Πριν από περίπου έναν χρόνο, στις 18 Οκτωβρίου 2010, η γερµανίδα καγκελάριος Ανγκελα Μέρκελ και ο γάλλος πρόεδρος Νικολά Σαρκοζί συµφωνούσαν ότι καµία ευρωπαϊκή χώρα δεν θα χρεοκοπήσει πριν από το 2013. Εναν χρόνο µετά, συναντώνται σήµερα στο Βερολίνο. Στο επίκεντρο των συνοµιλιών θα βρεθεί το ζήτηµα ενδεχόµενης πτώχευσης της Ελλάδας και η αντιµετώπιση των επιπτώσεων στο ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστηµα. «Τις επόµενες εβδοµάδες θα διαµορφωθεί το πλαίσιο της τελικής λύσης» εκτιµά κορυφαίος τραπεζίτης. Σύµφωνα µε τον ίδιο, η λύση αυτή θα στηρίζεται σε τρεις άξονες: «Πρώτον, στη θωράκιση της Ιταλίας και της Ισπανίας, δεύτερον, στην ανακεφαλαιοποίηση των ευρωπαϊκών τραπεζών και, τρίτον, στο “κούρεµα” του ελληνικού χρέους».
«Η λύση για την Ελλάδα δεν µπορεί να είναι τίποτε λιγότερο από τη συµφωνία της 21ης Ιουλίου» δήλωσε την περασµένη εβδοµάδα ο υπουργός Οικονοµικών και αντιπρόεδρος της κυβέρνησης κ. Ευ. Βενιζέλος . Σύµφωνα µε πηγές του υπουργείου Οικονοµικών, δύο είναι τα ενδεχόµενα: «Είτε µεγαλύτερο “κούρεµα” της τάξεως του 30% στο πλαίσιο του προγράµµατος ανταλλαγής οµολόγων (PSI) είτε πτώχευση µε “κούρεµα” 50%-60%».
Το ενδεχόµενο κρατικής χρεοκοπίας έχει σηµάνει συναγερµό στην ευρωζώνη. Το απόγευµα της Παρασκευής ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος κ. Γ. Προβόπουλος έλαβε ένα έγγραφο από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) µε το οποίο του ζητούσαν να γνωστοποιήσει στοιχεία σχετικά µε την έκθεση των ελληνικών τραπεζών σε ευρωπαϊκά, ελληνικά κατά κύριο λόγο, οµόλογα. Ανάλογα έγγραφα παρέλαβαν όλες οι κεντρικές τράπεζες των χωρών της ευρωζώνης.
Στόχος της Ευρωπαϊκής Τραπεζικής Αρχής, η οποία έχει αναλάβει να διενεργήσει stress tests των ευρωπαϊκών τραπεζών που θα περιλαµβάνουν αυτή τη φορά το σενάριο χρεοκοπίας χώρας της ευρωζώνης, είναι να υπολογίσει τη συνολική έκθεση των ευρωπαϊκών τραπεζών σε οµόλογα χωρών που βρίσκονται στην επικίνδυνη ζώνη: Ελλάδα, Πορτογαλία, Ιρλανδία και Ισπανία, Ιταλία, Βέλγιο.
Στη συνάντηση του Βερολίνου οι δύο µεγάλες ευρωπαϊκές δυνάµεις προσέρχονται για ακόµη µία φορά µε σοβαρές διαφωνίες. Πέρυσι η Ανγκελα Μέρκελ έπεισε τελικά τον Νικολά Σαρκοζί, παρά την αντίθετη άποψη του προέδρου της ΕΚΤ Ζαν-Κλοντ Τρισέ, να συµµετέχουν και οι ιδιώτες στο κόστος αντιµετώπισης της κρίσης. Εφέτος, υπό την ασφυκτική πίεση των αγορών και των ΗΠΑ, θα προσπαθήσουν να γεφυρώσουν τις διαφορές τους ως προς το πώς η ευρωζώνη θα πρέπει να χρησιµοποιήσει τα διαθέσιµα κεφάλαιά της για την αντιµετώπιση της κρίσης χρέους.
