Το μπαράζ υποβαθμίσεων χωρών της Ευρωζώνης -το οποίο είχαν… προλάβει νωρίτερα Ευρωπαίοι αξιωματούχοι και ξένα ΜΜΕ- επιβεβαίωσε η Standard & Poor’s το βράδυ της Παρασκευής: Ο οίκος έριξε την αξιολόγηση της Γαλλίας και της Αυστρίας κατά μία μονάδα, υποβαθμίζοντας άλλες επτά χώρες και μειώνοντας τις προοπτικές των υπόλοιπων σε αρνητικές.
Μετά τη σαρωτική κίνηση, ουσιαστικά μόνο η Γερμανία κρατά ταυτόχρονα και το «ΑΑΑ» και τις σταθερές της προοπτικές.
Στις Βρυξέλλες, η Επιτροπή της ΕΕ τα μεσάνυκτα με έκτακτο ανακοινωθέν της μιλά, αναφερομένη στην κίνηση του S&P, για «παραλογισμό».
Στις χώρες που υποβαθμίστηκαν «ξεχωρίζουν» ηΙταλία, ηΙσπανία,η Πορτογαλίακαι ηΚύπρος-δύο μονάδες χαμηλότερα- ενώ για όλες τις χώρες με αρνητικές προοπτικές (πλην Γερμανίας και Σλοβακίας δηλαδή) υπάρχουν πιθανότητες 30% για νέα υποβάθμιση μέσα στο 2012.
Ο οίκος θεωρεί ότι οι πολιτικές πρωτοβουλίες των ευρωπαϊκών κυβερνήσων «ίσως δεν αρκούν για την πλήρη αντιμετώπιση των συστημικών πιέσεων στην Ευρωζώνη», δηλαδή τις συνθήκες στον χρηματοπιστωτικό τομέα, το κλίμα για τα ομόλογα χωρών της Εευρωζώνης στις αγορές κεφαλαίου, την επιδείνωση των προοπτικών για ανάπτυξη αλλά και την «ανοικτή και παρατεταμένη διάσταση απόψεων στις κυβερνήσεις για την αντιμετώπιση των προκλήσεων».
Η συμφωνία της 9ης Δεκεμβρίου «δεν έχει οδηγήσει σε μία υπέρβαση επαρκούς έκτασης». Μία πολιτική που βασίζονται μόνο στη λιτότητα είναι μία πολιτική που κινδυνεύει «να υπονομευτεί από μόνη της», εξανεμίζοντας τα δημόσια έσοδα.
Παράλληλα, η S&P επικροτεί την στάση που έχει κρατήσει η ΕΚΤ, λέγοντας πως η νομισματική της πολιτική υπήρξε καθοριστική στην αποτροπή απώλειας της εμπιστοσύνης των αγορών.
Κράτος | Τρέχουσα αξιολόγηση | Προηγούμενη αξιολόγηση | Προοπτικές |
Αυστρία | ΑΑ+ | ΑΑΑ | Αρνητικές |
Βέλγιο | ΑΑ | ΑΑ | Αρνητικές |
Κύπρος | ΒΒ+ | ΒΒΒ | Αρνητικές |
Εσθονία | ΑΑ- | ΑΑ- | Αρνητικές |
Φινλανδία | ΑΑΑ | ΑΑΑ | Αρνητικές |
Γαλλία | ΑΑ+ | ΑΑΑ | Αρνητικές |
Γερμανία | ΑΑΑ | ΑΑΑ | Σταθερές |
Ιρλανδία | ΒΒΒ+ | ΒΒΒ+ | Αρνητικές |
Ιταλία | ΒΒΒ+ | Α | Αρνητικές |
Λουξεμβούργο | ΑΑΑ | ΑΑΑ | Αρνητικές |
Μάλτα | Α- | Α | Αρνητικές |
Ολλανδία | ΑΑΑ | ΑΑΑ | Αρνητικές |
Πορτογαλία | ΒΒ | ΒΒΒ- | Αρνητικές |
Σλοβακία | Α | Α+ | Σταθερές |
Σλοβενία | Α+ | ΑΑ- | Αρνητικές |
Ισπανία | Α | ΑΑ- | Αρνητικές |
Ουσιαστικά, για την Standard and Poor’s μόνο ηΓερμανίακρατά ταυτόχρονα την άριστη αξιολόγησή της και τις σταθερές προοπτικές.
