Με τον νέο νόμο περί πνευματικής ιδιοκτησίας καταργούνται «για εκπαιδευτικούς σκοπούς» τα δικαιώματα που προκύπτουν από την αναπαραγωγή βιβλίων και άρθρων σε όλα τα εκπαιδευτικά ιδρύματα, όπως επίσης και τα δικαιώματα από τον δημόσιο δανεισμό βιβλίων.
Με τη διαδικασία του κατεπείγοντος εισάγεται προς ψήφιση την Πέμπτη ο νέος νόμος περί «πνευματικής ιδιοκτησίας», ο οποίος με δύο διατάξεις που προστέθηκαν την «τελευταία στιγμή» καταργεί μείζονα δικαιώματα συγγραφέων, δημοσιογράφων κι εκδοτών από την αναπαραγωγή έργων του λόγου. Καταργεί επίσης και τα δικαιώματα που προκύπτουν από τον δημόσιο δανεισμό βιβλίων από τις βιβλιοθήκες όλης της χώρας. Τα σωματεία εκδοτών και συγγραφέων απέστειλαν στον πρωθυπουργό την επιστολή που παραθέτουμε:
Αθήνα, 8 Ιουλίου 2017
Αξιότιμε κ. Πρωθυπουργέ,
Τα σωματεία που υπογράφουν το παρόν ψήφισμα εκπροσωπούν σχεδόν το σύνολο των Ελλήνων συγγραφέων, δημοσιογράφων και εκδοτών.
Καταγγέλλουμε με τον πιο έντονο τρόπο την ηγεσία του Υπουργείου Πολιτισμού, η οποία κρυφά και αιφνιδιαστικά προσπαθεί να καταργήσει πνευματικά δικαιώματα των συγγραφέων και εκδοτών, με δύο διατάξεις που προσέθεσε εκτάκτως στο νομοσχέδιο για την συλλογική διαχείριση που μόλις προχθές την Παρασκευή 7-7-17 κατέθεσε στη Βουλή και προγραμματίζεται να ψηφισθεί με επείγουσα διαδικασία μέσα στην ερχόμενη εβδομάδα.
α) Με την διάταξη του άρθρου 55 παρ.3 η ΥΠΠΟ επιτρέπει στα εκπαιδευτικά ιδρύματα να αναπαράγουν και διανέμουν ψηφιακά μέσω του Διαδικτύου αποσπάσματα έργων και άρθρα εφημερίδων και περιοδικών χωρίς την άδεια των δημιουργών και χωρίς αμοιβή! Η διάταξη αυτή είναι αντίθετη με την κοινοτική οδηγία 2001/29 που επιτρέπει σχετική εξαίρεση μόνον χάριν παραδείγματος κατά τη διδασκαλία ή τις εξετάσεις. (Η διάταξη της Υπουργού αφορά εν γένει τη διδασκαλία, συμπεριλαμβάνοντας και εκπαιδευτικά συγγράμματα ή επιστημονικά βιβλία, ενώ η διεθνής πρακτική είναι η σχετική εξαίρεση να συνοδεύεται και με την υποχρέωση καταβολής αμοιβής στους συγγραφείς και εκδότες).
Με την εξαίρεση αυτή της Υπουργού καταργούνται σε μία μέρα οι – λίγες – συμβάσεις που έχει συνάψει ο Οργανισμός Συλλογικής Διαχείρισης Εργων του Λόγου (ΟΣΔΕΛ) με εκπαιδευτικά ιδρύματα , οι οποίες αποφέρουν όμως σημαντικά ποσά στους Έλληνες δημιουργούς και εκδότες και απαλλάσσεται η πλειονότητα των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων από την υποχρέωση να καταβάλλουν αμοιβή στους συγγραφείς και εκδότες για τη χρήση των έργων τους. Διεθνώς η κύρια πηγή των εσόδων των οργανισμών συλλογικής διαχείρισης συγγραφέων και εκδοτών προέρχεται από το χώρο της εκπαίδευσης διότι εκεί γίνεται και η πιο εκτεταμένη χρήση των έργων τους για την κάλυψη εκπαιδευτικών αναγκών.
Πώς περιμένει η Υπουργός να ζήσουν οι συγγραφείς και οι δημοσιογράφοι και να χρηματοδοτηθεί η παραγωγή
εκπαιδευτικών και επιστημονικών συγγραμμάτων εάν δεν εισπράττεται αμοιβή για τη χρήση τους; Γιατί η Ελλάδα να αποτελέσει και πάλι την παγκόσμια εξαίρεση όπου οι συγγραφείς και εκδότες δεν αμείβονται για τη χρήση των έργων τους στην εκπαίδευση;
Η Υπουργός φέρνει τη διάταξη αυτή την ίδια στιγμή που η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει ξεκινήσει τη διαδικασία νομοθέτησης σχετικής οδηγίας που θα ρυθμίζει τις εξαιρέσεις για εκπαιδευτικές ανάγκες, σχέδιο που ήδη με τις τροπολογίες που έχουν συμφωνηθεί από τις επιτροπές του Ευρωπαϊκού κοινοβουλίου προβλέπει ότι εφόσον οι εκπαιδευτικές ανάγκες μπορούν να καλυφθούν με προσφερόμενη άδεια των δικαιούχων τότε δεν θα ισχύει η εξαίρεση και επιπλέον προβλέπει την υποχρέωση να λαμβάνουν αμοιβή οι δικαιούχοι σε περίπτωση εξαίρεσης.
