Ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων, το χρυσό κύπελλο του Νέστορα και το μαρμάρινο άγαλμα διαδούμενου αθλητή από τη Δήλο, όλοι αρχαιολογικοί θησαυροί από τις συλλογές του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, είναι τρία από τα τουλάχιστον 180 εκθέματα που θα πλαισιώσουν τη νέα περιοδική έκθεση του μουσείου με τίτλο «Οδύσσειες».

Η έκθεση, που διοργανώνεται με αφορμή τα 150 χρόνια από τη θεμελίωση του σημαντικότερου αρχαιολογικού μουσείου της χώρας θα ξεκινήσει στις 3 Οκτωβρίου 2016, ημερομηνία που σηματοδοτεί ουσιαστικά και επέτειο, καθώς την ίδια μέρα το 1866 ετέθη ο θεμέλιος λίθος του πολυπόθητου, τότε, εθνικού μουσείου.

Η διάρκειά της θα είναι ετήσια.

Η έκθεση, που βρίσκεται στη φάση της προετοιμασίας, θα αφηγείται τις μικρές και μεγάλες περιπέτειες των ανθρώπων που έζησαν στον ελλαδικό χώρο από τη νεολιθική εποχή έως τα ρωμαϊκά χρόνια.

Στόχος της να «ταξιδέψει» το κοινό της στον χρόνο, με συνδετικό νήμα τις πανανθρώπινες αξίες και τους συνειρμούς που αναπόφευκτα προβάλλονται στο σήμερα.

Στην έκθεση θα εκτεθούν μόνο πρωτότυπα αρχαία έργα, με εξαίρεση το εκμαγείο του αναθηματικού ανάγλυφου με τον «αυτοστεφανούμενο» αθλητή, που θα τοποθετηθεί έως ότου το πρωτότυπο έργο επαναπατριστεί από τις ΗΠΑ, όπου συμμετέχει στην έκθεση «Οι Έλληνες. Από τον Αγαμέμνονα στον Μέγα Αλέξανδρο».

Οι «Οδύσσειες» διαρθρώνονται σε τρεις θεματικές ενότητες.

Η πρώτη με τίτλο «Το Ταξίδι» αναφέρεται στον άνθρωπο, που έμαθε να διαχειρίζεται το περιβάλλον και να το προσαρμόζει στις ανάγκες του, έφτιαξε πλοία για να ταξιδεύει, γνώρισε άλλους τόπους, ήθη και αντιλήψεις, μέτρησε τη φύση, την αποτύπωσε σε λέξεις και αντικείμενα.

«Ιθάκες» είναι ο τίτλος της δεύτερης ενότητας. Ιθάκες, όμως, είναι και οι πατρίδες των ανθρώπων. Έτσι οι τέσσερις επιμέρους υποενότητές της αναφέρονται στην εικόνα της πατρίδας και στις βασικές πτυχές της οργανωμένης κοινωνίας, ενώ οι δύο τελευταίες πραγματεύονται τον έρωτα και τον θάνατο, τα πιο προσωπικά συμβάντα του ανθρώπινου βίου.

Η «Έξοδος», η τελευταία ενότητα, αποτελεί το τέλος του ταξιδιού με όποιο ηθικό και πνευματικό όφελος αυτό έχει αποφέρει στον άνθρωπο.

Οι παραπάνω πληροφορίες έγιναν γνωστές στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο (ΚΑΣ), όπου συζητήθηκαν τα επτά «δάνεια» τα οποία ζήτησε το Μουσείο για τον εμπλουτισμό της έκθεσής του, με στόχο την ακόμα καλύτερη τεκμηρίωση του εκθεσιακού αφηγήματος.

Πρόκειται για τρία αρχαία αντικείμενα από το Μουσείο Ακρόπολης, έναν λύχνο σε μορφή πολεμικού πλοίου με την επιγραφή «Ιερόν της Αθηνάς» (τέλη 5ου αι. π.Χ.), ένα χάλκινο αγαλμάτιο παιδιού με δελφίνι (μετά το 480 π.Χ.) και ψηφίσματα που αφορούν στην αναδιοργάνωση της λατρείας της Αθηνάς Νίκης στην Ακρόπολη (β’ μισό 5ου αι. π.Χ.).

