Καθώς η κυβέρνηση προετοιμάζεται για την παρουσίαση του τριετούς προγράμματος σταθερότητας της ελληνικής οικονομίας, δηλαδή του μεσοπρόθεσμου σχεδίου της περιόδου 2012 – 2015, η τεχνική αντιπροσωπεία της Ευρωπαϊκής Ενωσης και του ΔΝΤ που είχαν έρθει στην Αθήνα στις αρχές του μήνα ετοιμάζουν τις βαλίτσες τους για τις Βρυξέλλες και την Ουάσιγκτον. Ετοιμάζουν όμως και μια «εμπιστευτική επιστολή», την οποία θα αποστείλουν οι προϊστάμενοί τους, κκ. Πόουλ Τόμσεν και Γιούνκερ Κρούγκερ, προς τον υπουργό Οικονομικών κ. Γ. Παπακωνσταντίνου και τον πρωθυπουργό κ. Γ. Παπανδρέου, στην οποία θα περιγράφουν την κατάσταση της οικονομίας και της δημόσιας διοίκησης στην Ελλάδα όπως αυτοί την αντιλαμβάνονται.

«Πάρτε μέτρα, αλλιώς δόση μόνο με απόφαση»

Σύμφωνα με διασταυρωμένες πληροφορίες, το μήνυμα που μεταδίδει η τρόικα και θέλει να επισημοποιήσει διά της επιστολής της είναι σαφές και ιδιαίτερα αυστηρό:
«Πάρτε μέτρα, όσα μας παρουσιάζετε είναι ασκήσεις επί χάρτου».

Και μάλιστα αναμένεται να διατυπώσουν και εγγράφως την «απειλή» που μεταδίδουν προφορικά, ότι «αν δεν διορθωθεί η πορεία, τότε η δόση της βοήθειας του Ιουνίου, θα καταβληθεί μόνο με πολιτική απόφαση».

Σοβαρές αποκλίσεις

Κατά τις πληροφορίες στον εξονυχιστικό έλεγχο που έγινε στα δημόσια οικονομικά στο Γενικό Λογιστήριο του Κράτους επιβεβαιώθηκαν οι σοβαρές αποκλίσεις στην υλοποίηση του προϋπολογισμού τόσο στο σκέλος των εσόδων όσο και των δαπανών του Δημοσίου, οι οποίες παρά τις περικοπές που έγιναν πέρυσι θεωρείται ότι έχουν φτάσει πλέον σε «ανελαστικό επίπεδο».

Οπως σημειώθηκε στις συσκέψεις που έγιναν από τους ελληνες συνομιλητές, από το σύνολο των δαπανών του προυπολογισμού ποσοστό 87% θεωρούνται «ανελαστικές» καθώς αφορούν μισθούς, συντάξεις, κοινωνικές μεταβιβάσεις (δηλαδή επιδόματα ανεργίας, επιδόματα ατόμων με ειδικές ανάγκες, μητρότητας κ.ά.) και επιχορηγήσεις προς τα ταμεία και τα νοσοκομεία, χρήματα αναγκαία για τη λειτουργία του κράτους.

Οι ξένοι αντέτειναν ότι «παρά ταύτα πρέπει να ληφθούν μέτρα». Μάλιστα επισήμαναν ότι για να διατηρηθεί η πορεία του ελλείμματος «εντός τροχιάς» συρρικνώθηκαν οι δαπάνες του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων και αυξάνονται οι υποχρεώσεις του Δημοσίου σε τρίτους (επιστροφές ΦΠΑ, οφειλές δήμων κ.ά.) με αποτέλεσμα να δυσκολεύει η προσπάθεια ανάκαμψης της οικονομίας.

Επίσης, οι ίδιες πληροφορίες θέλουν τους τεχνοκράτες της τρόικας να επισημαίνουν ότι «χωρίς οριζόντιες περικοπές δαπανών σε όλα τα υπουργεία», που σημαίνει νέες μειώσεις αποδοχών στο Δημόσιο, «τα περιθώρια τήρησης των στόχων του μνημονίου, αλλά και του μεσοπρόθεσμου προγράμματος είναι ελάχιστα».

