Με στόχο την αποφυγή ενός τραπεζικού πανικού αυξάνονται οι πιέσεις για εγγυήσεις στις τραπεζικές καταθέσεις στην ευρωζώνη. Η Ευρώπη χρειάζεται νέα μέσα για να αντιμετωπίσει τη μαζική φυγή κεφαλαίων, αναφέρεται ευρέως στην αγορά, ενώ εκτιμάται ότι ο αυστηρός τόνος των αξιωματούχων της ΕΕ και της ΕΚΤ εντείνει τις πιέσεις προς τη Γερμανία ώστε να συναινέσει σε πιο γενναία μέτρα διάσωσης στη σύνοδο της 28ης-29ης Ιουνίου, που ίσως θεωρηθεί κομβική για την κρίση της ευρωζώνης.
Μια μαζική φυγή κεφαλαίων από τις τράπεζες – είτε λόγω ανησυχιών ότι μια κυβέρνηση είναι ιδιαίτερα αδύναμη για να στηρίξει τις τράπεζές της είτε λόγω του ότι η χώρα ενδέχεται να εγκαταλείψει το ευρώ – θα αποτελούσε εξάλλου μια νέα εξέλιξη στην κρίση χρέους της ευρωζώνης. Θα πρέπει, όπως λέγεται, να διασφαλιστεί, π.χ., ότι τυχόν αναγκαστική μετατροπή των καταθέσεων στην Ελλάδα από ευρώ σε ένα νέο αδύναμο νόμισμα δεν θα προκαλέσει φυγή καταθέσεων σε τράπεζες κάπου αλλού.
Ηδη παρατηρείται φυγή κεφαλαίων από τις τράπεζες περιφερειακών οικονομιών της ευρωζώνης, την ώρα που οι κεντρικές τράπεζες του πυρήνα έχουν πλεονασματικό ισοζύγιο. Σύμφωνα με στοιχεία του γερμανικού οικονομικού ινστιτούτου Ifo, τα χρέη προς την κεντρική τράπεζα της Γερμανίας Bundesbank ανέρχονταν πλέον στα 670 δισ. ευρώ. Το ποσό αυξάνεται κατά 33 δισ. ευρώ κατά μέσον όρο κάθε μήνα από τότε που άρχισε να επιδεινώνεται η κρίση τον περασμένο Ιούλιο. Την ίδια στιγμή όλες οι περιφερειακές χώρες έχουν συσσωρεύσει υψηλές υποχρεώσεις. Τις υψηλότερες έχουν η Ιταλία και η Ισπανία με 279 δισ. ευρώ (ως τον Απρίλιο) και 276 δισ. ευρώ (ως τον Μάρτιο) αντίστοιχα.
Μόνο τον Μάρτιο η Ισπανία κατέγραψε τη μεγαλύτερη μαζική φυγή κεφαλαίων από το 1990 εν μέσω ανησυχιών για την κατάσταση των τραπεζών, σύμφωνα με επίσημα στοιχεία. Οι εκροές κεφαλαίων πριν ακόμη από την κρατικοποίηση της τέταρτης μεγαλύτερης ισπανικής τράπεζας Bankia τον Μάιο έφτασαν τα 66,2 δισ. ευρώ, ενώ κεφάλαια ύψους 97 δισ. ευρώ έφυγαν από τη χώρα τους τρεις πρώτους μήνες του έτους.
Αν η Ελλάδα βγει από το ευρώ, η Πορτογαλία και η Ισπανία μπορεί να είναι οι επόμενες, σκέφτονται οι καταθέτες σε όλη την περιφερειακή ευρωζώνη, με τη Citigroup να υπολογίζει ότι θα μπορούσαν να αποσύρουν ως 340 δισ. ευρώ. Στις Βρυξέλλες αλλά και στις μεγάλες οικονομίες της Γηραιάς Ηπείρου, λοιπόν, δείχνει να έχει διαμορφωθεί η αντίληψη πως η ευρωζώνη μπορεί να αντέξει χωρίς την Ελλάδα, όχι όμως έναν τραπεζικό πανικό.
