Σοβαρά προβλήματα συναντά στην εφαρμογή του το Ελληνικό Σχέδιο Οικονομικής Ανασυγκρότησης των Βαλκανίων (ΕΣΟΑΒ) που τέθηκε σε τυπική εφαρμογή από τις αρχές του περασμένου Ιουλίου, όπως τουλάχιστον υποστηρίζουν οι επιχειρηματίες, ενώ ο αρμόδιος υφυπουργός Εξωτερικών κ. Α. Λοβέρδος μιλώντας προς «Το Βήμα» επισημαίνει ότι βασικός στόχος του σχεδίου είναι η ενίσχυση των Βαλκανίων «για να ορθοποδήσουν ως κρατικές οντότητες». Παράλληλα ο Σύνδεσμος Ελληνικών Βιομηχανιών (ΣΕΒ) σε παρέμβασή του σημειώνει μεταξύ άλλων την αναγκαιότητα άμεσης τροποποίησης του αναπτυξιακού νόμου έτσι ώστε να συμμετάσχουν και οι επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στην περιοχή.
Η κατανομή του συνολικού ποσού των 550 εκατ. ευρώ ανά χώρα και σύμφωνα με την τελευταία συνεδρίαση της Επιτροπής Παρακολούθησης του ΕΣΟΑΒ είναι η εξής: τη μερίδα του λέοντος, δηλαδή 265 εκατ. ευρώ περίπου (ποσοστό 48%), θα πάρει η Γιουγκοσλαβία (το 93% η Σερβία με μικρή συμμετοχή του Κοσσυφοπεδίου, ενώ το υπόλοιπο 7% προορίζεται για το Μαυροβούνιο), ακολουθούν η πΓΔΜ με περίπου 75 εκατ. ευρώ (13,5%), η Ρουμανία με 71,5 εκατ. ευρώ (13%), η Βουλγαρία με περίπου 55 εκατ. ευρώ (10%), η Αλβανία με περίπου 50 εκατ. ευρώ (9%) και, τέλος, η Βοσνία-Ερζεγοβίνη με 19 εκατ. ευρώ (3,5%).
* Η επιστολή του ΣΕΒ
Στη σχετική επιστολή του ο ΣΕΒ προς τους αρμόδιους κυβερνητικούς παράγοντες επισημαίνει ότι «είναι πολύ μικρός ο αριθμός των επιχειρήσεων που έχουν υποβάλει προτάσεις» και εξηγεί ότι «κατά τη γνώμη μας οι λόγοι για τους οποίους οι επιχειρήσεις έχουν δείξει μικρό ενδιαφέρον είναι ότι τα προγράμματα εκσυγχρονισμού ή επέκτασης μεταποιητικών δραστηριοτήτων δεν επιχορηγούνται όταν η επιχείρηση έχει αναπτύξει δραστηριότητες προ της έναρξης του ΕΣΟΑΒ αφού οι μεταποιητικές δραστηριότητες επιχορηγούνται μόνον όταν αφορούν νέα επιχείρηση. Επίσης, το ανώτερο ύψος κόστους της επενδυτικής πρότασης είναι χαμηλό για τη μεταποίηση, με αποτέλεσμα οι ενδιαφερόμενες επιχειρήσεις να αντιμετωπίζουν με σκεπτικισμό το κόστος-όφελος υποβολής προτάσεων για ένταξη στις ευεργετικές δυνατότητες που παρέχει ο Ν. 2996/2002».
Παράλληλα ο κ. Π. Μανωλόπουλος, εκπρόσωπος της εταιρείας IKRP Rokas & Partners, μιλώντας προς «Το Βήμα» επισημαίνει ότι «ακόμη και αν το ΕΣΟΑΒ θεωρείται η προέκταση των ευεργετικών διατάξεων του αναπτυξιακού νόμου 2601/1998 στις χώρες της Βαλκανικής, η κυβέρνηση επέτυχε να το τροποποιήσει έτσι ώστε να καταστεί ακόμη λιγότερο ελκυστικό στον έλληνα επιχειρηματία»· και προσθέτει χαρακτηριστικά λέγοντας ότι «το υψηλότερο ποσοστό επιχορήγησης που μπορεί να διεκδικήσει η αιτούσα επιχείρηση είναι μόνο 30%, το δε γεγονός ότι το σύνολο των χρημάτων εκταμιεύεται στο τέλος της επένδυσης, δηλαδή μετά το πέρας μιας τριετίας κατά το μέγιστον, δυσχεραίνει περισσότερο τον επιχειρηματία. Ετσι ο έλληνας επενδυτής καλείται να διαθέσει ο ίδιος το σύνολο της ρευστότητας για την ολοκλήρωση της επένδυσης, ιδιαίτερα τη δύσκολη αυτή περίοδο που η ρευστότητα της αγοράς είναι, ως γνωστόν, περιορισμένη».
