεν υπάρχουν πολλά περιθώρια- η Ευρώπη πρέπει να καταλάβει ότι τα ημίμετρα τελείωσαν και δεν οδηγούν πουθενά; Τελικά θα υπάρξει ή δεν θα υπάρξει κοινός τρόπος ανακεφαλαιοποίησης; Και αν ναι, τι είδους κοινός τρόπος είναι αυτός και τι είδους τραπεζική ένωση αφού δεν θα αφορά την Ελλάδα και ίσως ούτε και την Ισπανία; Και εν πάση περιπτώσει, είναι δυνατόν να αποφασίζεται τρόπος ανακεφαλαιοποίησης τέτοιος ώστε να μην φορτώνονται τα κράτη τα χρέη των τραπεζών και να μην αφορά το πιο υπερχρεωμένο κράτος της Ευρώπης που είμαστε αυτή τη στιγμή εμείς..;

Πού τελικά βρισκόμαστε σήμερα; Όλα του γάμου δύσκολα και οι ελληνικές τράπεζες και τα χρήματα των Ελλήνων φορολογουμένων που καλούνται να τις στηρίξουν.. υπ’ ατμόν. Και φυσικά, για να μην ξεχνιόμαστε, με φόντο τα νέα μέτρα ύψους ίσως και 15 δις, προκειμένου να δοθεί στη χώρα η επόμενη δόση από την οποία εξαρτάται όλο το ζήτημα της ανακεφαλαιοποίησης και της βιωσιμότητας του ελληνικού τραπεζικού συστήματος..