Oι ιστορίες «γραφειοκρατικής τρέλας», με τις οποίες βρίσκονται αντιμέτωποι καθημερινά οι επιχειρηματίες που προσπαθούν να υλοποιήσουν επενδύσεις, όχι μόνο επιβεβαιώνουν την κατάταξη της χώρας από την Παγκόσμια Τράπεζα στην 109η θέση μεταξύ 183 χωρών ως προς τη «φιλικότητα» έναντι των επιχειρήσεων, αλλά κρατούν μακριά τις πολυπόθητες για την ανάκαμψη της οικονομίας επενδύσεις.

Τα εμπόδια που ορθώνουν στην επιχειρηματικότητα η πολυνομία και οι πολλαπλές αρμόδιες αρχές που ασχολούνται με το ίδιο αντικείμενο, σε συνδυασμό με την απαρχαιωμένη και ασαφή πολεοδομική νομοθεσία που περιορίζει ασφυκτικά τις περιοχές ανάπτυξης κάθε επιχειρηματικής δραστηριότητας- αφήνοντας ωστόσο πάντα ανοιχτά παράθυρα για την παραοικονομία, την παρανομία και τα κλειστά επαγγέλματα, που μόνο κατ΄ επίφασιν «άνοιξαν»-, κρατούν μακριά τους επενδυτές σε μια κρίσιμη για την ελληνική οικονομία περίοδο.

Σύμφωνα με την ετήσια έκθεση Doing Βusiness 2011 της Παγκόσμιας Τράπεζας, η Ελλάδα, μια πλούσια χώρα (29η ανάμεσα στις 183 χώρες του ΔΝΤ στην παγκόσμια κατάταξη με βάση το κατά κεφαλήν εισόδημα) και μέλος της ΕΕ για 30 χρόνια, υποχώρησε τον περασμένο χρόνο κατά 12 θέσεις στη σχετική κατάταξη και βρέθηκε ουραγός της ευρωζώνης, πίσω από γειτονικές χώρες όπως η Βουλγαρία, η Ρουμανία και η Τουρκία.

Στην ίδια κατάταξη, η Ελλάδα υποχώρησε στην 154η θέση ανάμεσα στις 183 χώρες όσον αφορά την προστασία των επενδυτών και στην 149η στο άνοιγμα επιχειρήσεων.

Η γραφειοκρατία αναγνωρίζεται ως ο βασικότερος λόγος που κρατά μακριά τις ξένες επενδύσεις. «Υπάρχουν πάρα πολλοί νόμοι, διατάξεις και κανονισμοί και υπερβολικός αριθμός εμπλεκόμενων αρχών από τις οποίες πρέπει να πάρει κανείς άδεια όταν πρόκειται να ανοίξει μια επιχείρηση» αναφέρει ο κ. Αλμπερτ Γκραφ, επικεφαλής του οικονομικού τμήματος της πρεσβείας της Γερμανίας και επιφορτισμένος στην Αθήνα με την προώθηση των συμφερόντων και των επενδύσεων των γερμανικών επιχειρήσεων στη χώρα μας. «Ολα αυτά», προσθέτει ο ίδιος, «αυξάνουν το κόστος μιας επένδυσης, καθώς ο επιχειρηματίας αναγκάζεται να προσλάβει ειδικούς συμβούλους, νομικούς κ.ά., για να κάνει τη δουλειά του».

Προς την ίδια κατεύθυνση λειτουργούν και τα κλειστά επαγγέλματα. Σύμφωνα με τον επικεφαλής του οικονομικού τμήματος της γερμανικής πρεσβείας στην Αθήνα, Αλμπερτ Γκραφ για την εγκατάσταση ενός φωτοβολταϊκού πάρκου στη Βόρεια Ελλάδα χρειάστηκε η απασχόληση εξειδικευμένων γερμανών μηχανικών, οι οποίοι όμως δεν μπορούσαν να ολοκληρώσουν τη δουλειά. «Επρεπε να πληρωθεί αμοιβή σε έλληνα μηχανικό για το σφράγισμα των απαιτούμενων πιστοποιητικών» επισημαίνει ο ίδιος.

Τραπεζικές πηγές αναφέρουν ότι υπάρχει έντονο ενδιαφέρον από διεθνείς εταιρείες για επενδύσεις στην Ελλάδα, οι οποίες όμως προς το παρόν τηρούν στάση αναμονής. «Υπάρχει ισχυρό ενδιαφέρον από γερμανικές εταιρείες στον τομέα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας», αναφέρει ο κ. Γκραφ, « το οποίο όμως δεν έχει εκδηλωθεί, καθώς αναμένουν από την ελληνική κυβέρνηση να ξεκαθαρίσει τι ακριβώς θέλει» εξηγεί. Το ενδιαφέρον αυτό εντοπίζεται κυρίως στα φωτοβολταϊκά, όπως το mega project της ΔΕΗ των 200 ΜW της Κοζάνης. Τα εμπόδια που ορθώνουν στους επιχειρηματίες-επενδυτές η γραφειοκρατία και το χωροταξικό έλλειμμα αποτυπώνονται με τον καλύτερο τρόπο στην περίπτωση της επένδυσης ύψους 1,2 δισ. ευρώ για το Costa Νavarino που πραγματοποίησε η εταιρεία ΤΕΜΕS του εφοπλιστή καπετάν Βασίλη Κωνσταντακόπουλου στη Μεσσηνία.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της εταιρείας, χρειάστηκαν περισσότερες από 3.000 υπογραφές, από αρμόδιους υπουργούς μέχρι απλούς υπαλλήλους, τη 12ετία από το 1997 ως το 2009 για την πρώτη φάση της επένδυσης.

