Στο ήμισυ του δρόμου μεταξύ Εξαρχείων και Κολωνακίου, δύο βήματα από το Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών και τη Γαλλική Αρχαιολογική Σχολή, σε έναν δρόμο που φέρει το όνομα μιας δυναστείας ονομαστών γάλλων τυπογράφων (Διδότου 19) και σε μια πολυκατοικία που έχει στεγάσει τον Ιωάννη Κολλάρο, τον διάδοχο του ιδρυτή του «Βιβλιοπωλείου της Εστίας» Γεώργιου Κασδόνη, άνοιξε επισήμως πριν από λίγες ημέρες το βιβλιοπωλείο της «Εστίας». Όχι γενικό βιβλιοπωλείο, όπως το ιστορικό βιβλιοπωλείο της οδού Σόλωνος που έκλεισε τον περασμένο Μάρτιο, αλλά σημείο πώλησης που θα διακινεί αποκλειστικά τις εκδόσεις της Εστίας.
Μπαίνοντας στον χώρο -μικρός συμμαζεμένος, κομψός, ήδη με έναν αέρα οικειότητας- η πεζογραφική γενιά του 1930, η ρωμαλέα ραχοκοκαλιά της «Εστίας», μας υποδέχεται με ένα νοσταλγικό αγκάλιασμα. Στα ράφια, απ’ την κορφή ως το πάτωμα, βιβλία με εξώφυλλα που ανακαλούν νεανικά αναγνώσματα: η Μενεξεδένια πολιτεία του Άγγελου Τερζάκη, ο Λεωνής και το Δαιμόνιο του Γιώργου Θεοτοκά, η ερωτική τριάδα του Μ. Καραγάτση, ο Συνταγματάρχης Λιάπκιν, ο Γιούγκερμαν, η Μεγάλη Χίμαιρα, η Γαλήνη του Ηλία Βενέζη, η Ζωή εν τάφω και τα χρωματιστά βιβλία του Μυριβήλη, η Λωξάντρα της Μαρίας Ιορδανίδου. Αναγνώσματα κλασικά. Στο πατάρι, τεύχη του περιοδικού της Νέας Εστίας με θρυλικά αφιερώματα, δοκίμιο, λογοτεχνία, μαρτυρίες, νέες εκδόσεις της «Εστίας» και στη μέση το γραφείο της Μάνιας Καραϊτίδη, της κόρης του Κωνσταντίνου Σαραντόπουλου που διαδέχτηκε στη διεύθυνση του εκδοτικού οίκου και του βιβλιοπωλείου τον Κολλάρο.
Σκέτο «Μάνια» για τους μεγαλύτερους, «κυρία Μάνια» για τους νεότερους, όπως το σκέτο «Εύα» παραπέμπει στο εκδοτικό σινάφι στη δική της κόρη, την Εύα Καραϊτίδη. Γαλλοτραφής και κοσμοπολίτισσα, συγγραφέας και μεταφράστρια, λογία και εσχάτως βιβλιοπώλισσα -«και δασκάλα της γιόγκα» όπως δεν παραλείπει να προσθέτει- η Εύα Καραϊτίδη είναι η ιδρύτρια του νέου βιβλιοπωλείου, πέμπτη γενιά της εκδοτικής οικογένειας της Εστίας.
Οι κάτοικοι της γειτονιάς εξερευνούν το κατάστημα και ψωνίζουν. Ο υπεύθυνος του βιβλιοπωλείου Πολύκαρπος Νικολόπουλος κερνάει σοκολατάκια μαργαρίτες για το καλωσόρισμα. Το μηχανογραφικό σύστημα έχει κρασάσει, κόβει χειρόγραφες αποδείξεις και απολογείται με χαμόγελο για την καθυστέρηση. Κανείς δεν φαίνεται να ενοχλείται. Ευκαιρία να περιεργαστούν λίγο ακόμη τον χώρο. Σκούρο γκρι πλακάκι, υπόλευκα ράφια, ένας κρεμεζί τοίχος, στην απόχρωση της πυροστιάς στο λογότυπο της «Εστίας». Την τζαμαρία στο βάθος διατρέχουν λέξεις με μαύρα και κόκκινα στοιχεία, δημοφιλείς τίτλοι της «Εστίας». «Πόσα βιβλία της Εστίας έχω», σκέφτομαι, «και πόσα μου λείπουν». Βλέποντας όλους τους τίτλους της συγκεντρωμένους, παρατηρείς αναπόφευκτα πόσο συνδεδεμένο είναι το όνομα του οίκου με την αναγνωστική μας ιστορία.
