Γιώργος Τσιαμάντας: Η μαγεία της Γιουρσενάρ σε graphic novel

«…Αλλά οι χωρικοί συνέχιζαν να αγαπούνε εκείνες τις δροσερές νεράιδες τις σχεδόν αόρατες και τους συγχωρούσαν τα κρίματά τους όπως συγχωρνάμε τον ήλιο που αποσυνθέτει το μυαλό των τρελών, το φεγγάρι που βυζαίνει το γάλα των αποκοιμισμένων μανάδων και τον έρωτα που τόσο μας κάνει να υποφέρουμε»: αυτό το υπέροχο απόσπασμα προέρχεται από το διήγημα της Μαργκερίτ Γιουρσενάρ «Η Παναγιά η Χελιδονού», όπως το μετέφρασε η Ιωάννα Χατζηνικολή. Αυτή την εποχή, ο 39χρονος εικονογράφος και δημιουργός κόμικς Γιώργος Τσιαμάντας βρίσκεται στην τελική ευθεία μεταφοράς του σε graphic novel, με τη βοήθεια του crowdfunding, του πιο σύγχρονου και ταχύτερα διαδιδόμενου τρόπου χρηματοδότησης.

Η καμπάνια ξεκίνησε στις 11 Φεβρουαρίου μέσω της πλατφόρμας Indiegogo και ολοκληρώνεται την Τετάρτη 12 Μαρτίου. Μέσω ενός ιντερνετικού βίντεο, οι συντελεστές του πρότζεκτ εξηγούν τι ακριβώς θέλουν να υλοποιήσουν, μιλούν για το πάθος τους και καλούν όσους το επιθυμούν να συμμετάσχουν στη χρηματοδότηση προσφέροντας ό,τι έχουν ευχαρίστηση. Το χρηματικό ποσό που είχε αρχικά τεθεί ως στόχος προκειμένου να καλυφθούν οι δημιουργικές και εκτυπωτικές ανάγκες του graphic novel ήταν οι 2.000 ευρώ και τη στιγμή που μιλούσαμε στο τηλέφωνο ο Γιώργος Τσιαμάντας μας έλεγε με ενθουσιασμό ότι είχε ήδη ξεπεραστεί και φτάσει περί τις 3.000, χάρη σε όσους πίστεψαν στο γοητευτικό του εγχείρημα. Ο ίδιος μας μίλησε για τη μαγεία της Γιουρσενάρ, την κρίση που σε εμπνέει να κάνεις βουτιά χωρίς δίχτυ ασφαλείας και για την απολιτίκ γενιά του που ήρθε η ώρα να πάρει τον εαυτό της στα σοβαρά.

«Στην εποχή που ζούμε, η ανάγκη να δημιουργήσουμε λίγη ομορφιά γύρω μας είναι επιτακτική. Ο πιο εύκολος τρόπος για να το κάνω είναι μέσα από τις εικόνες που δημιουργώ»: ο Γιώργος Τσιαμάντας, σε συνεργασία με τον φιλόλογο Βαγγέλη Ψαριανό, προτού αποφασίσουν να καταπιαστούν με αυτό το εγχείρημα προχώρησαν στην απαραίτητη έρευνα προκειμένου η αναπαράσταση του τόπου και της εποχής να είναι όσο γίνεται πιο ακριβής. Το διήγημα τοποθετείται στην αυγή του Μεσαίωνα, όταν ένας καλόγερος φτάνει από την Αίγυπτο στην Αττική και αγωνίζεται να αφανίσει τις Νεράιδες του Κηφισού πείθοντας τους φοβισμένους χωρικούς να τον βοηθήσουν. Ομως οι ερωτικές θεότητες της φύσης δεν θα το βάλουν τόσο εύκολα κάτω και έτσι θα αρχίσει μια σειρά ιστοριών που ακροβατούν μεταξύ πάθους και φόβου, σύγκρουσης και συμφιλίωσης, μεταμόρφωσης και αναγέννησης.