Και για τα τρία το Μουσείο Ακρόπολης δεν έφερε καμία αντίρρηση ως προς τον δανεισμό τους, ούτε βέβαια και τα μέλη του ΚΑΣ.

Από το Επιγραφικό Μουσείο ζητήθηκαν τρία σημαντικά έργα: Το ψήφισμα της Κρήνης που βρέθηκε στην Ακρόπολη και σχετίζεται πιθανότατα με τη βελτίωση του συστήματος ύδρευσης της Αθήνας (περίπου 432/1 π.Χ.), ένα θραύσμα από δύο στήλες των ψηφισμάτων σχετικά με τη Σικελική Εκστρατεία (τέλη 413 π.Χ.) και το ψήφισμα του Θεμιστοκλέους του 3ου αι. π.X., που αφορά τα μέτρα αντιμετώπισης της περσικής εισβολής στην Αττική το 480 π.X.

Το Επιγραφικό Μουσείο δεν συναίνεσε στον δανεισμό τους κυρίως επειδή είναι απαραίτητα στη μόνιμη έκθεσή του, ωστόσο η αρμόδια διεύθυνση Μουσείων του ΥΠΠΟ, που έκανε και τη σχετική εισήγηση, θεώρησε ότι δεν συντρέχει λόγος να μην συμπεριληφθούν στην περιοδική έκθεση, καθώς θα εμπλουτίσουν τη θεματολογία της, αλλά ταυτόχρονα θα προβάλουν και το ίδιο το Επιγραφικό Μουσείο. Τα μέλη του Συμβουλίου, κατά πλειοψηφία, τάχθηκαν με την εισήγηση.

Η τελευταία αίτηση δανεισμού έκανε ιδιαίτερη αίσθηση. Πρόκειται για τη μικρογραφική «Τοιχογραφία του Στόλου» από τη Δυτική Οικία του Ακρωτηρίου (περίπου 1650 π.Χ.), ένα από τα πιο γνωστά και εμβληματικά έργα της Προϊστορικής Θήρας, που αν και βρίσκεται στο ομώνυμο μουσείο δεν εκτίθεται ακόμα στο ευρύ κοινό.

Η Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων δεν έφερε αντίρρηση ως προς τον δανεισμό της, θεωρώντας το γεγονός της επετείου τού κεντρικού και μεγαλύτερου μουσείου της Ελλάδας εξέχον, φυσικά με την προϋπόθεση να παρθούν όλα τα απαραίτητα μέτρα για την ασφαλή μεταφορά του.

Ωστόσο, η πρόταση δεν έτυχε της συναίνεσης της πλειοψηφίας τους ΚΑΣ, που θεώρησε ότι η τοιχογραφία είναι εξαιρετικά σημαντική, ευπαθής και ιδιαίτερα μεγάλη (τα τρία τμήματά της έχουν συνολικό μήκος 6,5 μ. και ύψος σχεδόν 50 εκατοστά) για να μπορεί να μεταφερθεί με ασφάλεια.

Το ΚΑΣ δεν συναίνεσε στην μεταφορά της τοιχογραφίας στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, θεωρώντας ότι είναι μεγάλη και ιδιαίτερα ευπαθής:

Το έργο από την εποχή που απομακρύνθηκε από το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο δεν έχει εκτεθεί στο κοινό, συνεπώς η συμμετοχή του στις «Οδύσσειες», όχι μόνο θα συνέβαλε στη θεματική της έκθεσης, αλλά θα ήταν και μια μοναδική ευκαιρία να το θαυμάσουν οι 470.000 και πλέον επισκέπτες που αναμένονται φέτος στο μουσείο.

Ωστόσο, η έκθεσή του στη Σαντορίνη δεν θα αργήσει.

Σύμφωνα με την Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων, το έργο είναι προσωρινά στημένο και προσιτό σε ειδικό κοινό, ενώ έχει εγκριθεί η μελέτη (κι έχουν βρεθεί και τα χρήματα) για την επανέκθεση της συγκεκριμένης αίθουσας του Μουσείου Προϊστορικής Θήρας, όπου η τοιχογραφία θα έχει περίοπτη θέση.