Αν τα πράγματα φτάσουν εκεί, δεν θα υπάρχει άλλος τρόπος να σωθεί το ευρώ παρά να δεχθεί η Γερμανία να εγγυηθεί τα 5,5 τρισ. ευρώ των καταθέσεων των Ισπανών, των Ιταλών, των Πορτογάλων και των Ιρλανδών.
Μπορεί για τους αναλυτές αυτό που συμβαίνει στην Ελλάδα να είναι ένα σιωπηλό και αργό bank run, αφού από το ξέσπασμα της κρίσης έχουν φύγει τουλάχιστον 75 δισ. ευρώ από τις ελληνικές τράπεζες, η μετάδοση όμως του φαινομένου και σε άλλες χώρες της περιφέρειας προβληματίζει όλη την Ευρώπη.
Ο διοικητής της ΕΚΤ κάλεσε τους ευρωπαίους ηγέτες να ξεκαθαρίσουν τη θέση τους σχετικά με το ενιαίο νόμισμα προειδοποιώντας ότι η κεντρική τράπεζα δεν μπορεί να γεμίσει το κενό της πολιτικής. «Θα αποφύγουμε τις εκροές κεφαλαίων από τις φερέγγυες τράπεζες. Οι καταθέσεις θα είναι προστατευμένες αν συσταθεί αυτό το ευρωπαϊκό ταμείο προστασίας καταθέσεων. Αυτό θα διαβεβαιώσει τους καταθέτες ότι είναι προστατευμένοι» ανέφερε.
Η Goldman Sachs πάντως αμφιβάλλει για το κατά πόσον ένα αξιόπιστο σχέδιο πανευρωπαϊκής εγγύησης των καταθέσεων μπορεί να εφαρμοστεί σε σύντομο χρονικό διάστημα καθώς, όπως αναφέρει, για να είναι αξιόπιστο, νομικά βάσιμο και θεσμικά ισχυρό – με άλλα λόγια, για να δουλέψει – ένα τέτοιο σχέδιο θα χρειαστεί ένα μεγάλο χρονικό διάστημα για να αναπτυχθεί.
Η Γερμανία αντιτίθεται επίσης προς το παρόν σε αυτή την πρόταση καθώς αρνείται να διακινδυνεύσει περαιτέρω τα χρήματα των φορολογουμένων της για να στηρίξει τους ευρωπαίους εταίρους της.
Αναφορικά με εισηγήσεις της Κομισιόν και της ΕΚΤ για τον σχηματισμό «τραπεζικής ένωσης» με διασυνοριακές εγγυήσεις καταθέσεων, καθώς και τη δημιουργία ταμείου εξυγίανσης τραπεζών, ο εκπρόσωπος Τύπου του γερμανικού υπουργείου Οικονομικών είπε ότι η κυβέρνησή του δεν έβλεπε πώς τέτοιες προτάσεις θα επέλυναν την κρίση χρέους βραχυπρόθεσμα.
Η επόπτευση των τραπεζών που συνιστούν κίνδυνο για όλο το χρηματοπιστωτικό σύστημα της ευρωζώνης θα πρέπει να δοθεί σε μια κεντρική αρχή, αναφέρουν ορισμένοι αναλυτές, εκτιμώντας, όπως λέγεται στην αγορά, πως η ενίσχυση της European Banking Authority θα μπορούσε να προωθήσει τις πανευρωπαϊκές τραπεζικές διασώσεις σπάζοντας τον ανατροφοδοτούμενο φαύλο κύκλο των προβληματικών κρατικών χρεών και των αδύναμων τραπεζών που χρειάζονται κρατική διάσωση.
