Το αρχείο του Οδυσσέα Ελύτη αποκτά πλέον «στέγη». Την περασμένη Τρίτη ο αναπληρωτής υπουργός Περιβάλλοντος κ. Νίκος Ταγαράς υπέγραψε την απόφαση, η οποία ανοίγει τον δρόμο για να λειτουργήσει το «Σπίτι του Ελύτη», σε ένα διατηρητέο κτίριο, στη συμβολή των οδών Διοσκούρων και Πολυγνώτου στην Πλάκα.
Η υπόθεση είχε κολλήσει, καθώς η συγκεκριμένη χρήση δεν επιτρέπεται στην περιοχή από το ισχύον Προεδρικό Διάταγμα για την Πλάκα. Γι’ αυτό έπρεπε να καθοριστούν ειδικοί όροι και περιορισμοί δόμησης, καθώς και ειδικές χρήσεις γης, ώστε να είναι δυνατή η λειτουργία του ως χώρου έκθεσης και φύλαξης για το αρχείο του μεγάλου έλληνα ποιητή.
Ετσι, στο διώροφο κτίριο του 19ου αιώνα, το οποίο θα στεγάσει το Σπίτι του νομπελίστα ποιητή, με απόφαση του κ. Ταγαρά εγκρίθηκαν, κατά παρέκκλιση, οι ελάχιστες δυνατές παρεμβάσεις προκειμένου το κτίριο να καταστεί προσβάσιμο σε όλους, να αξιοποιηθεί και να αποδοθεί στο κοινό με την τήρηση των απαραίτητων κανόνων ασφαλείας. Γι’ αυτό θα προστεθεί ανελκυστήρας, ο οποίος θα μπορεί να εξυπηρετεί και Ατομα με Ειδικές Ανάγκες (ΑΜΕΑ). Επίσης, θα δημιουργηθεί έξοδος πυροδιαφυγής, αλλά και μεταλλική σκάλα πυρασφάλειας στη δυτική πλευρά του διατηρητέου κτιρίου.
Τα αυθεντικά έπιπλα


Στο εσωτερικό του σπιτιού θα επιτραπούν ορισμένες διαρρυθμίσεις ώστε ο χώρος να γίνει πιο λειτουργικός. Στο ισόγειο θα τοποθετηθούν τα αυθεντικά έπιπλα από το γραφείο του νομπελίστα ποιητή προκειμένου να αποτυπωθεί ο χώρος όπου περνούσε πολλές ώρες της συγγραφικής του ζωής.
Την αρχιτεκτονική μελέτη που απαιτείται προκειμένου να γίνουν οι επεμβάσεις στον χώρο έκανε, χωρίς αμοιβή, το γραφείο του αρχιτέκτονα κ. Αλέξανδρου Σαμαρά (αδελφός του πρωθυπουργού κ. Αντώνη Σαμαρά), του πολιτικού μηχανικού κ. Παναγιώτη Παναγιωτόπουλου και του ηλεκτρολόγου μηχανικού κ. Αλέξανδρου Καμαρινού.
«Το κάναμε από καρδιάς. Πρέπει να προστατευθεί το έργο του μεγάλου μας ποιητή. Το θεωρώ αυτονόητο» λέει στο «Βήμα» ο κ. Αλέξανδρος Σαμαράς. Οπως αναφέρει ο ίδιος, ο Ελύτης δεν τον γνώριζε. Ο ποιητής είχε όμως στενή σχέση με τον Αντώνη Σαμαρά, από τον οποίο ζήτησε μια τελευταία χάρη, γνωρίζοντας ότι ο αδελφός του ήταν αρχιτέκτονας. «Ο ποιητής είχε ζητήσει από τη σύντροφό του ΙουλίταΗλιοπούλου και τον αδελφό μου να του φτιάξουν ένα εκκλησάκι στη Σίκινο, χτισμένο από ντόπιους κτίστες. Επιλέξαμε έναν χώρο μεταξύ του μοναστηριού της Ζωοδόχου Πηγής και της Χώρας. Το εκκλησάκι, αφιερωμένο στην Παναγιά την Παντοχαρά, ολοκληρώθηκε μετά τον θάνατο του ποιητή».