Ο καθ’ ύλην αρμόδιος υφυπουργός Εξωτερικών τονίζει ότι «η επιδότηση καταβάλλεται σε μία δόση μετά τη δημοσίευση της περίληψης της απόφασης πιστοποίησης ολοκλήρωσης της επένδυσης και έναρξης της παραγωγικής λειτουργίας της. Οι λόγοι είναι μάλλον προφανείς. Είναι η διαφάνεια και η αποτελεσματικότητα. Θέλουμε τα χρήματα των ελλήνων φορολογουμένων, πρώτον, να φτάσουν στον προορισμό τους, στις έξι χώρες του ΕΣΟΑΒ, και, δεύτερον, να πιάσουν τόπο, να λειτουργήσουν αποτελεσματικά».
* Ο μηχανολογικός εξοπλισμός
Ενα άλλο σημείο τριβής είναι το θέμα της επιδότησης του μηχανολογικού εξοπλισμού. Από την πλευρά τους τόσο ο ΣΕΒ όσο και ο κ. Μανωλόπουλος θεωρούν ότι πρέπει να χρηματοδοτείται και μεταχειρισμένος εξοπλισμός «της τελευταίας πενταετίας τουλάχιστον». Ενστάσεις όμως εκφράζει ο κ. Λοβέρδος λέγοντας ότι «επιχορηγείται μόνο νέος μηχανολογικός εξοπλισμός. Η διάταξη αυτή είναι προϊόν εμπειρίας. Είναι μία ακόμη προσπάθεια να καταπολεμηθεί οποιαδήποτε απόπειρα διαφθοράς μπορεί να ενσκήψει. Ο μεταχειρισμένος μηχανολογικός εξοπλισμός παρουσιάζει δυσκολίες στην κοστολόγηση, στην αποτίμηση. Καταλαβαίνω οποιεσδήποτε ενστάσεις μπορεί να υπάρχουν, αλλά η διαφάνεια είναι για εμάς και για το Σχέδιο υψηλή προτεραιότητα». Σχετικά με το γεγονός ότι ο τομέας των υπηρεσιών δεν περιλαμβάνεται στην επιδότηση του ΕΣΟΑΒ, ο κ. Λοβέρδος απαντά ότι «το κριτήριο επιλογής των τομέων το διαμορφώνει ο ιδιωτικός τομέας. Πάντα ο ιδιωτικός τομέας, ο οποίος επιδιώκει την αποτελεσματικότητα, το κέρδος, προπορεύεται. Εμείς, φυσιολογικά, ακολουθούμε. Οι αγροτικές και οι μεταποιητικές επιχειρήσεις αποτελούν μεν επιλογή δική μας, αλλά αυτή η επιλογή έγινε αφού είδαμε ποια ήταν η επιχειρηματική παρουσία του ιδιωτικού τομέα στις χώρες του ΕΣΟΑΒ και, φυσικά, αφού συμβουλευθήκαμε τον αναπτυξιακό νόμο (Ν. 2601/1998) σχετικά με το φάσμα των επιχειρηματικών δραστηριοτήτων που προβλέπει».
Σύμφωνα λοιπόν με το Σχέδιο, μπορούν να χρηματοδοτηθούν μεταποιητικές επιχειρήσεις μόνο για ίδρυση παραγωγικών μονάδων, με ύψος επιχορηγούμενης επένδυσης από 800.000 ως 5 εκατ. ευρώ, ενώ η δημόσια χρηματοδότηση αναμένεται να ανέλθει στο 30% και η ιδία συμμετοχή στο 40% της επένδυσης. Κατά συνέπειαν το μέγιστο της χρηματοδότησης που μπορεί να λάβει μια επιχείρηση είναι 1,5 εκατ. ευρώ. Σε μικρότερα ποσά (300.000 – 1,5 εκατ. ευρώ) κινείται το ύψος της επιχορηγούμενης επένδυσης σε περιπτώσεις επενδύσεων γεωργικών επιχειρήσεων θερμοκηπιακού τύπου, κτηνοτροφικών επιχειρήσεων και αλιευτικών επιχειρήσεων (υδατοκαλλιεργειών) σύγχρονης τεχνολογίας. Από την πλευρά του ο ΣΕΒ θεωρεί ότι πρέπει «το μέγιστο ύψος κόστους επένδυσης να προσδιοριστεί σε 9 εκατ. ευρώ για τις μεταποιητικές επιχειρήσεις ώστε να αποτελεί πραγματικό κίνητρο στις επενδυτικές τους αποφάσεις».