Χρονικό μία προαναγγελθείσας υποβάθμισης
Η κίνηση μπορεί να είχε σχεδόν προεξοφληθεί στις αγορές, αλλά ουσιαστικά πρόκειται για την πρώτη φορά από το ξέσπασμα της κρίσης που οίκος αξιολόγησης βάζει στο στόχαστρό της χώρα του σκληρού πυρήνα της Ευρωζώνη, βάζοντας έτσι εμμέσως ερωτηματικό ακόμη και στην αξιολόγηση του μηχανισμού στήριξης του κοινού νομίσματος.
Ήδη πριν την επίσημη ανακοίνωση του οίκου αξιολόγησης, οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι είχαν προετοιμάσει το κλίμα, υποβαθμίζοντας τη σημασία της κίνησης της S&P.
Πέραν του Παρισιού, με τον Γάλλο υπουργό Οικονομικών να υπογραμμίζει πως «δεν πρόκειται για καταστροφή», και ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε καθησύχασε από το Βερολίνο: «Καταλάβαμε τους τελευταίους μήνες ότι δεν θα πρέπει να υπερεκτιμούμε τις αξιολογήσεις των οίκων αξιολόγησης».
Το πρακτικό αποτέλεσμα για την ίδια τη Γαλλία, τα επιτόκια δηλαδή που καλείται να πληρώσει για να δανειστεί, κατά πάσα πιθανότητα θα είναι αμελητέα καθώς εν πολλοίς το Παρίσι ήδη αντιμετωπιζόταν στις αγορές ως χώρα με «ΑΑ+». Οι αναλυτές μάλιστα αναφέρουν πως και οι ΗΠΑ έχουν επίσης υποβαθμιστεί στο ΑΑ+, και δεν αντιμετώπιζει προβλήματα στην άντληση κεφαλαίων.
Ωστόσο, το κεντρικό πρόβλημα που δημιουργείται είναι με την αξιολόγηση του EFSF: Το «ΑΑΑ» του Ταμείου δικαιολογείται ουσιαστικά με την άριστη αξιολόγηση Γερμανίας και Γαλλίας, που συνεισφέρουν και εγγυώνται το μεγαλύτερο μέρος των κεφαλαίων του.
Στο «κόκκινο» ενόψει των υποβαθμίσεων
Με χρονικό προαναγγελθέντος θανάτου έμοιαζε τις τελευταίες ώρες η συνεχής ροή πληροφοριών από τα διεθνή πρακτορεία σχετικά με τις (αναπόφευκτες όπως φαίνεται) υποβαθμίσεις των μεγαλύτερων οικονομιών της ευρωζώνης (πλην της Γερμανίας) από τον αμερικανικό οίκο αξιολόγησης Standard & Poor’s.
Σύμφωνα με πληροφορίες ευρωπαίων αξιωματούχων οι οποίες έχουν διαρρεύσει μέσω ειδησεογραφικών πρακτορείων η πιστοληπτική αξιολόγηση της Γαλλίας όπως και της Αυστρίας θα υποβαθμιστεί κατά μία μονάδα στο ΑΑ+. Κατά δύο μονάδες αναμένεται να υποβαθμιστούν οι αξιολογήσεις Ιταλίας, Ισπανίας και Πορτογαλίας οι οποίες όμως δεν βρίσκονταν στην ανώτερη βαθμίδα (ΑΑΑ). Η Γερμανία, η Ολλανδία, το Βέλγιο και το Λουξεμβούργο αναμένεται να διασωθούν διατηρώντας το ίδιο επίπεδο αξιολόγησης (ΑΑΑ).