Αν και η γερµανίδα καγκελάριος δηλώνει ότι δεν είναι σε θέση να εκτιµήσει τις συνέπειες από µια χρεοκοπία της Ελλάδας, οι στενοί της συνεργάτες, προεξάρχοντος του υπουργού Οικονοµικών της Βόλφγκανγκ Σόιµπλε, εισηγούνται επίµονα ένα µεγάλο «κούρεµα» του ελληνικού χρέους της τάξεως του 50%-60%. Οι τεχνοκράτες και οι εµπειρογνώµονες του γερµανικού υπουργείου Οικονοµικών βλέπουν µε δογµατική εµµονή το µεγάλο «κούρε µα» ως την τελική λύση στο πρόβληµα της ευρωζώνης.
Και αν µέχρι πρότινος προσπαθούσαν να συγκαλύψουν την πτώχευση µε το πρόσχηµα µιας εθελοντικής ανταλλαγής οµολόγων και άλλα τέτοια τεχνάσµατα, σήµερα συζητείται ανοιχτά ότι το µεγάλο «κούρεµα» θα συνοδεύεται από πιστωτικό γεγονός, που σηµαίνει ότι θα πρέπει να πληρωθούν τα ασφάλιστρα κινδύνου, τα περίφηµα CDS. Σύµφωνα µε κορυφαίο τραπεζίτη αυτό σηµαίνει «πρόσθετο κόστος της τάξεως των 80 δισ. ευρώ».
Η επιλογή της συντεταγµένης ή οργανωµένης χρεοκοπίας της Ελλάδος κατά πολλούς θα ανοίξει το κουτί της Πανδώρας. Την περασµένη εβδοµάδα ο πρώην αντιπρόεδρος της ΕΚΤ και σύµβουλος του Πρωθυπουργού κ. Λ. Παπαδήµος εµφανίστηκε αντίθετος σε κούρεµα µεγαλύτερο του 21%. Κατά της οργανωµένης χρεοκοπίας της Ελλάδας έχει τεθεί και ο απερχόµενος πρόεδρος της ΕΚΤ, καθώς οι ζηµιές στις ευρωπαϊκές τράπεζες θα είναι σηµαντικές, ενώ µπορεί να προκληθεί και ντόµινο σε άλλες χώρες. Το ∆ΝΤ υπολογίζει σε 200 δισ. ευρώ τις ζηµιές για τις ευρωπαϊκές τράπεζες από ένα «κούρεµα» του ελληνικού χρέους της τάξεως του 50%.
Ετσι, το ερώτηµα είναι πώς θα καλυφθούν τα χρήµατα αυτά, πώς θα γίνει η ανακεφαλαιοποίηση των ευρωπαϊκών τραπεζών. Και εδώ βρίσκεται η µεγάλη διαφωνία στην εφετινή συνάντηση Μέρκελ – Σαρκοζί. Το Παρίσι ζητεί να χρησιµοποιηθούν τα 440 δισ. ευρώ του ταµείου EFSF για την ανακεφαλαιοποίηση των ευρωπαϊκών τραπεζών, δηλαδή των γαλλικών τραπεζών που είναι περισσότερο εκτεθειµένες σε οµόλογα περιφερειακών χωρών, ενώ το Βερολίνο επιµένει ότι τα κεφάλαια του EFSF θα πρέπει να χρησιµοποιηθούν µόνο ως έσχατη λύση. Μάλιστα η Ανγκελα Μέρκελ ξεκαθάρισε προχθές µετά τη συνάντησή της µε τον ολλανδό πρωθυπουργό Μαρκ Ρούτε ότι το EFSF µπορεί να χρησιµοποιηθεί µόνο στην περίπτωση που µια χώρα δεν µπορεί να ανταποκριθεί. Οπως εξήγησε, οι τράπεζες θα πρέπει να απευθυνθούν πρώτα στις αγορές, κατόπιν στις κυβερνήσεις τους και µετά στο EFSF. Και αν χρειαστεί θα χρηµατοδοτηθούν υπό αυστηρούς όρους πο υ σχετίζονται µε την αναδιάρθρωση και την εξυγίανσή τους.
