Νότες και λέξεις συναντιούνται για να ταξιδέψουν μικρούς και μεγάλους στη μουσικής της Τατιάνας Ζωγράφου. Μελωδίες, λυρισμός, ρυθμικότητα και ευφάνταστες ενορχηστρώσεις. Το νέο μουσικό εγχείρημα της τραγουδοποιού πλαισιώνεται από μια σειρά τραγουδιστών, που συμβάλλουν ο καθένας με το δικό του ερμηνευτικό ύφος στη δισκογραφική δουλειά που κυκλοφορεί με τίτλο «Μια νότα μού χτυπά το τζάμι». Οι στίχοι των τραγουδιών είναι των: Μαριάννας Αβούρη, Φίλιας Δενδρινού, Ιουλίτας Ηλιοπούλου Βεατρίκης Κάντζολα – Σαμπατάκου, Στέλλας Μιχαηλίδου, Παυλίνας Παμπούδη, Στέλλας Τζίβα, Ελισάβετ Τάρη και Μάκη Τσίτα.
Στη συνέντευξη που ακολουθεί η Τα τιάνα Ζωγράφου μιλάει για την τελευταία της δουλειά, τα επόμενά της σχέδια αλλά και τα παιδιά αυτούς τους «δύσκολους» ακροατές της.
Πως είναι να σου χτυπά μια νότα το τζάμι;
«Ξαφνιάζεσαι! Χαίρεσαι! Υπάρχει μια αίσθηση ευχάριστου κατ’ επείγοντος! Σα να μου τράβηξε το αυτί και μου είπε «Πότε θα φτιάξεις καινούργια τραγούδια;», τα παιδιά τα περιμένουν τώρα στις γιορτές, όπως τα δώρα από τον Άη Βασίλη!». Και ξεκίνησα να γράφω…»
Υπάρχει κάποια θεματική ενότητα σε αυτό τον δίσκο;
«Εάν υπήρχε ένας υπότιτλος θα ήταν «Εκείνα που κρύβονται στις παιδικές καρδιές». Όλα αυτά δηλαδή τα ανθρώπινα που αισθανόμαστε λίγο πολύ όλοι αλλά με πιο έντονο τρόπο τα παιδιά. Η χαρά, η χαρμολύπη, οι αγωνίες τους γιατί φυσικά αντιλαμβάνονται τις δυσκολίες της εποχής, η ανάγκη τους για παιχνίδι, για ταξίδια, για όνειρα. Προσπαθώ με άλλα λόγια να βρω στίχους τέτοιους που να με βοηθούν να κάνω μουσική που να εκφράζει όσες πιο πολλές αποχρώσεις συναισθημάτων γίνεται. Δεν είναι πάντα εύκολο αυτό, γιατί πάντα όταν φτιάχνεις μουσική και τραγούδια που να απευθύνεται (και) σε παιδιά ακροβατείς πάνω σε ένα τεντωμένο σκοινί.»
Πώς προέκυψε η ανάγκη για αυτό το άλμπουμ;
«Είχα εδώ και καιρό ξεκινήσει να συνθέτω τραγούδια. Η είσοδος του 2015 φάνηκε να δίνει ελπίδες. Ταυτόχρονα όμως ως πολίτης αυτής της χώρας βίωνα κι εγώ μεγάλη πίεση σε πολλά επίπεδα. Η τέχνη ξορκίζει το κακό. Ανακουφίζει. Πολλές καινούργιες συνθέσεις γεννήθηκαν μέσα από μια φόρτιση, που μεταβαλλόταν μεσα από τη σύνθεση σε συγκίνηση και εν τέλει σε χαρά. Στην χαρά της δημιουργίας. Αποφάσισα πιο συστηματικά πια να οργανώσω τη δουλειά μου έτσι ώστε να είμαι έτοιμη το καλοκαίρι. Δεν τα καταφέραμε. Καταφέραμε ωστόσο να εκδοθεί αυτή η δουλειά πριν τις γιορτές και είμαι πολύ χαρούμενη».
Χρειάζεται η «παιδική» ματιά όχι μόνο στη μουσική ή στην τέχνη αλλά και συνολικά στη ζωή;
«Παιδική είναι η ματιά που έχει ακόμα φρεσκάδα και δημιουργική διάθεση. Που δεν έχει βουλιάξει στη συνήθεια, στο τίποτα, στην άσκοπη κατανάλωση και εν τέλει είναι η ματιά του ενθουσιασμού προς κάθε τι που αναδεικνύει την ελευθερία, την επικοινωνία, τον σεβασμό, την αγάπη. Παιδική ματιά δεν είναι, όπως προσπαθούν να μας πείσουν, συνώνυμο της ανωριμότητας. Κάθε άλλο. Είναι η βαθιά καλλιέργεια των ενηλίκων που αποφασίζουν να μην εγκαταλείψουν τη δυνατότητά τους να παραμένουν δημιουργικοί, ενθουσιώδεις ή οργισμένοι εμπρός στις ανείπωτες αδικίες που συμβαίνουν γύρω μας.»