Το ίδιο διάστημα εκδόθηκαν πάνω από 20 υπουργικές ή κοινές υπουργικές αποφάσεις, 600 αδειοδοτήσεις και γνωμοδοτήσεις, ενώ χρησιμοποιήθηκαν τουλάχιστον 80 μικρές ή μεγάλες μελετητικές εταιρείες από Ελλάδα και εξωτερικό, που απασχόλησαν 1.200 μελετητές.

Ταυτόχρονα, έγιναν πάνω από 60 δίκες σε όλα τα επίπεδα, ενώ εκδόθηκαν περισσότερες από 25 αποφάσεις του Νομαρχιακού Συμβουλίου Μεσσηνίας και πάνω από 40 αποφάσεις Δημοτικών Συμβουλίων.

Οσο και αν ο διευθύνων σύμβουλος της ΤΕΜΕS κ. Αχ. Κωνσταντακόπουλος επισημαίνει ότι «όταν ξεκινάς κάτι καινούργιο, είναι λογικό να υπάρχουν προβλήματα και καθυστερήσεις», μια καθυστέρηση 12 ετών προκειμένου να λυθούν θέματα χωροταξίας είναι πέρα από κάθε επιχειρηματική λογική.

Το γκρίζο τοπίο που υπάρχει σε θέματα χωροταξίας αποθαρρύνει επενδύσεις στον τουρισμό, στην αιολική ενέργεια και αλλού. «Οι επενδυτές ενδιαφέρονται να υλοποιήσουν την επένδυσή τους άμεσα ώστε αυτή να αρχίσει να αποδίδει το συντομότερο δυνατόν» αναφέρει ο κ. Γκραφ.

«Βρήκαν τον προϊστάμενο, έχασαν τον υπάλληλο!»

Χαμηλή είναι η επίδοση της Ελλάδας στην κατάταξη της έρευνας «Doing Βusiness 2011» της Παγκόσμιας Τράπεζας και στον τομέα της έκδοσης των οικοδομικών αδειών. Μιλώντας προς το «Βήμα» ο κ. Αρ. Παντελιάδης (φωτογραφία), διευθύνων σύμβουλος της αλυσίδας σουπερμάρκετ και Cash and Carry Μετρό ΑΕ, χαρακτηρίζει «Γολγοθά» την έκδοση άδειας για να οικοδομήσει η εταιρεία του ένα σουπερμάρκετ. Οπως λέει, η σχετική διαδικασία «κρατά συνήθως από δύο ως δυόμισι χρόνια».

Και εξηγεί την εμπειρία που βιώνει για να πάρει την άδεια ανέγερσης σουπερμάρκετ σε περιοχή εκτός του λεκανοπεδίου της Αττικής. «Ενα από τα πολλά βήματα που απαιτείται είναι η γνωμοδότηση για τον τύπο της περιβαλλοντικής μελέτης που πρέπει να υποβληθεί στη νομαρχία, η οποία δίνεται από την περιφέρεια και συνήθως είναι μια απλή διαδικασία που διαρκεί δύο ημέρες». Ωστόσο «σε μεγάλη πόλη της Ελλάδας όπου θέλουμε να οικοδομήσουμε βρισκόμαστε ακόμη στην αναμονή». Τη σχετική γνωμοδότηση τη ζήτησε η εταιρεία μόλις… πριν από οκτώ μήνες. Και φυσικά, ακόμη δεν την έχει λάβει.

Ακόμη πιο ενδιαφέρουσα είναι η συνέχεια: «Αφού πέρασαν μερικοί μήνες απραξίας», αναφέρει ο κ. Παντελιάδης, «“χάθηκε” για τρεις μήνες ο προϊστάμενος του αρμόδιου υπαλλήλου» και όταν εμφανίστηκε «έλειψε για έναν μήνα ο υπάλληλος με εορταστική άδεια»! Και η τύχη του φακέλου; Απλούστατα, μεταξύ των αδειών, «ο φάκελος στάλθηκε σε μια υπηρεσία που έπειτα από καιρό δήλωσε αναρμόδια». Ποια είναι η τύχη του σήμερα; Ο επιχειρηματίας συνεχίζει να ελπίζει.