Στις δερμάτινες πολυθρόνες στο πατάρι ο χρόνος έχει αφήσει γοητευτικά αποτυπώματα. Δεν ξέρω αν έκαναν τη διαδρομή από το αρχικό βιβλιοπωλείο της Σταδίου στο μετέπειτα της Σόλωνος για να καταλήξουν τώρα στη Διδότου και δεν θέλω να ρωτήσω την Εύα Καραϊτίδη που κάθεται απέναντί μου –προτιμώ να φαντάζομαι πως είναι κάπως έτσι και να πληροφορηθώ από το στόμα της εκείνα για τα οποία η φαντασία δεν έχει λόγο:
Ποια είναι η πρώτη σου ανάμνηση από το βιβλιοπωλείο της «Εστίας»;
«Πολύ αστεία και διόλου καθωσπρέπει: Είμαι κοριτσάκι, οι πάγκοι γύρω γύρω στο κατάστημα της Σταδίου και στη μέση ελεύθερος χώρος με μωσαϊκό. Το ισόγειο πολύ μικρότερο από της Σόλωνος, εμένα όμως μου φαίνεται απέραντο. Οι πωλητές είναι όλοι άντρες και μου γελούν φιλικά, εγώ ντρέπομαι. Μετά θέλω να πάω στην τουαλέτα και με συνοδεύει η δεσποινίς Αλίκη, μια γλυκιά, κατάξανθη και γαλανή λογίστρια, που την αισθάνομαι στενή συγγενή λόγω χρωμάτων (οι αληθινοί συγγενείς μου είναι όλοι σκουρότεροι). Στο υπόγειο έχουν μαστορέψει ένα ξύλινο κουβούκλιο που επέχει θέση τουαλέτας. «Δεσποινίς Αλίκη», της λέω έντρομη, «εδώ θα με ακούσουν όλοι!» Θυμάμαι ακόμα την καθησυχαστική της όψη. Την αγάπησα έκτοτε».
Τι από εκείνη την ατμόσφαιρα, την αίσθηση θέλεις να περάσει στο βιβλιοπωλείο που άνοιξες τώρα;
«Η αίσθηση της φιλοξενίας, της εστίας δηλαδή. Η γνώση που συνεπάγεται ανοικτή επικοινωνία με όλους. Βιβλίων τόπος, λιτός, αυθεντικός».
Πέρα από την αναγκαιότητα του πράγματος, από τους πρακτικούς λόγους που υπαγόρευσαν το άνοιγμα του βιβλιοπωλείου-σημείου πώλησης των βιβλίων της «Εστίας» και παρότι δεν είναι γενικό βιβλιοπωλείο, η συμβολική σημασία της κίνησης είναι μεγάλη. Είναι ένα βιβλιοπωλείο καθαρά δικό σου που θα συνδεθεί με το δικό σου όνομα. Σκοπεύεις να διαφοροποιηθείς από την παράδοση της «Εστίας»;
«Τιμώ βαθιά την παράδοση της «Εστίας» και δεν ενδιαφέρθηκα ποτέ συνειδητά να διαφοροποιηθώ σε κάτι. Προηγείται εμού ένας θησαυρός. Η διατήρηση, η καλλιέργεια και η συνέχισή του είναι ήδη έργο ζωής διόλου απλό. Πολλοί στη χώρα μας νομίζουν ότι οι κληρονομιές είναι τύχη και εξ ορισμού ευημερία. Σε αυτούς απαντώ ότι δεν υπάρχει δυσκολότερο πράγμα από το να συνεχίσεις να υπηρετείς ένα λαμπερό όνομα, που στηρίχθηκε πάντοτε στην προσφορά και ποτέ στο κέρδος.
Από την άλλη, κάθε ολοκληρωμένη προσωπικότητα διαφοροποιείται χωρίς προσπάθεια. Υπήρξα το παιδί μιας επόμενης γενιάς και τα ενδιαφέροντα του καιρού μου, οι σπουδές μου, οι προσωπικές μου αναγνωστικές προτιμήσεις, η σειρά «Μαρτυρίες» που ίδρυσα το 1990, η γιόγκα την οποία υπηρετώ ως μαθήτρια, διδάσκουσα και επιμελήτρια (οι εκδόσεις Γκαρούντα είναι ο μόνος άλλος εκδοτικός οίκος που φιλοξενείται στο νέο βιβλιοπωλείο), η ψυχανάλυση, οι ανανεώσεις του περιοδικού «Νέα Εστία» κ.ά. αποτυπώνονται στις εκδοτικές επιλογές και, κυρίως, στην προσωπική επιλογή των συνεργατών μου εδώ και πολλά χρόνια».
Το άνοιγμα του βιβλιοπωλείου σε παρακινεί και για αλλαγές στο εκδοτικό;
«Η έκθεση των βιβλίων της «Εστίας» στο νέο βιβλιοπωλείο της Διδότου αναδεικνύει το εύρος και τη σημασία των τίτλων της. Η περιδιάβαση με καταπλήσσει συνεχώς, μου γέννησε και μου γεννά ερωτήματα. Η ανανέωση, ο εμπλουτισμός, το δέσιμο του παλιού με το καινούργιο, αυτές οι ραγδαίες αλλαγές που σαρώνουν τη ζωή μας, η αφομοίωση και η οικειοποίησή τους είναι έτσι κι αλλιώς στον νου μας, τον δικό μου και των εκλεκτών συνεργατών μου. Είναι σαν να ξεκίνησε μια μεγάλη ανακατάταξη με αυτό το άνοιγμα της Διδότου, που ούτε καν την φανταζόμουν».
Τι εύχεσαι και τι σχέδια έχεις για το νέο βιβλιοπωλείο;
«Ευχή μου να γίνει στέκι, όπως ήταν πάντα. Όλοι οι συγγραφείς όλων των οίκων, κάθε είδους αναγνώστες, όλες οι ηλικίες, να βρουν ξανά την Εστία τους. Θα οργανώσουμε εκδηλώσεις ταιριαστές με το πνεύμα του βιβλιοπωλείου. Την πλήρη εξυπηρέτηση της πώλησης κάθε είδους. Συνέπεσε ευτυχώς με το άνοιγμα του βιβλιοπωλείου να εισρεύσει και πολύ νέο αίμα στην «Εστία», νέοι (ακόμη και πάρα πολύ νέοι) συνεργάτες, με θετική διάθεση σε όλα τα επίπεδα».
