Μαρκ Πακιέν: «Αντιγόνη» ή η δύναμη της προσωπικής αντίστασης

Η Comedie Francaise έρχεται στην Αθήνα. Εχουν περάσει 60 χρόνια από τη μία και μοναδική φορά που επισκέφθηκε τη χώρα μας το ιστορικό αυτό θέατρο της Γαλλίας, που ιδρύθηκε το 1680 με το βασιλικό διάταγμα του Λουδοβίκου 14ου. Θα παρουσιάσει την «Αντιγόνη» του Ανούιγ που έκανε πρεμιέρα στο Παρίσι, στο Τheatre du Vieux-Colombier, στις 14 Σεπτεμβρίου 2012 και έκτοτε περιοδεύει. Οι δύο παραστάσεις θα δοθούν στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, το Σάββατο 26 και την Κυριακή 27 Απριλίου 2014. Εντάσσονται δε στο πλαίσιο του προγράμματος «Ελλάς – Γαλλία – Συμμαχία 2014», που γίνεται σε συνεργασία με το Γαλλικό Ινστιτούτο.

Γραμμένη το 1944, μέσα στη γερμανική Κατοχή, η «Αντιγόνη» του Ανούιγ, που αντλεί τον μύθο της από τη σοφόκλεια τραγωδία, αποτελεί ένα σημερινό σύμβολο αντίστασης: υπό αυτό άλλωστε το πρίσμα την αντιμετωπίζει και ο σκηνοθέτης της, ο 46χρονος Μαρκ Πακιέν (Μarc Paquien). Τρεις θεόρατες πόρτες. Σκοτεινό, σχεδόν γυμνό σκηνικό. Σύγχρονα κοστούμια. Αυτή είναι η ατμόσφαιρα της παράστασης που υμνήθηκε από την κριτική για τη διανομή και κυρίως για την ερμηνεία της πρωταγωνίστριάς της, της Φρανσουάζ Ζιλάρ (Francoise Gillard).

«Το ενδιαφέρον στην περίπτωση της «Αντιγόνης» είναι ότι ο Ανούιγ δεν ξαναγράφει το έργο αλλά γράφει τη δική του Αντιγόνη, τη δική μας Αντιγόνη, του 20ού αιώνα. Συνδέει τον μύθο με το σήμερα. Στον Σοφοκλή είμαστε απέναντι σε έναν μεγάλο ποιητή, στο αρχαίο θέατρο, στις ρίζες του ίδιου του θεάτρου, ενώ είναι σαφής η σχέση της ηρωίδας με το θεϊκό στοιχείο. Στον Ανούιγ τα πράγματα είναι διαφορετικά: η Αντιγόνη δρα για τον εαυτό της» λέει ο σκηνοθέτης. «Πρόκειται για ένα έργο που δεν γράφτηκε για την Αντίσταση αλλά για να αντισταθούμε… Είναι προσωπική η πράξη της ηρωίδας: δεν δρα ούτε στο όνομα των θεών ούτε στο όνομα του λαού. Δρα στο όνομα του εαυτού της. Εκφράζει τη δύναμη της ατομικής πράξης. Οπως συμβαίνει αντιστοίχως σήμερα με τις ατομικές πράξεις των καθημερινών ανθρώπων που επηρεάζουν την κοινωνία».

Πρόκειται, δηλαδή, για καθαρά πολιτική πράξη, η οποία, όπως εξηγεί ο Μαρκ Πακιέν, «μας κάνει να αναρωτηθούμε αν η πολιτική σήμερα είναι επάγγελμα ή σκέψη. Η απάντηση είναι δεδομένη, μια που η πολιτική έχει όντως γίνει επάγγελμα και αυτή είναι η αποτυχία της εποχής μας: η αυτόβουλη έλλειψη σκέψης για την πολιτική. Και αυτό το θέτει ο Ανούιγ, με το κοινό να φωνάζει εναντίον της, ενώ στον Σοφοκλή είναι υπέρ της. Το έργο κουβαλά την ελπίδα της εποχής του αλλά και της εποχής μας. Ηταν η φωνή που ήθελαν να ακούσουν τότε οι άνθρωποι. Η δύναμη της προσωπικής αντίστασης» συνεχίζει καθώς θυμίζει ότι ο Ανούιγ είναι «ο αναρχικός της Δεξιάς». Επηρεασμένος από τον «Θίασο» του Αγγελόπουλου, ο γάλλος σκηνοθέτης εξακολουθεί να γοητεύεται από τη συνύπαρξη του μύθου με την εποχή μας και καταλήγει: «Μ’ αρέσει που οι καλλιτέχνες κουβαλούν ακόμη τη διάθεση αντίστασης…».