Πρεμιέρα για το fast track

Ενα εικοσιτετράωρο θα είναι πλέον αρκετό για την έναρξη οικονομικής δραστηριότητας μέσω της Υπηρεσίας Μιας Στάσης, η οποία περιορίζει δραστικά την υπάρχουσα γραφειοκρατία, αλλά και το κόστος. Σε αρχικό στάδιο, η Υπηρεσία Μιας Στάσης (ΥΜΣ) αφορά Ανώνυμες Εταιρείες και Εταιρείες Περιορισμένης Ευθύνης, οι οποίες θα απευθύνονται στους συμβολαιογράφους, καθώς και Ομόρρυθμες και Ετερόρρυθμες Εταιρείες, οι οποίες θα μπορούν να απευθύνονται κατευθείαν στα Επιμελητήρια και στα ΚΕΠ.

Προτού κλείσουν 24 ώρες από την έναρξη της λειτουργίας του one stop shop, αρκετοί επιχειρηματίες- αριθμός ενδεικτικός του ενδιαφέροντος που υπάρχει από τον επιχειρηματικό κόσμο ανά την Ελλάδα- έσπευσαν να επωφεληθούν από τη νέα δυνατότητα που δημιούργησε η απόφαση του υπουργού Περιφερειακής Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας κ. Μ. Χρυσοχοΐδη. Βεβαίως είναι προφανές ότι το σύστημα βρίσκεται στην πρωταρχική του φάση και ως εκ τούτου υπάρχουν προβλήματα και αδυναμίες, όπως τονίζεται σχετικά, αλλά «μπήκε το νερό στο αυλάκι». Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι σε μία μόλις ημέρα λειτουργίας του συστήματος καταγράφηκαν 10 ατομικές επιχειρήσεις, ιδρύθηκαν μία Εταιρεία Περιορισμένης Ευθύνης, τέσσερις Ετερόρρυθμες Εταιρείες, 11 Ομόρρυθμες Εταιρείες και έξι Ανώνυμες Εταιρείες. Σύμφωνα με τα στοιχεία του υπουργείου οι εταιρείες αυτές ιδρύθηκαν σε διάφορες περιοχές της χώρας, όπως είναι η Κοζάνη, η περιοχή του Πειραιά, η Αθήνα, η Ρόδος, η Θεσσαλονίκη, τα Γρεβενά, η Χαλκίδα, η Κέρκυρα, το Ναύπλιο, το Μεσολόγγι, η Λάρισα, η Βέροια, η Ηγουμενίτσα, το Αργοστόλι, η Λιβαδειά, τα Τρίκαλα και το Ηράκλειο.

Αγκάθι το χωροταξικό έλλειμμα

Δεν είναι μόνο η γραφειοκρατία που αποτρέπει τις επενδύσεις. Εξίσου ανασταλτικός παράγοντας θεωρείται η έλλειψη χωροταξικού πλαισίου. «Υπάρχει τεράστιο χωροταξικό έλλειμμα, με αποτέλεσμα οποιοσδήποτε θέλει να επενδύσει, από τα σκουπίδια και την ενέργεια μέχρι τον τουρισμό,να μην μπορεί να το κάνει» αναφέρει ο κ. Α. Χωμενίδης, πρώην διευθύνων σύμβουλος της ΕΤΑ.

Η έλλειψη νομοθετικού πλαισίου που να καθορίζει σαφώς τις χρήσεις γης έχει δημιουργήσει επανειλημμένως σημαντικές καθυστερήσεις σε επενδυτικά σχέδια. Ως παράδειγμα αναφέρεται το εκπτωτικό χωριό της ΜcΑrthurGlen στα Σπάτα, μια επένδυση ύψους 80 εκατ. ευρώ που δημιουργεί 1.000 θέσεις εργασίας, η χωροθέτηση της οποίας ευθύνεται κατά κύριο λόγο για το γεγονός ότι η προγραμματιζόμενη λειτουργία του για τις αρχές του 2010 συνεχώς αναβάλλεται και τώρα έχει μεταφερθεί στο δεύτερο τρίμηνο του 2011. Επιπλέον, το έλλειμμα χωροταξίας, που κρατά μακριά τις ξένες επενδύσεις και καθιστά τη χώρα εσωστρεφή, γεννά την αυθαίρετη παράνομη δόμηση, η οποία με τη σειρά της συντηρεί την παραοικονομία και ενισχύει τη φοροδιαφυγή.

Ως παράδειγμα αναφέρεται η εξοχική κατοικία, όπου σπάνια βρίσκει κανείς απολύτως νόμιμο ακίνητο. Ολα τα ακίνητα, σε ποσοστό 10%, 20% ή 50%, διαθέτουν αυθαίρετα κτίσματα, αναφέρουν τραπεζικές πηγές οι οποίες σημειώνουν την απροθυμία των ξένων να αγοράσουν κατοικίες στη χώρα μας. Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, «στην Τήνο υπάρχουν απούλητες περίπου 1.000 εξοχικές κατοικίες και ενώ η ζήτηση από το εξωτερικό είναι σχεδόν διπλάσια, γίνονται ελάχιστες πράξεις γιατί οι περισσότερες έχουν παρανομίες που οι ξένοι δεν θέλουν να αναλάβουν».
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