Αξιωματούχοι της ΕΚΤ ανέφεραν πάντως ότι οι περίπου 25 μεγαλύτερες τράπεζες της ευρωζώνης θα πρέπει να εποπτεύονται από μια υπερεθνική αρχή, ενώ η πολιτική αδράνεια και οι κακές οικονομικές αποφάσεις έθεσαν ολόκληρο το ευρωπαϊκό οικοδόμημα σε κίνδυνο και γι΄αυτό μόνο μια ξεκάθαρη πορεία προς την πολιτική ένωση θα μπορέσει να σώσει το ευρώ.

Σε ξένες τράπεζες και σε ακίνητα στο Λονδίνο στρέφονται και οι Ισπανοί
Αιμορραγία στις καταθέσεις: κεφάλαια 97 δισ. ευρώ αποσύρθηκαν μόνο το πρώτο τρίμηνο του έτους
Η είδηση για τη συγχώνευση τριών μικρών ισπανικών τραπεζών έγινε δεκτή με ικανοποίηση από τις αγορές, αλλά μοιάζει σαν μια ηλιαχτίδα φωτός στον κατάμαυρο ουρανό του ισπανικού τραπεζικού συστήματος. Η τρίτη σε ενεργητικό τράπεζα της χώρας, η Bankia, απηύθυνε εναγώνια έκκληση βοήθειας, καθώς αποκάλυψε μια «μαύρη τρύπα» 23,5 δισ. ευρώ στον ισολογισμό της.
Την Πέμπτη η Κεντρική Τράπεζα της Ισπανίας αποκάλυψε εξάλλου ότι το πρώτο τρίμηνο του έτους αποσύρθηκαν από τις ισπανικές τράπεζες καταθέσεις ύψους 97 δισ. ευρώ, πολλές εκ των οποίων είχαν προορισμό χώρες του εξωτερικού με σταθερότερες οικονομίες και αγορές εν γένει, κυρίως τη βρετανική, τη γερμανική και τη γαλλική. Είναι χαρακτηριστικό ότι το λονδρέζικο μεσιτικό γραφείο Savills and Knight Frank ανακοίνωσε ότι τον Απρίλιο ο αριθμός των ισπανών αγοραστών ακινήτων στο Λονδίνο είχε αυξηθεί κατά 14% – 21% συγκριτικά με τον αριθμό τους τον Νοέμβριο του 2011.
Λόγω της αιμορραγίας των καταθέσεων κάθε προσπάθεια αύξησης της ρευστότητας των ισπανικών τραπεζών πέφτει στο κενό. Και κάθε συμμετοχή του πιστωτικού τομέα της Ισπανίας στη χρηματοδότηση της οικονομίας που μαστίζεται από την ύφεση και την υψηλότερη ανεργία στην ΕΕ είναι επιεικώς ανεπαρκής. Σύμφωνα με στοιχεία της Κεντρικής Τράπεζας της Ισπανίας, τα εταιρικά δάνεια που χορήγησαν οι ισπανικές τράπεζες στο σύνολό τους περιορίστηκαν στα 44,6 δισ. ευρώ τον Μάρτιο, έπεσαν στο μισό δηλαδή από τα ποσά που χορηγούσαν στα τέλη του 2007, της χρυσής χρονιάς των πιστώσεων.
Οι αυστηρότερες απαιτήσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σε ό,τι αφορά τα αποθεματικά των ευρωπαϊκών τραπεζών (στο 9% του ενεργητικού) καθιστούν τη χρηματοδότηση του τραπεζικού κλάδου της Ισπανίας υπερεπείγουσα. Οπως υπερεπείγουσα είναι άλλωστε και η ανάγκη χρηματοδότησης των ισπανικών επαρχιών – και για να αντεπεξέλθει σ’ αυτήν η κυβέρνηση του Μαριάνο Ραχόι υποσχέθηκε την έκδοση «ισπανο-ομολόγων», όπως αποκάλυψαν στη γαλλική «Le Monde» πηγές του ισπανικού υπουργείου Οικονομίας.