Το Παρίσι επιµένει για το EFSF επειδή φοβάται ότι αν αναλάβει το κόστος ανακεφαλαίωσης των γαλλικών τραπεζών µπορεί να χάσει την αξιολόγηση ΑΑΑ που έχει σήµερα. Αυτό θα έχει σηµαντικές συνέπειες για τη Γαλλία, η οποία έχει το υψηλότερο ποσοστό χρέους (86,2% του ΑΕΠ) από τις έξι χώρες της ευρωζώνης µε αξιολόγηση ΑΑΑ. Πάντως, αν η Γαλλία ως δεύτερη µεγαλύτερη εγγυήτρια χώρα στο EFSF απολέσει το ΑΑΑ, τότε είναι πολύ πιθανό να υποβαθµιστεί και η πιστοληπτική αξιολόγηση του ταµείου µε συνέπειες για όλη την ευρωζώνη.
Με τη θέση της Γαλλίας συντάσσεται και το ∆ΝΤ, το οποίο θεωρεί ότι ένας ευρωπαϊκός οργανισµός θα πρέπει να αναλάβει την ανακεφαλαιοποίηση των ευρωπαϊκών τραπεζών, να προχωρήσει στην εξυγίανσή τους και στη συνέχεια να τις πουλήσει µε κέρδος για τον ευρωπαίο φορολογούµενο στον ιδιωτικό τοµέα. Ετσι, θα αποφευχθεί η κρατικοποίησή τους. Οπως υποστηρίζουν αναλυτές, οι ευρωπαϊκές τράπεζες αντιµετωπίζουν σήµερα προβλήµατα γιατί είναι υπερφορτωµένες µε κρατικά οµόλογα. Ενδεχόµενη κρατικοποίησή τους θα σήµαινε ότι οι τράπεζες θα ξαναγέµιζαν µε τοξικά του δηµόσιου τοµέα.
Η Ελλάδα δεν µπορεί να υποστηρίξει τις τράπεζες. Αναγκαστικά οι ελληνικές τράπεζες θα καταφύγουν στο Ταµείο Χρηµατοπιστωτικής Σταθερότητας, το οποίο όµως µένει να ενισχυθεί µε κεφάλαια 20 δισ. ευρώ που προβλέπει η συµφωνία της 21ης Ιουλίου. Τα επιπλέον κεφάλαια που θα χρειαστούν οι ελληνικές τράπεζες για ένα «κούρεµα» της τάξεως του 50% υπολογίζονται σε 14-15 δισ. ευρώ. Από εκεί και πέρα θα χρειαστούν πρόσθετη ενίσχυση ανάλογα µε τα αποτελέσµατα των ελέγχων της BlackRock που θα έχουν ολοκληρωθεί ως το τέλος του έτους.
Το θέµα της ανακεφαλαιοποίησης των ευρωπαϊκών τραπεζών θα συζητηθεί στην επόµενη Σύνοδο Κορυφής στις 17-18 Οκτωβρίου, για την οποία η γερµανίδα καγκελάριος και ο γάλλος πρόεδρος θα προσπαθήσουν σήµερα να διαµορφώσουν την ατζέντα. Οι διεθνείς οίκοι αξιολόγησης προχώρησαν, για ακόµη µία φορά πριν από µια κρίσιµη συνάντηση ευρωπαίων ηγετών, σε µπαράζ υποβαθµίσεων την περασµένη Παρασκευή, εντείνοντας τις πιέσεις στους ευρωπαίους ηγέτες για µια τελική λύση. Ξεκίνησαν µε τράπεζες σε Πορτογαλία και Βρετανία και συνέχισαν µε υποβάθµιση της Ιταλίας και της Ισπανίας.
