Είναι το καμάρι του μουσείου, το ομοούσιο μέλος της Αγίας Τριάδας του. Γιατί η Τζοκόντα, η Αφροδίτη της Μήλου και η Νίκη της Σαμοθράκης είναι οι τρεις σταρ του Λούβρου, οι αδιαφιλονίκητες ατραξιόν του. Η πιο επιβλητική από αυτές, η φτερωτή θεά, υποδέχεται πλέον τα εκατομμύρια των επισκεπτών του μουσείου φανερά καλλωπισμένη. Ηδη από τον Ιούλιο του 2014 είχε ολοκληρωθεί η συντήρησή της ύστερα από 10 μήνες εργασιών, αλλά πρόσφατα αποπερατώθηκε και η αποκατάσταση του περιβάλλοντος χώρου. To ταβάνι, οι τοίχοι, τα κιγκλιδώματα και βεβαίως η μεγαλοπρεπής σκάλα Daru, δείγματα τεχνοτροπίας art deco, φρεσκαρίστηκαν για να πλαισιώσουν επάξια τη σπουδαία κυρία. Αφορμή λοιπόν για γιορτή. Το χρονικό των εργασιών συντήρησης αλλά και το περιπετειώδες ταξίδι του αγάλματος από τη Σαμοθράκη στο Λούβρο παρουσιάζεται σε μια έκθεση με τίτλο «Η Νίκη της Σαμοθράκης – Ανακαλύπτοντας εκ νέου ένα αριστούργημα» ως τις 15 Ιουνίου. Μέσα από φωτογραφικό υλικό, κείμενα, μαρμάρινα ανάγλυφα που μέχρι πρότινος βρίσκονταν σε αποθήκες αλλά και βίντεο που μεταφέρει τους επισκέπτες στο νησί της Σαμοθράκης, τα εκατομμύρια των επισκεπτών του μουσείου θα συστήνονται ξανά με τη θεότητα, κυριολεκτικά και μεταφορικά, της ελληνιστικής τεχνοτροπίας η οποία αναγγέλλει τη νίκη στο πεδίο της μάχης. Ολόλευκη πλέον όπως το παριανό μάρμαρο από το οποίο σμιλεύθηκε, αγέρωχη πάνω στην καθαρή πια φαιόχρωμη βάση της από μάρμαρο Λάρδου.
Μάχη με αιώνες και ρύπους
Είναι όντως εντυπωσιακή η φτερωτή Νίκη μετά τη συντήρησή της. Οπως μπορεί να πληροφορηθεί κάθε ενδιαφερόμενος και μέσα από το πλούσιο και ενημερωμένο site του μουσείου, η Νίκη αποσπάστηκε από τη βάση της σε σχήμα πρώρας πλοίου τον Σεπτέμβριο του 2013 και μεταφέρθηκε σε γειτονική αίθουσα όπου αφαιρέθηκε το στρώμα σκουρόχρωμων επικαθήσεων που την κάλυπταν, αποτέλεσμα της χρόνιας συσσώρευσης ρύπων. Η βάση αποσυναρμολογήθηκε στα 23 κομμάτια της, έγιναν όλες οι απαραίτητες αναλύσεις και απομακρύνθηκαν οι επεμβάσεις αποκατάστασης του 19ου αιώνα, δηλαδή οι μεταλλικοί σύνδεσμοι που τα ένωναν καθώς και οι αρμοί από τσιμεντοκονία. Οταν ολοκληρώθηκε ο καθαρισμός τους, επανακολλήθηκαν με υλικά πιο ανθεκτικά αλλά και αντιστρέψιμα. Αγαλμα και νηόμορφη βάση συναντήθηκαν ξανά, χωρίς ωστόσο να παρεμβάλλεται ανάμεσά τους το μικρό βάθρο που είχε τοποθετηθεί τον προηγούμενο αιώνα.