Πώς γίνεται η επιλογή των στίχων;
«Υπάρχουν ποιητές που συνεργάζομαι χρόνια μαζί τους όπως η Ιουλίτα Ηλιοπούλου, η Βεατρίκη Κάντζολα – Σαμπατάκου και η συνάδελφος μου η Φίλια Δενδρινού. Έχει φανεί ότι όποτε συνεργαζόμαστε «ανθίζουν» τραγούδια. Σε αυτό τον δίσκο αναζήτησα και άλλες συνεργασίες γιατί κάθε πένα δίνει με τον δικό της τρόπο εικόνες και αυτή η ποικιλία με ενδιέφερε. Έτσι γεννήθηκε το «Όταν πέφτει το σκοτάδι», πάνω στο υπέροχο ποίημα της ποιήτριας Παυλίνας Παμπούδη και με ερμηνεύτρια την μοναδική Σαβίνα Γιαννάτου, «Ο αγαπημένος ήρωας μου» σε στίχους του βραβευμένου με το Πανευρωπαικό βραβείο λογοτεχνίας (2014) Μάκη Τσίτα με τη φωνή του Δημήτρη Ζερβουδάκη αλλά και το «Χουζούρι» της ταλαντούχας συμμαθήτριάς μου Μαριάννας Αβούρη, «Η πόλη που γελούσε» με την Ελεωνόρα Ζουγανέλη σε στίχους της Ελισσάβετ Τάρη, «Ο χορός των σταφυλιών» με την Ειρήνη Δερέμπεη ή «Τα μικρά μου φτερά» σε στίχους της Στέλλας Μιχαηλίδου. Όλοι αυτοί οι άνθρωποι με ενέπνευσαν με τους στίχους τους, μου φέραν αμέσως εικόνες πολύχρωμες, εικόνες που για μένα γίναν αβίαστα ήχοι, μελωδίες, ρυθμοί.»
Πολλοί λένε ότι τα παιδιά είναι περισσότερο δύσκολοι ακροατές –θεατές από τους ενήλικες… Ισχύει;
«Όπως ξαναείπα σε μια συνέντευξη, το ζητούμενο είναι να καλλιεργήσουμε τα παιδιά στο να είναι δύσκολοι ακροατές, δηλαδή καλλιεργημένοι και κριτικοί ακροατές. Τα παιδιά από μόνα τους είναι αθώα και ευάλωτα. Αυτό ανοίγει πεδίον δόξης λαμπρόν στους καιροσκόπους του καταναλωτισμού. Ωστόσο, και ευτυχώς, τα παιδιά πολλές φορές αντιδρούν ενστικτωδώς και μυρίζονται το ψευδές. Έτσι όλοι αυτοί οι κύριοι και κυρίες δεν μπορούν να χαρούν για πολύ τα εφήμερα κέρδη τους. Είπα πριν ότι το να φτιάχνεις μουσική και τραγούδια που να απευθύνεται (και) σε παιδιά είναι σαν ακροβατείς πάνω σε ένα τεντωμένο σκοινί. Αυτό συμβαίνει διότι τα τραγούδια αυτά πρέπει να είναι ψαγμένα δίχως να είναι επιτηδευμένα, πρέπει να έχουν αμεσότητα δίχως να πέφτουν στο τετριμμένο και ‘πιασάρικο’, πρέπει να είναι σύντομα αλλά ταυτόχρονα και πυκνά. Δεν πετυχαίνονται εύκολα αυτά, αλλά πάντα προσπαθώ προς αυτή την κατεύθυνση.»
