ΟΥΑΣΙΝΓΚΤΟΝ
Μπορεί ένα μικρό αγόρι-μάγος να παίξει ρόλο στη διαμόρφωση των κοινωνικών αντιλήψεων των παιδιών της νέας χιλιετίας; Σύμφωνα με άρθρο της New York Times, μπορεί, καθώς η ανάγνωση των βιβλίων της σειράς με ήρωα τον Χάρι Πότερ της Τζέι Κει Ρόουλινγκ είναι ικανή να οδηγήσει στη μείωση των κοινωνικών προκαταλήψεων μεταξύ των μαθητών και των φοιτητών.
Τα μυθιστορήματα της Ρόουλινγκ βρέθηκαν στο επίκεντρο μιας μελέτης με τίτλο «Η Μεγαλύτερη Μαγεία του Χάρι Πότερ: μειώνοντας τις προκαταλήψεις», που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Journal of Applied Social Psychology. Οι ερευνητές με επικεφαλής τον Ιταλό Λόρις Βετσάλι από το πανεπιστήμιο της Μόντενα και Ρέτζιο Εμίλια, διαπίστωσαν πως οι μαθητές που διαβάζουν τα βιβλία, ταυτίζονται με τον πρωταγωνιστή (Χάρι Πότερ), ή αντιπαθούν τον εχθρό του (τον κακό Βόλντεμορτ).
«Κάπως έτσι, διαμορφώνουν μεγαλύτερη ανεκτικότητα απέναντι σε στιγματισμένες κοινωνικές ομάδες, όπως οι μετανάστες, οι ομοφυλόφιλοι και οι πρόσφυγες», σημειώνει η αρθρογράφος Χανα Κοζλόφσκα προσθέτοντας πως «η σειρά των βιβλίων ερευνάει κοινωνικά ζητήματα όπως αντικρουόμενες ταυτότητες, προκαταλήψεις και συγκρούσεις. Οι ερευνητές ήθελαν να δουν κατά πόσο τα βιβλία αυτά μπορούσαν να χρησιμεύσουν ως εργαλεία για τη βελτίωση των κοινωνικών αντιλήψεων. Οι μελετητές θεωρούν πως ο κόσμος του Χάρι Πότερ, γεμάτος προκαταλήψεις και ιεραρχική δομή, αποτελεί μικρογραφία της κοινωνίας μας. Λόγου χάρη, η λέξη «λασποαίματος» ή «ημιαίματος» που συχνά χρησιμοποιείται στα βιβλία, έχει ρατσιστική χροιά».
Το πείραμα των μελετητών χωρίστηκε σε τρία σκέλη: κατά τη διάρκεια της πρώτης μελέτης, οι ερευνητές συνέλεξαν στοιχεία από 34 μαθητές δημοτικού ιταλικών σχολείων. Οι μαθητές χωρίστηκαν σε δυο ομάδες: στην πρώτη ομάδα οι μαθητές διάβαζαν αποσπάσματα του βιβλίου που αναφέρονται στην προκατάληψη, ενώ στην δεύτερη ομάδα οι μαθητές διάβαζαν αποσπάσματα τα οποία δεν αναφέρονταν στην προκατάληψη. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι τα παιδιά που είχαν διαβάσει τα αποσπάσματα που σχετίζονταν με την προκατάληψη είχαν καλύτερη στάση απέναντι στους μετανάστες. Στη δεύτερη έρευνα, οι μελετητές επανέλαβαν την ίδια διαδικασία με 117 μαθητές γυμνασίου ενός ιταλικού σχολείου, για να αναλύσουν τη στάση τους απέναντι στους ομοφυλόφιλους. Ακολουθήθηκε η ίδια διαδικασία και για μια ακόμη φορά διαπιστώθηκε ότι η ανάγνωση των μυθιστορημάτων του Χάρι Πότερ βελτίωνε τη στάση των παιδιών απέναντι στους γκέι. Τέλος, οι ερευνητές εξέτασαν προπτυχιακούς φοιτητές σε βρετανικά πανεπιστήμια προκειμένου να αξιολογήσουν τη στάση τους απέναντι στους πρόσφυγες. Το συμπέρασμα ήταν περίπου το ίδιο: η στάση των φοιτητών απέναντι στους πρόσφυγες ήταν μεν ελαφρά πιο ανεκτική αμέσως μετά την ανάγνωση των βιβλίων της Ρόουλινγκ, όμως η συναισθηματική ταύτιση με τον Χάρι Πότερ εμφανίστηκε μειωμένη κατά πολύ.
«Η τελευταία αυτή περίπτωση δείχνει πως υπάρχουν πολλοί ακόμη παράγοντες που διαμορφώνουν τις κοινωνικές μας αντιλήψεις, όπως η οικογένεια, τα ΜΜΕ, οι φίλοι μας και τα θρησκευτικά μας πιστεύω», σημειώνει ο Μπρετ Στέτκα απ’ το διεθνές επιστημονικό περιοδικό Scientific American.
H παραπάνω έρευνα έρχεται να επιβεβαιώσει μια προηγούμενη μελέτη του πολιτικού επιστήμονα του πανεπιστημίου του Βερμόντ στις ΗΠΑ, Αντονι Γκερζίνσκι, ο οποίος σε σχετικό βιβλίο υποστηρίζει πως ο Χάρι Πότερ επηρέασε τις πολιτικές αξίες και τις απόψεις της γενιάς των παιδιών που μεγάλωσε με αυτά τα βιβλία. «Ο Χάρι Πότερ αποτέλεσε ένα από τα σημαντικότερα εκδοτικά φαινόμενα της νέας χιλιετίας και οι ιστορίες του βοήθησαν τα παιδιά της γενιάς του να μεγαλώσουν μαθαίνοντας τους το τι είναι ηθικά σωστό και τι είναι ηθικά λάθος», επισημαίνει ο αμερικανός ερευνητής στο βιβλίο του «Harry Potter and the Millenials», καταλήγοντας πως «τα βιβλία συσχετίζονται με υψηλότερα επίπεδα ανοχής για τις μειονότητες, ενδυνάμωση της κοινωνικής ισότητας και μια αντίθεση απέναντι στη βία και στα βασανιστήρια».
