Ο γλύπτης της Αίγινας και η νέα του στέγη

Η διευθύντρια της Εθνικής Πινακοθήκης κυρία Μαρίνα Λαμπράκη-Πλάκα εκφράζει μια ελπίδα: η αποπεράτωση των εργασιών ανακαίνισης που βρίσκονται αυτόν τον καιρό σε εξέλιξη να συμπέσουν με την ολοκλήρωση ενός ακόμη μουσείου για την ανέγερση του οποίου έχει καταβληθεί μεγάλη προσπάθεια τα τελευταία χρόνια. Ο λόγος για το Νέο Μουσείο Καπράλου στα Πλακάκια της Αίγινας, σε οικόπεδο έκτασης τριών στρεμμάτων, παρακείμενο του ήδη υπάρχοντος Μουσείου-Εργαστηρίου ενός από τους σημαντικότερους έλληνες γλύπτες του 20ού αιώνα. Ο δρόμος άνοιξε καθώς πριν από δέκα περίπου ημέρες το έργο έλαβε έγκριση από το Περιφερειακό Συμβούλιο Αττικής όπου η κυρία Λαμπράκη-Πλάκα παρέστη και έλαβε τον λόγο καθώς το μουσείο αποτελεί παράρτημα της Εθνικής Πινακοθήκης από το 2006. Τώρα, όπως η ίδια εξηγεί, επόμενο στάδιο είναι η προκήρυξη του έργου, η επιλογή εργολάβου και η έναρξη των εργασιών. Ο προϋπολογισμός του Νέου Μουσείου είναι της τάξεως των 3,7 εκατ. ευρώ και θα καλυφθεί από τα Περιφερειακά Επιχειρησιακά Προγράμματα (ΠΕΠ) Αττικής ενώ η σχετική μελέτη συντάχθηκε από την Περιφερειακή Ενότητα Νήσων και σύμβουλοι – αρχιτέκτονες από την πλευρά της Εθνικής Πινακοθήκης ήταν ο κ. Γιώργος Παρμενίδης και οι κυρίες Κριστίν Λανγκεπέ, Θηρεσία-Νίκη Γαλάτουλα και Ιφιγένεια Μάρη.

Γεννημένος στο Παναιτώλιο Αιτωλοακαρνανίας, παιδί αγροτικής οικογένειας, ο Χρήστος Καπράλος (1909-1993) σπούδασε αρχικά ζωγραφική στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών και στη συνέχεια γλυπτική στο Παρίσι. Επέστρεψε στην Ελλάδα και τη γενέτειρά του το 1940, έξι χρόνια αργότερα μετακινήθηκε στην Αθήνα και το 1963 στην Αίγινα, όπου έστησε το δικό του εργαστήριο. «Σπουδές στη ζωγραφική και απασχόληση με τη γλυπτική, η αφομοίωση των κατακτήσεων του παρελθόντος και η ερμηνεία του παρόντος, ρεαλιστικές προσπάθειες, συνομιλία με την πραγματικότητα, το μνημείο της μάχης της Πίνδου, πέρασμα από το ατομικό στο συλλογικό, κεραμικά και αξιοποίηση του τυχαίου, με τις πέτρες της θάλασσας, εργασίες σε μολύβι και χαλκό, μετάβαση από το τοπικό στο πανανθρώπινο, τα ανθρωπόμορφα αντικείμενα, μνημειακές μορφές που δίνουν νέες διαστάσεις σε προαιώνιους μύθους και εκφράζουν σύγχρονες ανησυχίες» έχει γράψει, μεταξύ άλλων, γι’ αυτόν ο ακαδημαϊκός Χρύσανθος Χρήστου.

Αναφερόμενη στον Καπράλο η διευθύντρια της Εθνικής Πινακοθήκης επισημαίνει τον δημιουργικό χαρακτήρα των έργων του. «Καθώς ήταν αριστερός και δεν του έδιναν κρατικές παραγγελίες, στο σύνολο της παραγωγής του δεν υπάρχει κανένα συμβατικό έργο. Ολόκληρη η δημιουργία του, η οποία εκτείνεται σε 6.000 έργα, ήταν αποτέλεσμα ελεύθερης προαίρεσης…» τονίζει.