Τα παιδιά αντιλαμβάνονται τα κοινωνικά μηνύματα; Η να το θέσω αλλιώς οφείλουν οι μεγάλοι να τα ευαισθητοποιούν ή να τα αφήνουν στη γυάλα τους;
«Τα παιδιά δεν είναι στη γυάλα, όσο κι αν προσπαθούν κάποιοι να τα βάλουν. Αντιλαμ�άνονται τις εσωτερικές εντάσεις στις οικογένειες, εντάσεις που προκύπτουν από την κρίση και την αγωνία των γονιών τους να τα καταφέρουν. Και το αντιλαμβάνονται με τρόπο δραματικό. Τα παιδιά οικογενειών που έχουν μεγάλες δυσκολίες χαράζονται από αυτές, πολλές φορές βάναυσα. Υπάρχει μεγάλη φτώχεια, όσο κι αν η τηλεόραση προσπαθεί να το κρύψει ή να ασεβήσει με διάφορους τρόπους επάνω σε τέτοια θέματα, σερβίροντάς μας εκπομπές μαγειρικής. Τα παιδιά βιώνουν βάναυσα τις ρατσιστικές διακρίσεις στο σχολείο και αλλού. Ακριβώς γι’αυτό πρέπει διαρκώς να αναζητούμε τρόπους να θέτουμε τα ζητήματα και να προτάσσουμε την αλληλεγγύη και την ισότητα. Θα σας πω μια ιστορία: Το παιδί (άριστος μαθητής) της κοπέλας που χρόνια μας βοηθά στο σπίτι με την καθαριότητα (και η οποία κατάγεται από την Αλβανία) ακούγοντας ένα από τα τραγούδια μου που έβαλε η μουσικός του στο σχολείο χάρηκε, την πλησίασε και της είπε. Την ξέρω αυτή την κυρία που γράφει αυτά τα τραγούδια είναι φίλη της μαμάς μου και εκείνη απάντησε: «σιγά μην την ξέρεις εσύ αυτή;». Φυσικά φρόντισα να δώσω έναν δίσκο μου στον μικρό με αφιέρωση σε αυτή την άθλια μουσικό που, όταν τον πήρε στα χέρια της έχασε τη λαλιά της. Τα σχόλια δικά σας.»
Από την πρώτη σας δισκογραφική δουλειά το 2004 έχουν περάσει 11 χρόνια. Πώς τα κρίνετε όλα αυτά τα χρόνια;
«Προσπαθώ να προχωρήσω φτιάχνοντας τραγούδια αληθινά, με βάση έναν ποιητικό στίχο που μπορεί να αγγίξει τα παιδιά, δίχως να τα χειραγωγεί. Συνθέτω με ίσους όρους είτε απευθύνομαι σε παιδιά, είτε σε ενήλικες όπως έκανα στο ‘Μ»έναν τρόπο μυστικό’ μελοποιώντας ποιήματα του Χρονά, της Ηλιοπούλου και άλλων με καταξιωμένους ερμηνευτές όπως ο Αλκίνοος Ιωανννίδης,η Δάφνη Πανουργιά , η Ειρήνη Δερέμπεη κ.α. Και όλα αυτά τα χρόνια παίζω με έναν πυρήνα μουσικών που είναι βασικά οι ίδιοι και με τους οποίους μοιράζομαι την ίδια πίστη στην ανάγκη σοβαρής δουλειάς επάνω στα τραγούδια και την παρουσίασή τους. Επικεφαλής κατά έναν τρόπο σε αυτό το σχήμα είναι ο μαέστρος και πιανίστας μας ο Δημήτρης Μπουζάνης, ο οποίος μάλιστα έκανε και την ενορχήστρωση στον εν λόγω δίσκο. Αυτό κάνω από την αρχή με αυτούς τους αγαπημένους φίλους μουσικούς και ελπίζω με τα χρόνια να γίνομαι καλύτερη.»
Λένε ότι η μουσική εξημερώνει τα θηρία… Τους ανθρώπους;
«Η μουσική δεν υπάρχει έξω από τη ζωή της με και για τους ανθρώπους. Χτίζει σχέσεις μεταξύ των ήχων και μέσω αυτών των σχέσεων χτίζει σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων. Με αυτή την έννοια, η μουσική είναι ένα σύνολο πράξεων που δημιουργούν συναισθήματα και τρόπους σκέψης. Αν αυτές οι πράξεις καλλιεργούν την κριτική, την ευαισθησία, την ανοιχτότητα και την αυτονομία, τότε σίγουρα κάτι καλό θα βγει.»
Τα επόμενά σας σχέδια;
«Έχω ήδη έτοιμα και ηχογραφημένα επτά τραγούδια με περισσότερο θεατρικό χαρακτήρα τραγουδισμένα από λυρικούς τραγουδιστές (μεταξύ των οποίων ο Τάσος Αποστόλου που τον αγαπώ πολύ και η σπουδαία δασκάλα μου της φωνητικής, η Χριστίνα Γιαννακοπούλου). Θα προσπαθήσω να φτιάξω κι άλλα προς αυτήν την κατεύθυνση και κάπως έτσι ελπίζω να γεννηθεί η επόμενη δουλειά μου. Θέλω επίσης να κάνω και μια συναυλία με τα πιο μυσταγωγικά από τα τραγούδια μου, μια συναυλία σε πολύ μικρό χώρο με χαρακτήρα, ας πούμε, μουσικής δωματίου. Πρέπει να πάμε κόντρα στην ευτέλεια του οικονομισμού που μας κατατρέχει. Καθένας με τον τρόπο του.»