Στο «κόκκινο» τα Ταμεία

Ιδιαίτερη ανησυχία προκάλεσαν τα στοιχεία για την επιδείνωση της οικονομικής κατάστασης των φορέων κοινωνικής ασφάλισης καθώς η σχέση ασφαλισμένων – συνταξιούχων επιδεινώνεται λόγω της ύφεσης και της υψηλής ανεργίας, αλλά και – το κυριότερο – καθώς η περιουσία των ταμείων έχει υποστεί σοβαρές απώλειες εξαιτίας της κρίσης.

Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία τα αποθεματικά των ταμείων ανέρχονται σε 17 δισ. ευρώ καταθέσεις ενώ το χαρτοφυλάκιο των ομολόγων του Ελληνικού Δημοσίου έχει συρρικνωθεί και αποτιμάται σε 10-12 δισ. ευρώ. Μεγάλες απώλειες έχουν υποστεί τα Ταμεία από την κατάρευση των τιμών των μετοχών (κυρίως των τραπεζών) που έχουν στο χαρτοφυλάκιο τους.

«Ιδέες και μόνο ιδέες»

Στον κύκλο συζητήσεων που έγινε με όλα τα υπουργεία για το μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα οι ξένοι τεχνοκράτες θεώρησαν ότι οι γενικοί και ειδικοί γραμματείς και τα στελέχη των υπουργείων (γενικοί διευθυντές) τους παρουσίασαν «ιδέες και μόνο ιδέες» και όχι μέτρα που θα οδηγούν σε πραγματική μείωση των δαπανών του Δημοσίου που είναι η κεντρική επιλογή της οικονομικής πολιτικής την οποία θεωρούν ότι πρέπει να επικρατήσει τα επόμενα χρόνια για να βγει η Ελλάδα από το αδιέξοδο και να απομακρυνθεί από τον κίνδυνο της χρεοκοπίας, του «ξαφνικού θανάτου» όπως έχει περιγράψει την κατάσταση που επικρατούσε πέρυσι τέτοια εποχή ο υφυπουργός Οικονομικών κ. Φιλ. Σαχινίδης.

Η τρόικα ωστόσο θεωρεί ότι η επιδείνωση που παρατηρείται στην οικονομία το πρώτο τρίμηνο του χρόνου και η επιβάρυνση του ελλείμματος του 2010 από τη μείωση της περιουσίας των Ταμείων και ορισμένα «κρυφά χρέη» του ευρύτερου δημόσιου τομέα (ΟΤΑ και οργανισμών) καθιστά την προσπάθεια δύσκολη.

Οπως είπαν χαρακτηριστικά στις συσκέψεις που είχαν στο Γενικό Λογιστήριο, «ήρθε η ώρα των μεγάλων αποφάσεων», για να ακολουθήσει το σχόλιο των στελεχών του υπουργείου Οικονομικών που συμμετείχαν στη σύσκεψη: «Ο,τι αγγίζουμε πλέον καίει, όλα τα μέτρα που προτείνουν είναι φωτιά».

Ιδιαίτερα καυστικοί ήταν οι εκπρόσωποι της τρόικας για τα στοιχεία του μεσοπρόθεσμου προγράμματος για τις κοινωνικές δαπάνες, την απασχόληση και την ανεργία που τους παρουσίασαν στελέχη του υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης. Είπαν χαρακτηριστικά ότι πρόκειται για «περίγραμμα ιδεών, το οποίο πάσχει σε τεχνικό επίπεδο και κυρίως στα μέσα (σ.σ. μέτρα) για την υλοποίηση των στόχων».

Κατόπιν τούτων στελέχη του υπουργείου δεσμεύθηκαν να παρουσιάσουν σύντομα ένα «τεχνικό σημείωμα» που θα απαντά σε όλες τις απορίες.

Οικονομικός έλεγχος

Αυτό που μεταδίδουν όσοι συμμετείχαν στις συσκέψεις του υπουργείου Οικονομικών είναι ότι πλέον το κλίμα, η ατμόσφαιρα στις σχέσεις με την ελληνική δημόσια διοίκηση έχει αλλάξει. Δεν είναι όπως παλιότερα. Οι τεχνοκράτες της ΕΕ και του ΔΝΤ συμπεριφέρονται τυπικά, ζητούν στοιχεία και ζητούν άλλα στοιχεία προκειμένου να τα επαληθεύσουν. Κανείς δεν γνωρίζει κατά πόσο η ατμόσφαιρα αυτή θα αποτυπωθεί και στην επιστολή προς τον υπουργό Οικονομικών και τον Πρωθυπουργό, η οποία ίσως αποτελέσει και αφετηρία εξελίξεων.