Είναι παράλογο αν όχι ύποπτο γιατί η Υπουργός δεν έθεσε το θέμα σε δημόσια διαβούλευση αλλά σπεύδει να ρυθμίσει με το δικό της καταστροφικό για τους δημιουργούς τρόπο το θέμα, και δεν εναρμονίζεται με το σχέδιο της ευρωπαϊκής οδηγίας που είναι υπό ψήφιση.
β) με τη διάταξη του άρθρου 51 παρ.3 η Υπουργός καταργεί το αποκλειστικό δικαίωμα δανεισμού των Ελλήνων δημιουργών (συγγραφέων, δημοσιογράφων, συνθετών, σκηνοθετών κλπ) και εκδοτών που προβλέπει ο Ελληνικός νόμος 2121 από το έτος 1993. Οι Έλληνες δημιουργοί και εκδότες είχαν εντείνει το τελευταίο διάστημα τις πιέσεις τους για την εφαρμογή του νόμου μέσω της σύναψης κεντρικών συμφωνιών ώστε να νομιμοποιηθούν όλες οι δανειστικές βιβλιοθήκες της χώρας και να διασφαλισθεί εύλογη αμοιβή για τους συγγραφείς και εκδότες. Η Υπουργός αντί να συμβάλλει στην εφαρμογή του Νόμου ουσιαστικά τον καταργεί αφού θεσπίζει σε αντιστάθμισμα την έκδοση προεδρικού διατάγματος στο μέλλον, που θα προβλέπει εύλογη αμοιβή των δικαιούχων, στερώντας όμως με τον τρόπο αυτό το δικαίωμα οι ίδιοι να διαπραγματεύονται την αμοιβή τους. Το εξωφρενικό όμως είναι ότι με την διάταξη αυτή καταργείται εντελώς παράνομα και αντισυνταγματικά αναδρομικά το δικαίωμα αμοιβής για το παρελθόν και συγκεκριμένα για το χρονικό διάστημα από το 1993 μέχρι σήμερα, γεγονός που θυμίζει εποχές πλήρους νομοθετικής αυθαιρεσίας. Και επιπλέον η διάταξη εξαιρεί ολοκληρωτικά και για το μέλλον από την υποχρέωση καταβολής αμοιβής τις σχολικές και ακαδημαϊκές βιβλιοθήκες! Πρόκειται για καταφανώς αντισυνταγματική και αντικοινοτική διάταξη η οποία πλήττει βάναυσα τα δικαιώματα των συγγραφέων και εκδοτών.
Αξιότιμε κ. Πρωθυπουργέ
Δεν έχει συμβεί ποτέ στο παρελθόν Έλληνας Υπουργός Πολιτισμού να στερεί τους δημιουργούς και εκδότες από τα πνευματικά τους δικαιώματα κατά παράβαση της Κοινοτικής νομοθεσίας και του Συντάγματος. Και αυτό γίνεται από μια Υπουργό που είναι και η ίδια Καλλιτέχνης.
Επίσης, τρομάζει ο αντιδημοκρατικός τρόπος που η Υπουργός επιχειρεί αυτήν την πραξικοπηματική κατάργηση πνευματικών δικαιωμάτων, χωρίς δημόσια διαβούλευση, χωρίς καμία ενημέρωση των άμεσα θιγόμενων κλάδων – των συγγραφέων, των δημοσιογράφων και των εκδοτών για την στήριξη των οποίων έχει την υποχρέωση να λειτουργεί – και χωρίς να τους δώσει την ευκαιρία να διατυπώσουν τις απόψεις τους. Επιχειρεί να νομοθετήσει ερήμην του Οργανισμού Πνευματικής Ιδιοκτησίας, του οποίου αρμοδιότητα, πάντα σύμφωνα με το νόμο, είναι η εισήγηση της νομοθεσίας για την πνευματική ιδιοκτησία.
Σας παρακαλούμε προσωπικά:
1. να επέμβετε ώστε να αποσυρθούν οι συγκεκριμένες διατάξεις από το υπό ψήφιση νομοσχέδιο.
2. να απαιτήσετε ώστε το θέμα της χρήσης έργων για εκπαιδευτικές ανάγκες να ρυθμιστεί σύμφωνα με την σχετική κοινοτική οδηγία, μόλις αυτή ψηφισθεί.
3. να μεριμνήσετε ώστε να εφαρμοσθεί επιτέλους ο ν.2121/1993 για το δημόσιο δανεισμό με τη σύναψη κεντρικών συμφωνιών με το Υπουργείο Παιδείας και το Υπουργείο Εσωτερικών.
4. να ενισχύσετε τα δημόσια ΑΕΙ και τις Ελληνικές βιβλιοθήκες. Χωρίς εκπαίδευση και βιβλιοθήκες δεν υπάρχουν αναγνώστες και καλλιεργημένοι πολίτες, χωρίς συγγραφείς και βιβλία δεν υπάρχει εκπαίδευση και βιβλιοθήκες. Είμαστε όλοι μέλη του ιδίου οικοσυστήματος, δεν υπάρχει το ένα μέλος αν δεν υπάρχει και το άλλο.
Ένωση Ελληνικού Βιβλίου (ΕΝΕΛΒΙ)
Ένωση Συντακτών Περιοδικού και Ηλεκτρονικού Τύπου (ΕΣΠΗΤ)
Εταιρεία Ελλήνων Θεατρικών Συγγραφέων
Εταιρεία Ελλήνων Λογοτεχνών (ΕΕΛ)
Εταιρεία Συγγραφέων
Σύλλογος Ελληνικού Επιστημονικού Βιβλίου (ΣΕΕΒΙ)
Σύλλογος Εκδοτών Βιβλίου Αθηνών (ΣΕΒΑ)
Σύλλογος Εκδοτών Βιβλίου (ΣΕΚΒ)