Πιο εντυπωσιακή ωστόσο υπήρξε η ανταπόκριση του κόσμου στη δημόσια έκκληση του μουσείου για συγκέντρωση οικονομικών πόρων (δηλαδή στο crowdfunding) προκειμένου να καταστεί δυνατή η συντήρηση. «Tous mecènes!» («Ολοι μαικήνες!») ήταν το μήνυμα που απηύθυνε το μουσείο τον Σεπτέμβριο του 2013 σε απλούς ανθρώπους, επισκέπτες του μουσείου ή λάτρεις του συγκεκριμένου έργου προκειμένου να τους προτρέψει να συμβάλουν στη συγκέντρωση 1 εκατ. ευρώ για την αποκατάστασή του. «Θέλουμε να δώσουμε την ευκαιρία σε όποιον το επιθυμεί να γίνει «εταίρος» σε αυτή τη μεγάλη επιχείρηση του Λούβρου» έλεγε ο πρόεδρος και διευθυντής του μουσείου Ζαν-Λικ Μαρτινέζ. Οχι χωρίς ένα μικρό, έστω, αντάλλαγμα. Ανάλογα με το ποσό της προσφοράς τους, οι σπόνσορες θα κέρδιζαν προνόμια: από μία δωρεάν επίσκεψη ως μία ετήσια συνδρομή για το μουσείο.
Σπόνσορες και «πρεσβευτές»
Σε χρόνο ρεκόρ, μέσα σε τρεις μήνες, είχε συγκεντρωθεί το ποσό. Σήμερα το μουσείο ευχαριστεί εγκάρδια τους 6.700 σπόνσορες που έσπευσαν να συνεισφέρουν καθώς και τους 289 «πρεσβευτές» οι οποίοι ανέλαβαν να διαδώσουν την έκκληση του μουσείου μέσω του Facebook και να συγκεντρώσουν τουλάχιστον 200 ευρώ έκαστος. Πάντως δεν είναι η πρώτη φορά που το μουσείο του Λούβρου καταφεύγει στη μέθοδο του crowdfunding για να να χρηματοδοτήσει πολυδάπανα σχέδιά του. Το 2010 είχε συγκεντρώσει με την ίδια μέθοδο 1,3 εκατ. ευρώ προκειμένου να αποκτήσει το έργο «Οι τρεις Χάριτες» του Λούκας Κράναχ του πρεσβύτερου, ενώ το 2011 αγόρασε δύο αγαλματίδια του 13ου αιώνα με 800.000 ευρώ που μαζεύτηκαν με τον ίδιο τρόπο.
Στην περίπτωση της Νίκης της Σαμοθράκης η συντήρηση βέβαια δεν θα ήταν εφικτή αν επαφιόταν μόνο στη συνδρομή των ανώνυμων φιλότεχνων (οι οποίοι παρεμπιπτόντως μπορούν πλέον να δουν το όνομά τους να αναγράφεται στο site του μουσείου). Τα τρια από τα τέσσερα εκατομμύρια ευρώ που χρειάστηκαν συνολικά διατέθηκαν από τρεις μεγάλους χορηγούς. O βασικότερος είναι η ιαπωνική εταιρεία μίντια και δημιουργίας περιεχομένου, Nippon Television Holdings, η οποία συμμετείχε μεταξύ άλλων και στην προγενέστερη συντήρηση της Αφροδίτης της Μήλου. Είναι επίσης ο επιχειρηματίας Μαρκ ντε Σαριέρ (CEO της γαλλικής εταιρείας Fimalac η οποία δραστηριοποιείται στον τομέα των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών μέσω της Fitch Group) και η τράπεζα Bank of America Merrill Lynch, η οποία μέσω του Προγράμματος Συντήρησης Τέχνης (Art Conservation Project) συνεισφέρει στη διατήρηση σπουδαίων έργων από όλον τον κόσμο.