Είναι ενδεικτικό ότι η σχετική ανακοίνωση θα εκδιδόταν από τον οίκο αξιολόγησης μετά το κλείσιμο των αμερικανικών χρηματαγορών (10 μ.μ. ώρα Ελλάδας) προκειμένου να μη δημιουργηθεί πανικός στις αγορές. Πάντως η είδηση είχε ήδη γίνει γνωστή από νωρίς με αποτέλεσμα το ευρώ να κατρακυλήσει εκ νέου στο χαμηλότερο επίπεδο (1,264 ανά δολάριο) των τελευταίων 16 μηνών έναντι του αμερικανικού νομίσματος. Σε πτώση βρίσκονται και οι χρηματιστηριακοί δείκτες στις ΗΠΑ ενώ νωρίτερα άνοδο είχαν σημειώσει τα επιτόκια δανεισμού Ιταλίας, Ισπανίας και Γαλλίας.
Πρόσθετη ανησυχία προκαλεί η σχεδόν ταυτόχρονη ανακοίνωση για τη διακοπή των διαπραγματεύσεων στην Αθήνα ανάμεσα στην ελληνική κυβέρνηση και τους ιδιώτες πιστωτές για την ανταλλαγή ομολόγων.
Σε μια προσπάθεια να ελαττώσει τον αντίκτυπο των υποβαθμίσεων ο γερμανός υπουργός Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε δήλωσε ότι η σημασία των αποφάσεων των οίκων αξιολόγησης δεν θα πρέπει να υπερεκτιμάται. «Είχαμε ήδη ενδείξεις για αυτού του είδους τις αποφάσεις από τους οίκους αξιολόγησης. Εχουμε συμφωνήσει τους τελευταίους μήνες να μην υπερεκτιμάμε αυτές τις ανακοινώσεις. Ασφαλώς δεν αποτελεί είδηση ότι υπάρχει αβεβαιότητα μεταξύ των χωρών του ευρώ και προφανώς αυτό έχει επιπτώσεις σε κάθε επίπεδο» ανέφερε γραπτή ανακοίνωση του Σόιμπλε που μεταδόθηκε μέσω του γερμανικού δικτύου RTL.
Προς το παρόν δεν υπάρχουν επίσημες δηλώσεις από άλλες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις ωστόσο η Γαλλία βρίσκεται σε συναγερμό. Πληροφορίες του πρακτορείου Reuters αναφέρουν ότι νωρίτερα διαβουλεύθηκαν εκτάκτως ο γάλλος υπουργός Οικονομικών Φρανσουά Μπαρουάν με τον πρόεδρο Νικολά Σαρκοζί και την υπουργό Προϋπολογισμού Βαλερί Πεκρές στο προεδρικό μέγαρο των Ηλυσίων.
Αναλυτές εκτιμούν ότι η επικείμενη υποβάθμιση θα δυσχεράνει περαιτέρω τις προσπάθειες επίλυσης της οικονομικής κρίσης καθώς η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία της ευρωζώνης θα υποχρεωθεί να καταβάλει υψηλότερο τίμημα για την εξυπηρέτηση του δημόσιου χρέους.
Ο Νικολά Σαρκοζί έχει προσπαθήσει από καιρό να προετοιμάσει του συμπατριώτες του για το ενδεχόμενο επιχειρώντας να πείσει ότι οι συνέπειες δεν θα είναι συγκλονιστικές. «Αν γίνει αυτό τότε θα το αντιμετωπίσουμε ψύχραιμα και με ηρεμία» είχε δηλώσει τον περασμένο μήνα στην εφημερίδα «Le Monde». Ωστόσο η επίθεση των αγορών σε συνδυασμό με τα αρνητικά στοιχεία για την ανάπτυξη στη Γαλλία δείχνουν ότι η κρίση έχει «εγκατασταθεί» στην καρδιά της ευρωζώνης.
Υπό την απειλή της υποβάθμισης τελούν άλλωστε όλες οι χώρες της ευρωζώνης και από τον οίκο Moody’s. Ο οίκος Fitch έχει θέσει «στον προθάλαμο» της υποβάθμισης τη Γαλλία καθώς οι προοπτικές έχουν μεταβληθεί (επί τα χείρω) σε «αρνητικές» από τον περασμένο Δεκέμβριο.