Αναφορικά με το γεγονός ότι μόνο το 20% των συνολικών κεφαλαίων του ΕΣΟΑΒ θα διατεθεί για τις ιδιωτικές επενδύσεις, για το οποίο διαμαρτύρονται οι ενδιαφερόμενοι, ο κ. Λοβέρδος σημειώνει ότι «πρόκειται για ένα ποσό που ανέρχεται σε 110 εκατ. ευρώ, το οποίο θα πάει αποκλειστικά στις ιδιωτικές επενδύσεις, κυρίως σε έλληνες επιχειρηματίες. Επίσης, αυτό το ποσό αποτελεί μόνο το 30% των συνολικών ιδιωτικών επενδύσεων που θα γίνουν στα Βαλκάνια μέσω του ΕΣΟΑΒ. Πρόκειται για το ποσοστό με το οποίο συμμετέχει το κράτος στη συγχρηματοδότηση των ιδιωτικών επενδύσεων του Σχεδίου. Μιλάμε για ένα τελικό ποσό ιδιωτικών επενδύσεων περίπου 360 εκατ. ευρώ».
Και προσθέτει ότι «από την άλλη πλευρά, η αναπτυξιακή φύση του Σχεδίου, η ανασυγκρότηση των Βαλκανίων, υπαγορεύει το μεγαλύτερο ποσοστό να διατεθεί σε προγράμματα τα οποία θα βοηθήσουν τα Βαλκάνια να ορθοποδήσουν, να λειτουργήσουν καλύτερα σαν κρατικές οντότητες. Θέλουμε πρώτιστα να αναπτυχθεί το κράτος, και η βούληση των Βαλκανικών χωρών μάς οδηγεί στο ίδιο μονοπάτι. Για παράδειγμα, στις αρχές Νοεμβρίου η πρώτη πρόταση που κατατέθηκε από τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη ήταν η ανακατασκευή του κτιρίου των Κοινών Θεσμών, στο Σαράγεβο. Ενός κτιρίου-συμβόλου της δεινής κατάστασης στην οποία είχαν περιέλθει τα Βαλκάνια, το οποίο θα γίνει σύμβολο της ελληνικής αναπτυξιακής συνεργασίας με τις έξι χώρες του ΕΣΟΑΒ».
* Τα σημεία τριβής
Εν τω μεταξύ ένα από τα σημεία τριβής είναι η μη επιδότηση από το ΕΣΟΑΒ της εξαγοράς επιχειρήσεων από έλληνες επιχειρηματίες σε άλλες χώρες, θέμα για το οποίο ο υφυπουργός επισημαίνει ότι σ’ αυτό το σημείο υπάρχει συχνά σύγχυση και θεωρεί ότι απαιτείται μια διευκρίνιση: «Οσον αφορά στις μεταποιητικές δραστηριότητες, αυτές επιχορηγούνται, όντως, μόνον όταν αφορούν σε ίδρυση νέων μονάδων, όπως προβλέπεται από τον αναπτυξιακό νόμο (Ν. 2601/1998). Συνεπώς προγράμματα εκσυγχρονισμού ή επέκτασης μεταποιητικών μονάδων δεν επιχορηγούνται. Σημειωτέον δε ότι οι νέες παραγωγικές μονάδες στον τομέα της μεταποίησης μπορούν να υλοποιούνται τόσο από νεοϊδρυόμενες όσο και από ήδη λειτουργούσες επιχειρήσεις. Ο περιορισμός που αφορά στην ίδρυση νέων παραγωγικών μονάδων δεν ισχύει στην περίπτωση των επιχειρηματικών δραστηριοτήτων στον αγροτικό τομέα. Αρα υπάρχει μια σημαντική διαφοροποίηση μεταξύ των δύο τομέων που πρέπει να λαμβάνεται υπόψη».