Τέσσερις συντηρήσεις και ένα άγαλμα
Αυτή δεν ήταν βεβαίως η πρώτη συντήρηση για το «διασημότερο μνημείο του κόσμου», όπως το διαφήμιζε το μουσείο του Λούβρου στην πρόσκληση για την έκθεση που παρουσιάζεται στην πτέρυγα Sully αυτόν τον καιρό. Οπως είναι γνωστό, το άγαλμα της φτερωτής θεάς που φιλοτεχνήθηκε στις αρχές του 2ου αιώνα π.Χ. είχε βρεθεί το 1863 σε δύο κομμάτια στο Ιερό των Μεγάλων Θεών, στο βόρειο τμήμα του νησιού της Σαμοθράκης, από αρχαιολογική αποστολή της οποίας ηγούνταν ο υποπρόξενος της Γαλλίας στην Αδριανούπολη Κάρολος Σαμπουαζό. Εναν χρόνο μετά ξεκίνησαν οι πρώτες επεμβάσεις αποκατάστασης (1864-1866). Το κάτω μέρος της Νίκης τοποθετήθηκε σε ένα μικρό βάθρο και στερεώθηκε πάνω του με μια μεταλλική ράβδο για να εκτεθεί στην περίφημη Salle des Caryatides, ενώ τα υπόλοιπα κομμάτια της αποθηκεύθηκαν. Το 1879 αυστριακοί αρχαιολόγοι απέστειλαν στο Λούβρο τα κομμάτια της νηόμορφης βάσης τα οποία είχαν παραμείνει στον αρχαιολογικό χώρο. Στο πλαίσιο της δεύτερης (ουσιαστικά πρώτης παρεμβατικής) αποκατάστασης (1880-1883) συναρμολογήθηκαν το κομμάτια της βάσης, ενώ το δεξί στήθος και το αριστερό φτερό κολλήθηκαν στο σώμα της Νίκης. Το σύμπλεγμα τοποθετήθηκε το 1884 στη σκάλα Daru, όπου έμελλε και να παραμείνει. Στο πλαίσιο της τρίτης συντήρησης (1932-1934) τοποθετήθηκε λίγο πιο μπροστά στο κεφαλόσκαλο και ανυψώθηκε ακόμη περισσότερο χάρη σε ένα τσιμεντένιο βάθρο που τοποθετήθηκε από κάτω του.
Αυτή δεν ήταν βεβαίως η πρώτη συντήρηση για το «διασημότερο μνημείο του κόσμου», όπως το διαφήμιζε το μουσείο του Λούβρου στην πρόσκληση για την έκθεση που παρουσιάζεται στην πτέρυγα Sully αυτόν τον καιρό. Οπως είναι γνωστό, το άγαλμα της φτερωτής θεάς που φιλοτεχνήθηκε στις αρχές του 2ου αιώνα π.Χ. είχε βρεθεί το 1863 σε δύο κομμάτια στο Ιερό των Μεγάλων Θεών, στο βόρειο τμήμα του νησιού της Σαμοθράκης, από αρχαιολογική αποστολή της οποίας ηγούνταν ο υποπρόξενος της Γαλλίας στην Αδριανούπολη Κάρολος Σαμπουαζό. Εναν χρόνο μετά ξεκίνησαν οι πρώτες επεμβάσεις αποκατάστασης (1864-1866). Το κάτω μέρος της Νίκης τοποθετήθηκε σε ένα μικρό βάθρο και στερεώθηκε πάνω του με μια μεταλλική ράβδο για να εκτεθεί στην περίφημη Salle des Caryatides, ενώ τα υπόλοιπα κομμάτια της αποθηκεύθηκαν. Το 1879 αυστριακοί αρχαιολόγοι απέστειλαν στο Λούβρο τα κομμάτια της νηόμορφης βάσης τα οποία είχαν παραμείνει στον αρχαιολογικό χώρο. Στο πλαίσιο της δεύτερης (ουσιαστικά πρώτης παρεμβατικής) αποκατάστασης (1880-1883) συναρμολογήθηκαν το κομμάτια της βάσης, ενώ το δεξί στήθος και το αριστερό φτερό κολλήθηκαν στο σώμα της Νίκης. Το σύμπλεγμα τοποθετήθηκε το 1884 στη σκάλα Daru, όπου έμελλε και να παραμείνει. Στο πλαίσιο της τρίτης συντήρησης (1932-1934) τοποθετήθηκε λίγο πιο μπροστά στο κεφαλόσκαλο και ανυψώθηκε ακόμη περισσότερο χάρη σε ένα τσιμεντένιο βάθρο που τοποθετήθηκε από κάτω του.
πότε & πού:«Η Νίκη της Σαμοθράκης – Ανακαλύπτοντας εκ νέου ένα αριστούργημα» παρουσιάζεται στο μουσείο του Λούβρου ως τις 15 Ιουνίου
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