Λουσμένο στο αιγαιοπελαγίτικο φως που ύμνησε ο ποιητής, έχει ανεμπόδιστη θέα στο Αιγαίο. Ο Ελύτης δεν είχε πάει ποτέ στη Σίκινο, αλλά όπως επισημαίνει ο κ. Αλέξανδρος Σαμαράς, το νησί αυτό «εξέφραζε για τον ποιητή έναν χώρο παρθένο και ανόθευτο και γι’ αυτό το επέλεξε».
Η μελέτη για το «Σπίτι του Ελύτη» ήταν το επόμενο βήμα για τον κ. Σαμαρά. «Ηθελα να προσφέρω στη δημιουργία του προκειμένου να προστατευθεί το έργο του ποιητή» επισημαίνει ο αρχιτέκτονας.

Αθηναϊκός κλασικισμός
Το κτίριο της Πλάκας, στο οποίο θα μεταφερθεί το πολύτιμο υλικό, αποτελεί εξαίσιο δείγμα αθηναϊκής διπλοκατοικίας (περιλαμβάνει δύο ανεξάρτητα οροφοδιαμερίσματα με διαφορετική είσοδο) και περιήλθε στην ιδιοκτησία του Δημοσίου κατόπιν αναγκαστικής απαλλοτρίωσης το 1972. Από τις αρχές της δεκαετίας του 1980 στέγαζε το Κέντρο Συντήρησης Αρχαιοτήτων του υπουργείου Πολιτισμού, αλλά μετά τον σεισμό του 1999 κρίθηκε ακατάλληλο και εκκενώθηκε. Το έργο αποκατάστασής του ολοκληρώθηκε το 2006 και από τότε στεγάζει το Κοινωνικό Πολυκέντρο.
Είναι λιθόκτιστο, με εμβαδόν 367 τ.μ. Στην αυλή του υπάρχουν δύο ισόγεια κτίσματα, 16 τ.μ. το καθένα, με κεραμοσκεπή. Τα πατώματα του ορόφου είναι ξύλινα, όπως και η στέγη, η οποία καλύπτεται με κεραμίδια βυζαντινού τύπου.
Οπως αναφέρεται στην έκθεση του Τμήματος Παραδοσιακών Οικισμών προς το Κεντρικό Συμβούλιο Αρχιτεκτονικής του ΥΠΕΚΑ, η κύρια όψη του (επί της οδού Πολυγνώτου) εμφανίζει ρυθμολογική οργάνωση του αθηναϊκού κλασικισμού. «Η δευτερεύουσα όψη επί της οδού Διοσκούρων δεν είναι αισθητικά ισότιμη, εμφανίζοντας μια πιο ελεύθερη και ασύμμετρη οργάνωση των στοιχείων της» επισημαίνεται.
Το σχέδιο της «ΑΕΡΤΟΝ –Αρχείο Ελύτη» –της αστικής μη κερδοσκοπικής εταιρείας που έχει ως στόχο την προβολή του έργου και της ζωής του νομπελίστα ποιητή –είναι να εγκαταστήσει στο υπόγειο βιβλιοθήκη-σπουδαστήριο, η οποία θα περιλαμβάνει βιβλία για τον Ελύτη, οπτικό και ηχητικό υλικό, περιοδικά, σημειωματάρια, αποκόμματα του Τύπου, αφίσες, προγράμματα κ.ά. Οι επισκέπτες θα μπορούν να ακούσουν ηχητικά ντοκουμέντα και να παρακολουθήσουν κινηματογραφικό υλικό που σχετίζεται με τη ζωή του ποιητή.
Στο ισόγειο, εκτός από την αναπαράσταση του γραφείου του ποιητή, όπως ακριβώς ήταν στην οδό Σκουφά, θα δημιουργηθεί χώρος όπου θα εκτίθενται οι πρώτες εκδόσεις του Ελύτη, χειρόγραφα, έργα ζωγραφικής του ποιητή ή καλλιτεχνών που αγαπούσε κ.λπ.
Στον πρώτο όροφο θα υπάρχει αίθουσα για εκδηλώσεις και διαλέξεις, ένας χώρος πληροφοριών κοινού, αλλά και ένα καφέ με θέα την Ακρόπολη. Ενα από τα δύο βοηθητικά κτίρια θα μετατραπεί σε πωλητήριο. Στο «Σπίτι του Ελύτη» θα διοργανώνονται εκθέσεις καλλιτεχνών, με έργα που σχετίζονται με την ποίηση του νομπελίστα ποιητή.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