Στην ταινία «Πρώτα Χριστούγεννα στα χαρακώματα» (2005) του σκηνοθέτη, γραφίστα και ζωγράφου Μίχαελ Γκμονιτζ, ο Γαλλικής υπηκοότητας σκηνοθέτης προσφέρει μια αυθεντική προσέγγιση των γεγονότων του Δεκεμβρίου του 1914 αντλώντας το υλικό του από τα γράμματα των στρατιωτών των εχθρικών δυνάμεων που γιόρτασαν ειρηνικά στη νεκρή ζώνη την παραμονή των Χριστουγέννων.
Στο πολύ πιο γνωστό ιταλικό φιλμ «Ο μεγάλος πόλεμος» (1959) ένας μεγάλος μάστορας του παγκόσμιου κινηματογράφου, ο Μάριο Μονιτσέλι σκηνοθέτησε τον Βιτόριο Γκάσμαν, τον Αλμπέρτο Σόρντι και την Σιλβάνα Μανγκάνο σε μια κορυφαία, όπως αποδείχθηκε αντιπολεμική ταινία που ακροβατώντας ανάμεσα στο χιούμορ και το δράμα συνέβαλλε, ως ένα μεγάλο βαθμό, στην αναγέννηση της ιταλικής σατιρικής κωμωδίας.
Οι δύο ταινίες θα προβληθούν στο διήμερο αφιέρωμα «100 χρόνια μετά: Ο Μεγάλος (ξεχασμένος) Πόλεμος. Η επιρροή του στην τέχνη» που θα πραγματοποιηθεί στο Πολύκεντρο «Ηλέκτρα Αποστόλου» του Δήμου Ηρακλείου Αττικής (Κουντουριώτου και Νεότητος), την Τρίτη 2 και την Τετάρτη 3 Δεκεμβρίου. Είναι μια εκδήλωση που διοργάνωσε ο «Άλλος Τόπος», μια ομάδα Επικοινωνίας και Πολιτισμού που δημιουργήθηκε στο Ηράκλειο Αττικής με στόχο να συστηθεί και να αξιολογηθεί μέσα από την πολιτιστική διαδρομή της, θέματα που θα αναπτύξει η εκπαιδευτικός Ανθή Χαρώνη.
Την πρώτη ημέρα του αφιερώματος, πριν από την προβολή του «Πρώτα Χριστούγεννα στα χαρακώματα», η Επίκουρος Καθηγήτρια Νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Πατρών Έλλη Λεμονίδου θα ξετυλίξει πτυχές από την ξεχασμένη και για πολλούς άγνωστη ιστορία του πολέμου που δίκαια ονομάσθηκε «μεγάλος». Ήταν άλλωστε η πρώτη παγκόσμια σύγκρουση του 20ου αιώνα που για πολλούς ιστορικούς έληξε το 1945 και όχι το 1918.
Για τον «πρωτοφανέρωτο πόλεμο» που σήμανε το τέλος του προηγούμενου διανοητικού σύμπαντος (σύμφωνα με τον ιστορικό Έρικ Χοπσμπάουμ) θα μιλήσουν ο ιστορικός τέχνης Παναγιώτης Παπαδόπουλος και ο δημοσιογράφος – κριτικός κινηματογράφου Γιάννης Ζουμπουλάκης. Συγκεκριμένα θα αναφερθούν στην επιρροή που άσκησε ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος στα γράμματα και στις τέχνες, τότε αλλά ακόμα και σήμερα.
Την επομένη θα προβληθεί ο «Μεγάλος πόλεμος» του Μ. Μονιτσέλι που θα προλογίσει ο σεναριογράφος και μέλος του «Άλλου Τόπου» Επικοινωνίας και Πολιτισμού Θάνος Ξηρός. Ο συντονισμός του αφιερώματος θα είναι της δημοσιογράφου Δήμητρας Κουντή και η είσοδος ελεύθερη.
Ινστιτούτο Γκέτε
Εν τω μεταξύ, σε έναν άλλο χώρο της Αθήνας, στο Γερμανικό Ινστιτούτο Γκέτε της Ομήρου, την Δευτέρα 1 Δεκεμβρίου, εγκαινιάζεται φωτογραφική έκθεση με θέμα τον αντίκτυπο του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου στον κόσμο. Στις 20.00 της Δευτέρας η Χριστίνα Κουλούρη, Καθηγήτρια στο Πάντειο Πανεπιστήμιο θα κάνει την εισήγηση της εκδήλωσης που παρουσιάζει τις δουλειές πέντε φωτογράφων, οι οποίοι κατέγραψαν τον πόλεμο και την καθημερινότητά του στα Βαλκάνια (1914-1918). Οι φωτογραφίες τους δείχνουν ένα εν πολλοίς άγνωστο μέχρι σήμερα θέατρο των πολεμικών επιχειρήσεων.
Αναλυτικότερα ο Αμερικανός Λούις Χάιν φωτογράφισε παιδιά-θύματα του πολέμου, ο συμπατριώτης του Αριελ Βάργκες εστίασε στη Θεσσαλονίκη μετά την απόβαση των συμμαχικών στρατευμάτων, ο Ρώσος Σαμψών Τσέρεκοφ κατέγραψε την υποχώρηση του σερβικού στρατού στα βουνά της Αλβανίας και δύο ανώνυμοι φωτογράφοι που ανήκαν στον γερμανικό και τον γαλλικό στρατό, φωτογράφισαν την καθημερινότητα του πολέμου στα Βαλκάνια και τα εγκλήματα πολέμου κατά του άμαχου πληθυσμού.
Μετά τα εγκαίνια της έκθεσης θα ακολουθήσει η προβολή της ανατολικογερμανικής ταινίας «Η γυναίκα και ο ξένος» (1984, 97΄) του Ράινερ Σίμον που μέσα από την σχέση δυο Γερμανών αιχμαλώτων των Ρώσων την τελευταία χρονιά του πολέμου (1918), ξεκινά ως δράμα με εικόνες του Α Παγκοσμίου Πολέμου από τη ρωσική στέπα και τελειώνει σαν αρχαία τραγωδία στη Γερμανία. Η ταινία που απέσπασε την Χρυσή Άρκτο στο Διεθνές Φεστιβάλ του Βερολίνου 1985 βασίζεται στο διήγημα του Λέοναρντ Φρανκ «Καρλ και Ανα». Η είσοδος θα είναι και εδώ ελεύθερη.