Μείζονα προβλήματα χρηματοδότησης αντιμετωπίζει φυσικά ο τραπεζικός τομέας και της Πορτογαλίας, αν και στην περίπτωση αυτή, σύμφωνα με τα στοιχεία της Κεντρικής Τράπεζας της Λισαβόνας, δεν είναι οι Πορτογάλοι αυτοί που αποσύρουν τις καταθέσεις τους αλλά οι ξένοι επενδυτές! Συγκεκριμένα, η πορτογαλική Κεντρική Τράπεζα ανακοίνωσε ότι οι καταθέσεις των κατοίκων της χώρας αυξήθηκαν κατά 7% τον Φεβρουάριο συγκριτικά με τον αντίστοιχο μήνα του 2011, αλλά οι καταθέσεις των κατοίκων εξωτερικού και τα περιουσιακά στοιχεία των εδρευόντων στο εξωτερικό νομικών προσώπων αυξήθηκαν κατά 16,3%.
Η πορτογαλική Κεντρική Τράπεζα ανακοίνωσε επίσης ότι το 5% των στεγαστικών δανείων χαρακτηρίζονταν ως επισφαλή το 2011, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό των καταναλωτικών δανείων ήταν 13,5% και των εταιρικών δανείων 9,7%. Λίγες ημέρες νωρίτερα η Κεντρική Τράπεζα της Ιρλανδίας είχε ανακοινώσει ότι στα τέλη Μαρτίου οι καθυστερήσεις στην καταβολή των δόσεων του 10,2% του συνόλου των στεγαστικών δανείων ξεπερνούσαν τις 90 ημέρες.

Προς μείωση επιτοκίων
* Είναι προφανές ότι η κατάσταση του ευρωπαϊκού τραπεζικού συστήματος είναι εκρηκτική. Ακριβέστερα, κινδυνεύει να μετατραπεί σε θρυαλλίδα που θα συμπαρασύρει στην άβυσσο και τις ευρωπαϊκές οικονομίες και το ευρώ. Οι κινήσεις Ντράγκι την περασμένη εβδομάδα σηματοδοτούν πρωτοβουλίες εκ μέρους της ΕΚΤ. Πιθανώς η πρώτη να αφορά τη μείωση του βασικού προεξοφλητικού επιτοκίου του ευρώ από το ιστορικά χαμηλό επίπεδο 1% στο οποίο ήδη το έχει κατεβάσει (από τα τέλη του 2011) ο σημερινός πρόεδρος της Ευρωτράπεζας.
* Η μείωση κατά 0,2% (στο 2,4%) του πληθωρισμού στην ευρωζώνη τον Μάιο δίνει την ευχέρεια στην ΕΚΤ να εγκαινιάσει μια νέα πολιτική ποσοτικής χαλάρωσης, με δεδομένη τη διολίσθηση όλο και περισσοτέρων κρατών του ευρωπαϊκού Νότου προς την ύφεση. Το Βερολίνο εν προκειμένω ίσως να μην έχει αντίρρηση σ’ αυτό, δεδομένου ότι και στη Γερμανία έπεσε ο πληθωρισμός τον Μάιο από το 2,1% στο 1,9%.
* Ο Ντράγκι πάντως το αναγνώρισε ενώπιον του Ευρωκοινοβουλίου: «Δει δη χρημάτων» είπε. Δεν διευκρίνισε αν αυτά θα προέλθουν από την ΕΚΤ, από τον Μηχανισμό Σταθερότητας (ESM) ή από άλλα ταμεία. Αλλωστε, κατά τον ιταλό τραπεζίτη, λεφτά υπάρχουν. «Μπορεί να έχουμε ένα μεγάλο πουγκί με χρήματα, αλλά αν ο κόσμος δεν μπορεί να το αγγίξει είναι σαν να μην το έχουμε» είπε χαρακτηριστικά.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