Ο δημιουργός είχε την τύχη να επισκεφθεί τη μεταφράστρια αυτού και πολλών ακόμη μικρών και μεγάλων αριστουργημάτων της Γιουρσενάρ, Ιωάννα Χατζηνικολή: «Λίγο προτού φύγει από τη ζωή μάς είχε δώσει την ευλογία της. Ηταν πολύ ανοιχτόμυαλη και θετική για όσα της περιγράψαμε, δεν την ξένισε, δεν τη φόβισε. Μας μίλησε για το πάθος της για τη Γιουρσενάρ και για το ότι είχε μαγευτεί τόσο από το εμβληματικό της βιβλίο «Αδριανού Απομνημονεύματα», που αν και ήταν πολύπλοκο και μεγαλόπνοο, εκείνη ασχολήθηκε τόσο απόλυτα και εντατικά μαζί του που κατάφερε να το μεταφράσει μέσα σε τέσσερις μήνες».

Οπως λέει ο ίδιος, «αγαπάω πάρα πολύ τη λογοτεχνία. Μου έχει σώσει πάρα πολλές φορές τη ζωή. Μ’ αυτό το πρότζεκτ ήρθε η ώρα να της το ανταποδώσω». Ανήκει σε μια γενιά «στην οποία δόθηκαν τα πάντα ως μασημένη τροφή. Δεν παλέψαμε για να αποκτήσουμε κάτι και τώρα που τα χάσαμε όλα δεν ξέρουμε για ποιο πράγμα να πολεμήσουμε. Είμαστε οι άνθρωποι που δεν έκαναν τον κόπο να ανακαλύψουν τον κόσμο γύρω τους. Γι’ αυτό και ο κόσμος αυτός έπεσε και μας πλάκωσε». Τι μπορεί να συμβεί λοιπόν από εδώ και πέρα; «Πιστεύω με όλη μου τη δύναμη ότι τώρα, σε μια εποχή τέτοιας κρίσης και αβεβαιότητας, είναι η στιγμή να κάνεις το χόμπι σου επάγγελμα και το μεράκι σου τρόπο έκφρασης. Οταν δεν έχεις τίποτα να χάσεις μόνο κερδισμένος μπορείς να βγεις, κι ας σε κοιτάζουν όλοι οι άλλοι περίεργα κι ας εύχονται να βολευτούν σε μια θεσούλα για να έχουν το κεφαλάκι τους ήσυχο».

Η Γιουρσενάρ ήξερε πάρα πολύ καλά για τα πράγματα που έγραφε. Και επειδή κι ο ίδιος ήθελε να νιώσει κάτι από τη μεταφυσική ομορφιά αυτού του σκοτεινού διηγήματος έκανε αυτοψία. Επισκέφτηκε το εκκλησάκι της Χελιδονούς που βρίσκεται στην Κάτω Κηφισιά, εκεί όπου τοποθετείται η νεραϊδένια δράση: «Νιώθεις μεγάλη συγκίνηση όταν βλέπεις ζωντανά μπροστά σου πράγματα που πρωτογνώρισες μέσα από ένα τόσο δυνατό κείμενο. Βέβαια, δεν ήταν όλα στρωμένα με ροδοπέταλα. Βλέπεις και το κακό γύρω γύρω, την οικολογική καταστροφή στο Ρεύμα Χελιδονούς, αλλά και την παντελή απουσία έστω μιας μικρής επιγραφής που θα θυμίζει στους υποψιασμένους ή ανυποψίαστους επισκέπτες ότι αυτό το εκκλησάκι αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για τη μεγάλη γαλλίδα συγγραφέα. Είναι λες και στη χώρα μας σνομπάρουμε τα πάντα, όταν στο εξωτερικό χτίζεται ολόκληρη τουριστική βιομηχανία γύρω από ένα τόσο δα πετραδάκι».

Και κάτι άλλο που τον ενοχλεί σε σχέση με την παρεξηγημένη ελληνικότητα: «Τον τελευταίο καιρό, επειδή μια πολύ επικίνδυνη ομάδα ανθρώπων ξεπήδησε με θράσος μέσα από το λαγούμι της, οτιδήποτε ελληνικό μοιάζει να είναι δικό της τσιφλίκι κι εσύ νιώθεις σχεδόν αμήχανα όταν θέλεις να εκφράσεις τον θαυμασμό σου για κάτι που έχει δημιουργηθεί στην πατρίδα σου. Εγώ όμως εξακολουθώ να νιώθω απίστευτα τυχερός που γεννήθηκα σ’ αυτή τη χώρα. Και αυτό δεν έχει να κάνει με το τι αίμα κυλάει στις φλέβες σου, καλό είναι να είσαι Ελληνας με μια πιο ευρεία έννοια. Το να είσαι Ελληνας είναι τρόπος σκέψης, όχι πατριωτική εμμονή».