Η κυρία Λαμπράκη-Πλάκα θυμίζει τα βασικά στάδια της μακράς διαδρομής ως την αίσια κατάληξη της υπόθεσης της ανέγερσης του Νέου Μουσείου: «Το Ιδρυμα Καπράλου – λέει –περιήλθε στην Εθνική Πινακοθήκη με τη βούληση της χήρας του καλλιτέχνη, της αείμνηστης Σούλης Καπράλου και του ΔΣ. Ηταν άλλωστε και εκπεφρασμένη επιθυμία του ίδιου του Καπράλου, αν κάποια στιγμή το Ιδρυμα δεν μπορούσε να εκπληρώσει τους σκοπούς του, να περιέλθει στην Πινακοθήκη. Επειδή λοιπόν δεν είχαν χρήματα για να προχωρήσουν στην ανέγερση του Νέου Μουσείου αλλά και να επιτελέσουν τους σκοπούς του Ιδρύματος γενικότερα, περιήλθε στη δικαιοδοσία μας».

Μέσω αυτής της διαδικασίας, λοιπόν, η Εθνική Πινακοθήκη βρέθηκε να διαχειρίζεται μια σημαντική περιουσία: δέκα στρέμματα, περίπου, στα Πλακάκια της Αίγινας, επάνω στη θάλασσα με τα παλαιά εργαστήρια του Καπράλου τα οποία πρόκειται να συντηρηθούν, το οικόπεδο που είχε ήδη αγοραστεί προκειμένου να στεγάσει το Νέο Μουσείο και επιπλέον ένα χρηματικό ποσό ανεπαρκές όμως για την ανέγερση του κτιρίου. «Εκτοτε άρχισε ένας τεράστιος αγώνας προκειμένου να ενταχθεί σε ένα πρόγραμμα» εξηγεί και πάλι η κυρία Λαμπράκη-Πλάκα. «Τελικά το ανέλαβε η Περιφέρεια και υπεγράφη η προγραμματική σύμβαση με το υπουργείο Πολιτισμού. Είχα όμως μεγάλη αγωνία για το αν θα περάσει τελικά από το Συμβούλιο. Ευτυχώς η έκβαση ήταν αίσια…» συνεχίζει επισημαίνοντας παράλληλα τις προσπάθειες του απερχόμενου αντιπεριφερειάρχη Πειραιώς και Νήσων κ. Δημήτρη Κατσικάρη.

«Ουσιαστικά μιλάμε για έναν υπέργειο όροφο και έναν υπόγειο καθώς το έδαφος είναι κάπως επικλινές και αυτό που βλέπουμε είναι το υπέργειο πάτωμα» λέει η διευθύντρια της Πινακοθήκης. Στον υπόγειο χώρο, συνεχίζει, θα υπάρχουν αίθουσες και αποθήκες. Μεταξύ των αιθουσών έχει σχεδιαστεί εκθεσιακός χώρος για περιοδικές εκθέσεις αλλά και η αίθουσα των τριών φίλων: του Καπράλου, του Μόραλη και του Νικολάου. «Μεταξύ τους ήταν αχώριστοι και επειδή εμείς έχουμε σημαντικές δωρεές και των τριών σκεφτήκαμε να αφιερώσουμε μια ειδική αίθουσα, αναμνηστική της φιλίας τριών τόσο μεγάλων καλλιτεχνών…» συνεχίζει η ίδια.

Το υπέργειο πάτωμα θα είναι ο κατ’ εξοχήν εκθεσιακός χώρος. Περιλαμβάνεται επίσης ένα μικρό θεατράκι, καφέ, πωλητήριο καθώς και εξωτερικοί χώροι που μπορούν να φιλοξενήσουν εκδηλώσεις προκειμένου να έχει έσοδα το μουσείο. Τα παλιά εργαστήρια θα στεγάσουν τη διοίκησή του ενώ προβλέπεται και η δημιουργία τριών στούντιο φιλοξενίας καλλιτεχνών, κυρίως γλυπτών, στους οποίους θα παρέχονται υλικά και στέγη προκειμένου να δουλεύουν στην Αίγινα και να αφήνουν ένα έργο τους στο νησί. «Εφόσον την ανέγερση του μουσείου αναλαμβάνει η Περιφέρεια, το ποσό του Ιδρύματος που έχει περιέλθει σε εμάς μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την ανακατασκευή των εργαστηρίων προκειμένου να συμπεριληφθεί εκεί και το εργαστήριο συντήρησης προκειμένου να μη χρειάζεται να έρχονται τα έργα στην Αθήνα…».